ảnh minh hoạ

Trong bối cảnh hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt tại xã Ba Tri, tỉnh Vĩnh Long - nơi thường xuyên thiếu nước tưới và bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu, nhóm nghiên cứu gồm các giảng viên, nhà khoa học của Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, Viện Nghiên cứu Ứng dụng và Chuyển giao Công nghệ Xanh (IGT), Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã đề xuất và triển khai mô hình canh tác rau hữu cơ ứng dụng hệ thống tưới tự động thông minh.

Hệ thống cảm biến - tự động hóa quá trình tưới

Nghiên cứu được triển khai tại An Hòa Tây vùng trồng rau hữu cơ truyền thống nhưng đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm thực tế ngoài đồng với hai mô hình: tưới truyền thống (dùng vòi phun thủ công) và tưới tự động (kết hợp cảm biến độ ẩm đất, lập trình lượng nước và thời điểm tưới phù hợp với nhu cầu cây trồng).

Hai loại rau được lựa chọn trồng thử nghiệm là rau muống và cải bẹ xanh – những loại rau phổ biến trong sản xuất hữu cơ. Kết quả thực nghiệm cho thấy, mô hình tưới tự động giúp tiết kiệm 25-30% lượng nước tưới và giảm 22–25% lượng phân bón so với phương pháp tưới truyền thống. Đồng thời, năng suất rau tăng 12–15% và giảm đáng kể lượng công lao động thủ công.

TS. Hồ Thị Thanh Vân - đại diện nhóm nghiên cứu cho biết: “Công nghệ này không chỉ giúp nông dân tiết kiệm tài nguyên nước, mà còn hạn chế thất thoát phân bón, giảm ô nhiễm nguồn nước và tăng khả năng kiểm soát chất lượng sản phẩm, một yếu tố quan trọng trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ”.

ảnh minh hoạ

Từ thí nghiệm thực tế đến triển vọng nhân rộng

Không dừng lại ở lợi ích kinh tế trước mắt, mô hình này còn mang ý nghĩa chiến lược trong thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc sử dụng cảm biến độ ẩm đất để quyết định thời điểm tưới và lượng nước cần thiết giúp tối ưu hóa tài nguyên nước - vốn đang ngày càng khan hiếm ở vùng hạn mặn. Cách tiếp cận này góp phần vào mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp 4.0, tiết kiệm chi phí sản xuất, bảo vệ môi trường, và phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững theo định hướng của Liên Hợp Quốc.

Nhóm tác giả nhấn mạnh, công nghệ tưới thông minh có thể dễ dàng tích hợp và mở rộng sang nhiều loại cây trồng, địa phương khác nhau. Với điều kiện thiết bị không quá phức tạp và chi phí đầu tư hợp lý, giải pháp này hứa hẹn sẽ trở thành lựa chọn hiệu quả cho các hợp tác xã, nông hộ nhỏ lẻ đang gặp khó khăn do hạn mặn, đặc biệt tại khu vực ven biển Nam Bộ.

Gắn kết khoa học - nông dân - chính sách

Nghiên cứu cũng chỉ ra thực trạng phổ biến của nông nghiệp truyền thống hiện nay: nông dân tưới và bón phân theo cảm tính, thiếu kiểm soát lượng nước - dinh dưỡng, dễ dẫn đến lãng phí tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Việc đưa công nghệ tự động hóa vào sản xuất là bước tiến quan trọng để thay đổi tư duy canh tác, nâng cao trình độ ứng dụng công nghệ, đồng thời tạo nền tảng cho các chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp thông minh và bền vững.

Tuy nhiên, để mô hình có thể nhân rộng, cần sự hỗ trợ từ phía chính quyền và ngành chức năng về chính sách tín dụng, chuyển giao công nghệ và đào tạo kỹ thuật cho nông dân.

Thông tin nhóm nghiên cứu:

• Lý Cẩm Hùng (Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TP.Hồ Chí Minh)
• Trần Anh Trung, Lưu Thị Mỹ Tâm, Hồ Thị Thanh Vân (Viện Khoa học Liên ngành, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành)
• Hồ Thị Anh Thy (Viện Nghiên cứu Ứng dụng và Chuyển giao Công nghệ Xanh - IGT)
• Phạm Vĩnh Khang (Trường ĐH Công nghệ Thông tin)
• Phạm Đoàn Việt Anh (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn)