Xu thế cực đoan, khác thường của bão trong năm 2025

Phát biểu tại họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Ông Hoàng Đức Cường, Phó cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn cho biết, tính đến hết tháng 9/2025, Biển Đông đã xuất hiện 14 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (10 bão, 4 ATNĐ), cao hơn hẳn trung bình nhiều năm. Trong đó, 6 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến Việt Nam, gây tổn thất liên tiếp khi hầu như không có khoảng nghỉ giữa các đợt. Đến thời điểm hiện nay, số lượng bão đã đạt mức trung bình hàng năm, ông Cường dự báo năm nay Việt Nam sẽ có số lượng bão cao hơn trung bình hàng năm.

Ông Hoàng Đức Cường, Phó cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn

Trong năm 2025, Biển Đông xuất hiện nhiều cơn bão mạnh, thậm chí siêu bão hoạt động. Đáng chú ý, siêu bão số 9 - Ragasa được xác định là siêu bão mạnh nhất trong lịch sử Biển Đông, với cấp gió đạt cấp 17, giật trên cấp 17, vượt mức siêu bão Yagi năm 2024. Dù suy yếu trước khi đổ bộ, Ragasa cho thấy nguy cơ gia tăng của các siêu bão trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Ngay sau đó, bão số 10 (Bualoi) đổ bộ trực tiếp vào Hà Tĩnh - Bắc Quảng Trị. Ông Hoàng Đức Cường nhận định đây là cơn bão có nhiều điểm dị thường, cực đoan với tốc độ di chuyển rất nhanh trung bình lên tới 30-35km/h (nhanh gấp đôi so với các cơn bão bình thường). Thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài các tỉnh Nghệ An-Bắc Quảng Trị kéo dài ít thấy (từ khoảng 22-23 giờ ngày 28/9 bão đi vào đất liền Nghệ An-Bắc Quảng Trị, đến 10 giờ ngày 29/9 vẫn duy trì cường độ bão) lên tới trên 12 tiếng. Đồng thời, hoàn lưu gió bão mạnh từ cấp 6 trở lên trải dài 11/21 tỉnh ven biển, trong đó khu vực có gió mạnh từ cấp 8 trải dài suốt từ Ninh Bình đến Quảng Trị, khu vực Nam Hà Tĩnh-Bắc Quảng Trị là vùng tâm bão ảnh hưởng cũng là vùng gió mạnh nhất, phổ biến cấp 10-11, giật cấp 13-14. Đặc biệt, dù ở cách xa tâm bão đến hàng trăm km nhưng từ rạng sáng đến trưa ngày 29/9, tại một số tỉnh Bắc Bộ đã ghi nhận hiện tượng dông lốc xoáy, vòi rồng gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Trong 9 tháng qua, cả nước xảy ra 14 đợt mưa lớn diện rộng, trong đó hai đợt mưa trái mùa (tháng 5 và tháng 6) và hai đợt tổ hợp thiên tai nghiêm trọng (bão số 5 và số 10). Đa số đợt mưa đi kèm với bão nên mang tác động kép, xảy ra sạt lở, ngập lụt. Nhiều khu vực ghi nhận lượng mưa kỷ lục: Hà Tĩnh có trạm đạt trên 800 mm, Phú Thọ 592 mm, Thanh Hóa 645 mm. Lũ lớn xuất hiện đồng thời trên các sông từ Bắc Bộ đến Bắc Trung Bộ, nhiều trạm vượt báo động 3, gây ngập úng, sạt lở và thiệt hại nặng tại miền núi, trung du.

Đặc biệt, Hà Nội hứng mưa rất to vào cuối tháng 9, trạm Láng ghi nhận 296 mm, Hà Đông 261 mm - gây ngập diện rộng và làm tê liệt giao thông nhiều giờ.

Cảnh báo xu thế thiên tai đến cuối năm 2025

Theo nhận định của Cục Khí tượng Thủy văn, từ nay đến cuối năm, bão và áp thấp nhiệt đới có khả năng hoạt động nhiều hơn trung bình nhiều năm, đặc biệt trong tháng 10-12/2025. Về bão, áp thấp nhiệt đới sẽ cao hơn trung bình, có 4-5 cơn bão trên biển Đông trong đó có 2-3 cơn sẽ ảnh hưởng trực tiếp vào đất liền.

Dự báo có 2-3 cơn bão ảnh hưởng đến nước ta vào cuối năm. (Ảnh minh họa)

Ông Hoàng Đức Cường nhận định, hiện tượng ENSO có khả năng duy trì ở trạng thái trung tính và nghiêng về pha lạnh, nhưng chưa đạt một chu kỳ La Nina. Vì thế, không khí lạnh tăng cường mạnh từ tháng 10, rét đậm, rét hại có thể xuất hiện từ nửa cuối tháng 12. 

Về mưa lớn, dự báo từ nay đến hết năm 2025, các đợt mưa lớn có khả năng xuất hiện ở khu vực Trung Bộ. Trong thời kỳ này, cao điểm mùa bão và mưa lớn tập trung tại khu vực từ Hà Tĩnh đến Huế và khu vực phía Đông các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Khánh Hòa trong tháng 10 đến nửa đầu tháng 12/2025.

Trên các sông từ Quảng Trị đến Khánh Hòa và Lâm Đồng: đỉnh lũ phổ biến ở mức BĐ2-BĐ3, có nơi vượt trên BĐ3. Các đợt lũ lớn khả năng tập trung trong tháng 10, 11/2025 và khả năng xuất hiện các đợt lũ muộn vào cuối năm trùng vào thời kỳ tích nước của các quy trình vận hành liên hồ chứa các sông khu vực Trung Bộ. Nguy cơ ngập lụt tại các đô thị, thành phố lớn tiếp tục diễn ra do ảnh hưởng của mưa lớn cục bộ. Lũ quét, sạt lở đất nguy cơ cao xuất hiện tại các tỉnh khu vực vùng núi.

Tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long, trong các tháng đầu mùa khô năm 2025-2026 (từ tháng 12 năm 2025 đến tháng 3 năm 2026), dự báo tổng lượng mưa trên lưu vực ở mức xấp xỉ và cao hơn trung bình nhiều năm, tổng lượng dòng chảy về vùng đồng bằng sông Cửu Long có khả năng tương đương trung bình nhiều năm và tương đương với cùng kỳ năm 2024-2025, cao hơn cùng kỳ năm 2019-2020 từ 30-40%.

Trong các tháng mùa khô năm 2026, ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, nắng nóng xuất hiện muộn, cường độ nắng nóng không gay gắt, kéo dài nhiều ngày như năm 2024 và nhiều khả năng xuất hiện các đợt mưa trái mùa trong những tháng đầu năm 2026.

Xâm nhập mặn ở vùng đồng bằng sông Cửu Long trong những tháng đầu mùa khô năm 2025-2026 ở mức tương đương mùa khô năm 2024-2025 và thấp hơn so với mùa khô các năm 2015-2016, 2019-2020.

Công tác phối hợp giữa Cục Khí tượng Thủy văn với các cơ quan nhà nước 

Đại diện Cục Khí tượng Thủy văn cho biết, công tác phối hợp giữa ngành khí tượng thủy văn và các cơ quan nhà nước luôn được thực hiện chặt chẽ, đặc biệt trong giai đoạn thiên tai diễn biến bất thường như hiện nay. “Ngành Khí tượng Thủy văn có nhiệm vụ theo dõi, phân tích, đánh giá và đưa ra các bản tin cảnh báo về tác động, mức độ tổn thương do thiên tai gây ra tại từng khu vực. Tuy nhiên, do tính chất biến động phức tạp của thời tiết, các bản tin của chúng tôi không thể chi tiết đến từng địa phương, mà chủ yếu tập trung vào những nhóm đối tượng có khả năng chịu thiệt hại lớn nhất về tính mạng con người và tài sản,” Ông Hoàng Đức Cường nhấn mạnh. 

Các bản tin, cảnh báo của ngành khí tượng thủy văn là nguồn thông tin chính thức để các bộ, ngành, địa phương và các lực lượng ứng phó thiên tai tham khảo, đưa ra phương án hành động kịp thời. “Sau khi nhận được dự báo, cảnh báo từ chúng tôi, Trưởng ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các tỉnh, thành phố sẽ căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương để ban hành chỉ đạo, triển khai các biện pháp ứng phó cụ thể,” đại diện Cục Khí tượng Thủy văn cho biết thêm.

Cục cũng khẳng định sẽ tiếp tục tăng cường phối hợp, chia sẻ dữ liệu và cảnh báo sớm với các cơ quan chức năng nhằm giảm thiểu rủi ro, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân trước tình hình thiên tai ngày càng cực đoan, khó lường.

Cục Khí tượng Thủy văn khuyến cáo các địa phương chủ động kịch bản ứng phó sớm, nhất là trong bối cảnh xu hướng thiên tai dịch chuyển thời vụ, cực đoan và bất định hơn dưới tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu.

Khánh Linh