6 tháng đầu năm 2025, toàn ngành nông nghiệp và môi trường đạt nhiều kết quả nổi bật: tốc độ tăng trưởng GDP ngành đạt 3,84% - đứng thứ hai toàn giai đoạn 2021-2025; kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 33,84 tỷ USD, xuất siêu gần 10 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay.

Tăng trưởng trong bối cảnh khó khăn

6 tháng đầu năm 2025, ngành Nông nghiệp và Môi trường đạt được kết quả tích cực trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục biến động phức tạp. Nhiều yếu tố bất định như xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại, các biện pháp thuế quan, hàng rào kỹ thuật của các nước nhập khẩu… đã tác động mạnh đến thương mại toàn cầu, nhất là các mặt hàng nông sản xuất khẩu.

Trong nước, thời tiết diễn biến bất thường, nắng nóng gay gắt kéo dài, mưa lớn cục bộ, bão lũ xảy ra sớm, làm gia tăng rủi ro sản xuất, đặc biệt đối với các vùng trồng lúa, cây ăn quả, thủy sản ven biển. Bên cạnh đó, việc tổ chức bộ máy hành chính mới sau sáp nhập, kiện toàn các sở ngành, triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đòi hỏi toàn ngành phải tập trung, chủ động, giữ vững hoạt động liên tục, không để gián đoạn.

Mặc dù vậy, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự đồng lòng, đổi mới phương thức điều hành của Bộ, toàn ngành vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng khả quan: Giá trị gia tăng toàn ngành ước đạt 3,84% – đứng thứ hai toàn giai đoạn 2021–2025. Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 33,84 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước; giá trị xuất siêu đạt 9,83 tỷ USD – mức cao nhất từ trước đến nay, đóng góp quan trọng vào cán cân thương mại quốc gia.

Nhiều sản phẩm chủ lực duy trì đà tăng tốt: Xuất khẩu gạo đạt gần 4,6 triệu tấn, tăng 9,4%; sầu riêng tiếp tục dẫn đầu nhóm trái cây với mức tăng trên 30%; thủy sản dần phục hồi xuất khẩu vào thị trường châu Âu, Mỹ sau khi tháo gỡ rào cản IUU. Các mặt hàng lâm sản chế biến duy trì vị trí xuất khẩu trên 7 tỷ USD, bất chấp nhu cầu tiêu dùng toàn cầu sụt giảm.

Không chỉ giữ ổn định sản xuất, ngành đã kịp thời tháo gỡ khó khăn về vận chuyển, thủ tục kiểm dịch, đàm phán mở thêm 5 thị trường mới cho nông sản, tiếp tục phát triển thị trường Halal, Trung Đông, châu Phi. Bên cạnh đó, nhiều mô hình chuỗi giá trị nông sản an toàn, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, phát triển kinh tế nông thôn bền vững được nhân rộng.

Thể chế, bộ máy, thủ tục hành chính tiếp tục được hoàn thiện

Song song với mục tiêu duy trì tăng trưởng, công tác hoàn thiện thể chế, kiện toàn bộ máy, cải cách hành chính tiếp tục được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định là nhiệm vụ then chốt.

Sau khi thực hiện sáp nhập, tái cơ cấu, Bộ đã hoàn tất việc rà soát, tinh gọn bộ máy tổ chức. Tỷ lệ giảm đầu mối đơn vị trực thuộc lên tới hơn 45%, góp phần tinh gọn, giảm chồng chéo chức năng, nâng cao hiệu lực quản lý. Mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã được triển khai đồng bộ tại 63 tỉnh, thành phố, đảm bảo nguyên tắc phân quyền, phân cấp rõ ràng, phát huy vai trò chủ động của địa phương, đồng thời duy trì sự chỉ đạo, kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Về xây dựng thể chế, 6 tháng đầu năm, Bộ đã trình Chính phủ ban hành 12 nghị định, 1 quyết định quan trọng liên quan quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản và bảo vệ môi trường; hoàn thiện, ban hành 37 thông tư và đang khẩn trương hoàn thiện thêm 2 nghị định mới để hướng dẫn cụ thể việc triển khai các Luật, Nghị quyết lớn của Quốc hội. Bộ cũng chủ động phối hợp các cơ quan liên quan rà soát vướng mắc, bất cập trong các văn bản pháp luật về đất đai, khoáng sản để kịp thời tham mưu sửa đổi, bổ sung.

Trong cải cách thủ tục hành chính, Bộ đã phân cấp, ủy quyền gần 78% thủ tục hành chính cho cấp tỉnh, cấp huyện, cắt giảm 277 điều kiện đầu tư kinh doanh – tương đương giảm 32% so với trước. Nhờ đó, thời gian xử lý hồ sơ, cấp phép rút ngắn trung bình 30–50%, chi phí tuân thủ của người dân và doanh nghiệp giảm đáng kể. Bộ đã ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, khởi động đồng bộ các chương trình chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, bản đồ địa lý, viễn thám.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhiều lần khẳng định: Việc vận hành tốt mô hình chính quyền hai cấp cùng thể chế quản lý minh bạch, hiện đại là “chìa khóa” để ngành Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và yêu cầu ứng phó biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.

Các đại biểu tham dự Hội nghị trực tiếp tại trụ sở của Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tháo gỡ rào cản thuế quan

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đối mặt nhiều biến động, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động triển khai nhiều đoàn công tác cấp cao, mở rộng xúc tiến thương mại tại các thị trường trọng điểm và tiềm năng. Nổi bật là các chuyến làm việc trực tiếp với Tổng cục Hải quan Trung Quốc, các đối tác Nhật Bản, Hoa Kỳ, EU để tháo gỡ vướng mắc, đàm phán mở rộng danh mục sản phẩm nông sản, thủy sản xuất khẩu chính ngạch.

Trong 6 tháng đầu năm, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, các hiệp hội ngành hàng và địa phương tổ chức trên 30 hội nghị, diễn đàn xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, quảng bá sản phẩm. Điển hình là các diễn đàn xúc tiến xuất khẩu gạo, trái cây, thủy sản chất lượng cao tại Hoa Kỳ, Nhật Bản, châu Âu, Trung Đông và thị trường Halal.

Đoàn công tác do lãnh đạo Bộ dẫn đầu sang Hoa Kỳ đã ký kết hơn 20 biên bản ghi nhớ hợp tác thương mại nông sản, tổng giá trị cam kết lên tới gần 3 tỷ USD. Riêng mặt hàng sầu riêng và các loại trái cây nhiệt đới đã chính thức mở thêm 5 thị trường mới, trong đó có nhiều thị trường tiềm năng tại Trung Đông, châu Phi.

Bộ cũng đã làm việc với các tổ chức chứng nhận Halal, tháo gỡ các rào cản kỹ thuật, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu vào các nước Hồi giáo. Song song, các biện pháp ứng phó rủi ro thương mại, xử lý kịp thời các tình huống phát sinh như áp thuế chống bán phá giá, hàng rào kỹ thuật mới cũng được triển khai quyết liệt, giúp doanh nghiệp ổn định sản xuất, xuất khẩu không bị gián đoạn.

Đáng chú ý, Bộ đang phối hợp Bộ Công Thương rà soát các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết, tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan, đa dạng hóa thị trường. Các kịch bản, phương án đối phó những biến động chính sách của các thị trường lớn như Mỹ, EU luôn được chuẩn bị sẵn, đảm bảo hàng hóa Việt Nam giữ vững năng lực cạnh tranh.

Nhờ các giải pháp quyết liệt, nhiều nhóm nông sản chủ lực duy trì tốc độ tăng trưởng tốt, giá trị xuất khẩu duy trì ở mức cao, góp phần giữ vững vị thế xuất siêu và khẳng định uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến phát biểu tại Hội nghị

Quyết liệt thực hiện nhiệm vụ 6 tháng cuối năm

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, 6 tháng cuối năm, toàn ngành sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai đồng bộ các nghị quyết, luật, chiến lược, quy hoạch, chương trình hành động với định hướng phát triển nông nghiệp và môi trường bền vững, hiệu quả, minh bạch, tích hợp đa giá trị.

Một trong những trọng tâm lớn là tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030; sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai sau khi Trung ương ban hành Nghị quyết mới; xây dựng dự thảo Nghị quyết Chính phủ tháo gỡ vướng mắc trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản; xây dựng dự án Luật sửa đổi một số luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường để thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp.

Bộ cũng tập trung hoàn thiện quy hoạch sử dụng đất quốc gia, chuẩn bị trình Quốc hội chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026–2030 tại kỳ họp tháng 10/2025. Các đoàn công tác tiếp tục được triển khai xuống cơ sở, kịp thời tháo gỡ khó khăn; công tác rà soát tài nguyên, cơ cấu ngành hàng được điều chỉnh phù hợp với không gian phát triển mới.

Về tổ chức bộ máy, ngành phấn đấu hoàn thành sắp xếp, kiện toàn các đơn vị sự nghiệp công lập; đồng thời giải quyết chế độ, chính sách cho cán bộ có nguyện vọng nghỉ theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP.

Đoàn kết, đổi mới, hành động quyết liệt để giữ đà bứt phá

Phát biểu kết luận Hội nghị, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh: Đây là Hội nghị toàn ngành đầu tiên được tổ chức sau khi Bộ đã hoàn thành sắp xếp tổ chức bộ máy, kiện toàn mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên phạm vi cả nước. Đây là dịp quan trọng để các đơn vị, sở ngành chia sẻ thực tiễn, báo cáo kết quả, trao đổi kinh nghiệm quản lý, tháo gỡ khó khăn vướng mắc, từ đó lan tỏa tinh thần đoàn kết – trách nhiệm – phát triển bền vững.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, bối cảnh thế giới và khu vực tiếp tục tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường. Chính sách thương mại, thuế quan của các nước nhập khẩu vẫn là “ẩn số” đòi hỏi toàn ngành phải chủ động dự báo, kịp thời tham mưu cho Chính phủ các kịch bản phù hợp. Mô hình chính quyền địa phương hai cấp bước đầu đã phát huy hiệu quả, thể hiện quyết tâm cao và đường lối đúng đắn của Đảng, Nhà nước. Minh chứng rõ nhất là công tác điều hành ứng phó thiên tai gần đây, điển hình như xử lý nhanh thiệt hại bão số 3.

Tại Hội nghị, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng đã ghị nhận 06 ý kiến phát biểu từ các Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường địa phương, lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ, các phát biểu tham luận đã thể hiện tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm, chia sẻ kinh nghiệm quản lý ở cơ sở, chỉ ra những vấn đề cần giải quyết kịp thời như công tác môi trường đô thị, chất lượng không khí Hà Nội, nâng cao sản xuất lúa gạo chất lượng cao, hay các vướng mắc đất đai, khoáng sản tại các địa phương,...

Về công tác thể chế, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định trong thời gian ngắn vừa qua, Bộ đã trình, ban hành hàng loạt nghị định, thông tư quan trọng, góp phần vận hành hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tinh gọn thủ tục hành chính. Tỷ lệ cải cách thủ tục hành chính đạt trên 77% là kết quả rất đáng ghi nhận.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng đặc biệt nhấn mạnh: Toàn ngành cần tập trung nguồn lực cho những nhiệm vụ then chốt như hoàn thiện các dự án luật, nghị định về đất đai, khoáng sản,…đồng thời tích cực chuẩn bị tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhiệm kỳ 2025–2030.

Để phát triển bền vững, Quyền Bộ trưởng yêu cầu toàn ngành đổi mới mạnh mẽ cách làm, cách nghĩ; đưa Nghị quyết 57-NQ/TW đi vào cuộc sống; đẩy nhanh chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về đất đai, viễn thám, bản đồ thiên tai. Bộ sẽ phát động chiến dịch 60 ngày đêm, giao nhiệm vụ cụ thể cho Cục Chuyển đổi số phối hợp Bộ Công an và các địa phương hoàn thiện cơ sở dữ liệu đúng tiến độ mà Đảng, Nhà nước giao.

Với các lĩnh vực chuyên ngành, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng chỉ đạo các cục, vụ phải làm đúng, làm đủ, làm nhanh, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng lưu ý các đơn vị như: Cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật, Chăn nuôi – Thú y cần tăng cường quản lý rủi ro, tránh phát sinh vấn đề nhạy cảm; Cục Chế biến nông sản đẩy mạnh xây dựng thương hiệu quốc gia; Cục Khí tượng thủy văn phải thực hiện tốt dự báo, kịp thời cung cấp thông tin phòng tránh thiên tai; Cục Đo đạc và Bản đồ được giao sớm xây dựng bản đồ lũ quét, phục vụ cảnh báo cho người dân.

Quyền Bộ trưởng nhấn mạnh: Các Sở Nông nghiệp và Môi trường địa phương cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn nữa với Bộ để kịp thời giải quyết những khó khăn, duy trì ổn định mô hình chính quyền hai cấp, xây dựng đồng bộ cơ sở dữ liệu ngành. Bất cứ vướng mắc nào, Lãnh đạo Bộ cam kết sẽ đồng hành, tháo gỡ kịp thời để hình ảnh ngành Nông nghiệp và Môi trường luôn thực sự “xanh, sạch, hiện đại, vì một Việt Nam phát triển bền vững.”

*Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục giới thiệu chi tiết các ý kiến tham luận, chia sẻ kinh nghiệm quản lý, tháo gỡ khó khăn từ các địa phương, góp phần đồng hành cùng ngành thực hiện thắng lợi nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025.

Hồng Minh