Thực hiện Chương trình “Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, bám biển”, Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân trong năm 2021 đã chủ động, tập trung chỉ đạo các tàu thực hiện nhiệm vụ trên biển tổ chức tuyên truyền trực tiếp, hỗ trợ cho ngư dân hoạt động đánh bắt hải sản; nâng cao nhận thức cho ngư dân trong chấp hành đúng pháp luật về khai thác thủy hải sản an toàn, bền vững, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Sự nghiệp khoa học và công nghệ biển nước ta có phát triển được hay không phụ thuộc vào chính các nhà khoa học và các cơ quan nghiên cứu khoa học và công nghệ biển. Thực tiễn đặt ra là phải tăng cường năng lực, đầu tư các nguồn lực để khoa học và công nghệ biển có đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp phát triển đất nước.

Mới đây, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam về việc phối hợp cho ý kiến trong việc sáp nhập một số đơn vị, tổ chức theo Công văn số 7073/BTNMT-TCCB ngày 19/11/2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc lấy ý kiến đối với Đề án “thành lập Viện Khoa học môi trường, biển và hải đảo”, sau khi nghiên cứu dự thảo Đề án, Viện Nghiên cứu Biển và Hải đã có nhiều ý kiến khác nhau. Phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường điện tử đã có cuộc gặp gỡ TS. Nguyễn Lê Tuấn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Biển và Hải đảo để lắng nghe về những tâm tư, quan điểm và chia sẻ của ông trong bối cảnh thực tế sáp nhập hiện nay.

Thủ tướng Nhật bản Yoshihide Suga trong cuộc họp nội các ngày 13/4/2021 cho biết: Việc xử lý nước thải từ Nhà máy Daiichi ở Fukushima bị tàn phá sau thảm họa động đất, sóng thần cách đây 10 năm là một vấn đề nan giải của Nhật Bản. Xử lý số nước thải này là một việc không thể né tránh. Chính phủ Nhật Bản đã tổng hợp các chính sách cơ bản về việc xả nước đã xử lý ra đại dương, sau khi đảm bảo mức an toàn của nước. Như vậy, hơn 1,2 triệu tấn nước đang chứa trong các bồn lớn tại Nhà máy Daiichi, gồm nước dùng để làm mát trong nhà máy, nước mưa và nước ngầm. Tokyo vẫn đang lọc nước từ nhà máy mỗi ngày sẽ được thải ra biển. Thông tin này khiến những quốc gia có biển đưa ra nhiều phản ứng lo ngại, trong đó có Việt Nam.

Biển với người Việt Nam đóng một vai trò vô cùng quan trọng, và sẽ ngày càng quan trọng hơn. Nhưng tâm thức biển thì tùy theo từng giai đoạn mà đậm/nhạt khác nhau. Trong Kỷ Băng Hà, cách đây từ 12 - 7000 năm, khi trái đất nóng lên, băng ở hai cực tan chảy, nước biển dâng lên gọi là biển tiến, còn khi trái đất lạnh đi, băng đóng lại ở hai cực, nước biển rút xuống gọi là biển lùi. Khi biển tiến thì cư dân ven biển và đồng bằng chạy nước lên vùng núi và cao nguyên.

Trong 2 ngày 29 - 30/12, tại thành phố Rạch Giá, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4 phối hợp với Ban Dân vận Tỉnh ủy Kiên Giang thực hiện Chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân” với nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa.

Các địa phương miền duyên hải Nam Trung Bộ sở hữu những nét văn hóa biển, đảo khá độc đáo, là điều kiện thuận lợi để phát triển loại hình du lịch biển, đảo. Thực tế những năm gần đây cho thấy, khai thác tốt tiềm năng và giá trị văn hóa biển, đảo đã đem lại hiệu quả thiết thực trong phát triển du lịch.

Để Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh, an toàn, nước ta đã có nhiều quyết sách quan trọng để thúc đẩy việc phát triển bền vững kinh tế biển theo tinh thần của Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Tuy nhiên, đứng trước sự biến động không ngừng của xã hội và ảnh hưởng của đại dịch Covid -19 tới nền kinh tế nói chung, kinh tế biển nói riêng, rất cần nhanh chóng chuyển dịch cơ cấu kinh tế biển sang những ngành, lĩnh vực mới hơn, năng động và bền vững hơn theo hướng chuyển từ “nâu” sang “xanh”.

Ngày 15/12, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa ông Lê Đức Giang cùng các sở ngành, địa phương liên quan tiến hành khảo sát thực địa các khu vực phải thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển trên địa bàn tỉnh.

