Đẩy nhanh thủ tục, gỡ vướng pháp lý: Tăng tốc khai thác các mỏ đủ điều kiện

Theo số liệu rà soát mới nhất, Thanh Hóa hiện có 349 mỏ khoáng sản được cấp phép còn hiệu lực, trong đó có 332 mỏ đất, đá, cát làm vật liệu xây dựng thông thường do UBND tỉnh cấp. Tuy nhiên, công suất khai thác hiện tại chỉ mới đáp ứng một phần nhỏ so với nhu cầu: đá đạt 73,2%, đất 16,7% và cát chỉ 1,84%. Sự thiếu hụt nghiêm trọng này đang làm gián đoạn chuỗi cung ứng vật liệu phục vụ thi công cơ sở hạ tầng, gây chậm tiến độ và đội chi phí các dự án đầu tư công lẫn tư nhân.

Để nhanh chóng đưa các mỏ vào hoạt động, Sở Nông nghiệp và Môi trường cơ quan đầu mối triển khai kế hoạch đã được giao nhiều nhiệm vụ trọng tâm, trong đó nổi bật là đẩy mạnh phối hợp với các sở, ngành, chủ mỏ nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong thủ tục hành chính và pháp lý. Đối với các mỏ đủ điều kiện, Sở sẽ chủ trì hướng dẫn, hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh nâng công suất, trình cấp phép nhanh theo cơ chế “làn xanh” tại Công văn số 11362/UBND-THĐT ngày 17/7/2025.

Tỉnh Thanh Hóa yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các chủ mỏ khẩn trương hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh nâng công suất khai thác, nhằm đáp ứng nhu cầu vật liệu xây dựng đang khan hiếm trên địa bàn

Đáng chú ý, kế hoạch còn yêu cầu rút ngắn thời gian xử lý các thủ tục như thăm dò, thẩm định trữ lượng, cấp phép khai thác, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, vốn trước đây là những nút thắt kéo dài tiến độ cấp phép. Các mỏ đã trúng đấu giá nhưng chưa được cấp phép sẽ được đôn đốc, hỗ trợ tối đa để đưa vào khai thác trước thời điểm tháng 8/2025.

Bên cạnh đó, Sở cũng được giao nhiệm vụ rà soát toàn bộ các khu vực khoáng sản đã có trong quy hoạch, đảm bảo không chồng lấn với các quy hoạch khác như đất ở, nông nghiệp, quốc phòng, để làm cơ sở cập nhật kế hoạch đấu giá quyền khai thác mới. Việc này không chỉ giúp tăng tính pháp lý rõ ràng trong cấp phép mà còn tạo điều kiện minh bạch, công khai trong đấu giá khoáng sản, hạn chế tình trạng “mỏ treo”, “mỏ không người khai thác”.

Ngoài ra, để tránh thất thoát nguồn tài nguyên và đảm bảo nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, các mỏ có dấu hiệu sai phạm nhẹ – do thiếu hiểu biết pháp luật – sẽ được xử lý hành chính, yêu cầu khắc phục, nộp phạt, kê khai bổ sung, truy thu số lợi bất hợp pháp. Với các mỏ có dấu hiệu sai phạm nghiêm trọng hoặc liên quan đến điều tra hình sự, Kế hoạch cũng đã có chỉ đạo rõ ràng: xử lý nghiêm, triệt để, kiên quyết không để tình trạng lợi dụng khai thác gây thất thu ngân sách và ảnh hưởng môi trường.

Tỉnh giao các sở, ngành đánh giá, xử lý hành chính các vi phạm không nghiêm trọng, đồng thời rà soát lại trữ lượng khoáng sản phụ như đá mỹ nghệ, phụ gia xi măng để điều chỉnh giấy phép khai thác

Đặc biệt, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ thực hiện khảo sát toàn diện trữ lượng các mỏ cát đã cấp phép và mở rộng đánh giá ra ngoài khu vực ranh giới khai thác trong bán kính 500m. Đây là bước đi cần thiết nhằm quản lý sát thực tiềm năng khoáng sản hiện có, phục vụ theo dõi, giám sát hoạt động khai thác thực tế, tránh tình trạng khai thác vượt phép hoặc khai thác lén lút.

Tăng cường phối hợp liên ngành và trách nhiệm địa phương: Đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở

Một điểm đáng chú ý trong kế hoạch lần này là sự phân công trách nhiệm rõ ràng, đồng bộ giữa các sở, ngành, địa phương và doanh nghiệp. Đây được xem là bước cải cách đáng kể về tư duy điều hành khi không chỉ tập trung vào xử lý hành chính mà còn yêu cầu phối hợp đa chiều.

Công an tỉnh có vai trò then chốt trong kiểm tra, xác minh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, đặc biệt là các đối tượng núp bóng doanh nghiệp để thao túng thị trường hoặc trốn thuế, gây thất thoát lớn cho ngân sách. Sự vào cuộc mạnh mẽ của lực lượng công an sẽ góp phần lập lại kỷ cương trong lĩnh vực vốn tiềm ẩn nhiều tiêu cực và cạnh tranh không lành mạnh này.

Tỉnh Thanh Hóa yêu cầu các đơn vị đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản nhưng chưa được cấp phép phải hoàn thiện thủ tục pháp lý, thuê đất, đưa mỏ vào hoạt động đúng thời hạn đề ra

Sở Tài chính và Ban Quản lý Khu kinh tế Nghi Sơn cũng được yêu cầu chủ trì thẩm định, trình UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư cho các mỏ đủ điều kiện, đồng thời nghiên cứu bổ sung khung giá tính thuế phù hợp với từng loại khoáng sản, đặc biệt là đá khối mỹ nghệ và đá ốp lát. Đây là động thái nhằm nâng cao năng lực tài chính cho ngân sách địa phương, đồng thời tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế.

Sở Xây dựng sẽ thực hiện một cuộc rà soát quy mô lớn với 557 mỏ khoáng sản nằm trong quy hoạch tỉnh. Các mỏ chồng lấn với quy hoạch khác hoặc không còn phù hợp sử dụng sẽ được đề xuất loại khỏi quy hoạch, đảm bảo công tác lập và triển khai dự án được thực hiện trên cơ sở pháp lý thống nhất, tránh chồng chéo, lãng phí tài nguyên.

Thanh Hóa chỉ đạo cập nhật lại các khu vực quy hoạch khoáng sản, đảm bảo thống nhất với các quy hoạch khác để làm cơ sở triển khai đấu giá và cấp phép khai thác mới

Một điểm mới trong kế hoạch là yêu cầu các UBND cấp xã, phường phải chủ động rà soát quy hoạch sử dụng đất tại địa phương, bổ sung các mỏ chưa được đưa vào quy hoạch; đồng thời thành lập Hội đồng giải phóng mặt bằng và tổ chức giao đất, cho thuê đất kịp thời cho các doanh nghiệp đã có giấy phép khai thác. Điều này không chỉ rút ngắn thời gian triển khai dự án mà còn tạo điều kiện chủ động cho cấp cơ sở trong tham gia quản lý khoáng sản.

Các doanh nghiệp khai thác khoáng sản cũng phải chủ động hơn, tự kiểm tra và kê khai bổ sung khối lượng đã khai thác nhưng chưa báo cáo, khắc phục các tồn tại trong quá trình hoạt động. Ngoài việc tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về đất đai, môi trường, khai thác khoáng sản, doanh nghiệp cũng cần hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc giải quyết khó khăn, vướng mắc.

Kế hoạch khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý, cấp phép hoạt động khoáng sản lần này được xem là giải pháp tổng lực, vừa cấp bách vừa mang tính chiến lược dài hạn. Không chỉ nhằm xử lý triệt để tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng, mà còn hướng tới một hệ thống quản lý khoáng sản minh bạch, hiệu quả, có trách nhiệm và phát triển bền vững.

Hoàng Anh