Bình Thuận là một trong những tỉnh có nguồn tài nguyên biển phong phú, đa dạng. Vùng biển Bình Thuận với diện tích 52.000 km2, là một trong những ngư trường lớn của cả nước. Tuy nhiên, hiện nay, ngư trường bị thu hẹp do hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí; nguồn lợi thủy sản ngày càng cạn kiệt do khai thác không đúng quy định; cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch còn khiêm tốn, nhiều nơi phát triển chưa đồng bộ,... Vì vậy, để phát huy tối đa tiềm năng lợi thế của tỉnh cần có một phương án quy hoạch sử dụng mặt biển và đáy biển nhằm sắp xếp, phân bố hợp lý không gian các hoạt động kinh tế của tỉnh.

Quá trình tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ra tổn hại tới môi trường biển, có thể phát sinh từ các hóa chất sử dụng để thăm dò, khai thác; các chất thải độc hại thải vào môi trường hay từ các sự cố tràn dầu trong quá trình vận chuyển,… Do vậy, các hoạt động khai thác này phải gắn với nguyên tắc phát triển bền vững.

Rạn san hô có vai trò rất quan trọng với hệ sinh thái đại dương và đời sống con người. Hiện ở nhiều nơi trong vùng biển nước ta, san hô đang bị khai thác bất hợp pháp. Bảo vệ, gìn giữ nó không đơn giản nên cần có sự chung tay của cộng đồng và những giải pháp, chế tài hữu hiệu từ các nhà quản lý biển. Đó là chia sẻ của TS. Dư Văn Toán, Trưởng phòng Khoa học biển và Biến đổi khí hậu, Viện nghiên cứu Biển và Hải đảo với phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường.

Nghị định số 11/2021/NĐ-CP về giao quyền sử dụng biển, đảm bảo việc sử dụng biển phải phù hợp với các quy hoạch (Nghị định); loại trừ những mâu thuẫn, xung đột trong hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên biển giữa các tổ chức, cá nhân với các mục đích khác nhau; đảm bảo lợi ích của tổ chức, cá nhân được tiến hành hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên biển hợp pháp,... góp phần phát triển bền vững kinh tế biển gắn liền với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ; đưa Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh và an toàn - đó là những chia sẻ về mục đích hướng đến của Nghị định số 11/2021/NĐ-CP được ông Nguyễn Thanh Tùng, Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam trao đổi với phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường.

Nuôi biển kết hợp du lịch sinh thái đã góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế ở nhiều vùng nông thôn ven biển; giải quyết việc làm, cải thiện đời sống của nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh vùng ven biển, đóng góp lớn vào công cuộc bảo vệ chủ quyền biển, đảo và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Tuy nhiên, 2 lĩnh vực nuôi biển và du lịch chưa có sự liên kết, song hành. Điều này, đang gây nhiều mâu thuẫn, bất hợp lý và lãng phí. Các nhà quản lý địa phương cần có góc nhìn tổng thể, gắn với lợi ích cộng đồng dân cư ven biển.

Loại hình đất nền ven biển đã, đang nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu cơ bất động sản (BĐS), còn là dư địa tăng giá và kênh đầu tư hấp dẫn trong suốt năm 2019, lý do bởi sự khan hiếm quỹ đất, tỷ suất sinh lời cao và tâm lý chuộng nhà liền thổ, giá thành đầu tư không cao và khả năng thanh khoản thứ cấp tốt. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế hiện nay, đất nền không phải là một kênh đầu tư mang tính bền vững mà đơn thuần chỉ là hoạt động “lướt sóng” của các nhà đầu tư.

Trong bối cảnh hiện nay, muốn phát triển bền vững biển đảo, muốn làm chủ biển, đảo, rất cần phải thiết lập tư duy “Quản trị biển” chứ không chỉ “Quản lý biển”. Do vậy, cần tạo ra kỷ cương, xây dựng một hành lang chính sách và luật pháp trong công tác quản lý biển, bảo đảm chặt chẽ, minh bạch và toàn xã hội đều hoạt động, vận hành trong khuôn khổ hành lang quy tắc đó. Theo đó, Nghị quyết số 36-NQ/TW đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm, lộ trình thực hiện và phân công cụ thể cho các bộ, ngành và địa phương có liên quan.

Việc khuyến khích các quốc gia, các tổ chức quốc tế NCKH trong vùng biển của Việt Nam trong bối cảnh nguồn lực cho hoạt động NCKH hạn hẹp như hiện nay là hướng đi phù hợp giúp Viêt Nam tận dụng nguồn lực quốc tế, phát triển kinh tế biển, đảo. Tuy nhiên, việc nghiên cứu này là một hoạt động có điều kiện, phải được sự cho phép của các cơ quan có thẩm quyền Việt Nam, tuân thủ pháp luật Việt Nam, đặc biệt, tuân thủ Luật Biển Việt Nam và Luật TN,MT biển và hải đảo.