Thay mặt lãnh đạo Bộ, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân chúc mừng các nhà quản lý, nhà nghiên cứu, khoa học ở lĩnh vực môi trường nhân dịp ngày KH&CN 18/5/2022. Để chào mừng 20 năm thành lập Bộ TN&MT (2002- 2022), Bộ TN&MT đang thực hiện tổng kết, đánh giá kết quả nghiên cứu KH&CN nổi bật giai đoạn 2011– 2021; giới thiệu một số kết quả nghiên cứu KH&CN của Bộ trong thời gian qua, tập trung những đề tài, nhiệm vụ được ứng dụng hiệu quả, phục vụ công tác quản lý của ngành. Đồng thời, cũng sẽ xác định các định hướng nghiên cứu và các giải pháp để thúc đẩy hoạt động KH&CN trong thời gian tới. Nhân dịp này, Bộ TN&MT tổ chức chuỗi các hội nghị, hội thảo nhằm tổng kết, đánh giá, giới thiệu các kết quả KH&CN nổi bật, xác định định hướng sắp tới của 09 lĩnh vực chuyên ngành thuộc phạm vi quản lý của Bộ TN&MT. Trong giai đoạn 2011-2021 vừa qua, trong lĩnh vực môi trường, Bộ TN&MT đã triển khai thực hiện các chương trình KH&CN, các nhiệm vụ, đề tài KH&CN các cấp đã góp phần quan trọng phục vụ công tác quản lý, bảo vệ môi trường, tập trung ở 03 khía cạnh chủ yếu, đó là: Góp phần cung cấp cơ sở lý luận, khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật; cụ thể là xây dựng và ban hành các Nghị quyết/Chỉ thị của Đảng về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, xây dựng cơ chế, chính sách và quy định pháp luật về bảo vệ môi trường; góp phần cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn để xây dựng, triển khai các mô hình, giải pháp quản lý và bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học; góp phần từng bước đẩy mạnh triển khai ứng dụng các tiến bộ KH&CN trong dự báo, phòng ngừa, giảm thiểu, khắc phục sự cố, xử lý ô nhiễm và cải thiện môi trường, quản lý chất thải, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Tuy nhiên, cùng với những kết quả đạt được, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế trong nghiên cứu, triển khai KH&CN trong lĩnh vực môi trường. Cụ thể như thiếu cơ chế phối hợp để thu hút chất xám và động viên các nhà khoa học trong nghiên cứu triển khai KH&CN môi trường. Các đề tài về giải pháp, mô hình công nghệ, kỹ thuật còn chưa nhiều, kết quả nghiên cứu chưa được triển khai phổ biến, áp dụng rộng rãi. Đã có các nghiên cứu về giải pháp, kỹ thuật công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường phù hợp với điều kiện vùng, miền địa phương, đặc biệt tại các khu vực làng nghề, nông thôn hoặc tại các lưu vực sông…, tuy nhiên chưa tập trung giải quyết các vấn đề cấp bách, còn dàn trải. Còn thiếu nguồn lực kỹ thuật và tài chính phục vụ nghiên cứu bảo tồn đa dạng sinh học,…

Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân phát biểu khai mạc tại Hội thảo tổng kết

Từ kết quả giai đoạn 2011 – 2021, Bộ TN&MT mong muốn tiếp tục thực hiện một số nội dung về khoa học công nghệ trong thời gian tới như: Tiếp tục nghiên cứu, cung cấp luận cứ khoa học để hoàn thiện và triển khai có hiệu quả thể chế, chính sách, pháp luật về quản lý và bảo vệ môi trường; nghiên cứu, đề xuất các công cụ, mô hình quản lý mới nhằm bảo vệ môi trường và bảo tồn, sử dụng bền vững đa dạng sinh học trong điểu kiện hội nhập quốc tế và phù hợp với điều kiện Việt Nam; nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ, mô hình dự báo, giám sát, cảnh báo sớm diễn biến chất lượng môi trường phục vụ công tác quản lý và bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học; nghiên cứu, phát triển các giải pháp công nghệ, kỹ thuật phù hợp điều kiện Việt Nam trong ngăn ngừa và xử lý ô nhiễm; cải tạo, phục hồi môi trường; quản lý chất thải; bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học trong bối cảnh thế giới đang đẩy mạnh thực hiện kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, cac-bon thấp, hướng đến mục tiêu phát thải khí nhà kính ròng bằng 0.

Thay mặt lãnh đạo Vụ KH&CN Bộ TN&MT, Phó Vụ trưởng Vụ KH&CN Lương Duy Hanh cho biết, kết quả nghiên cứu khoa học về môi trường giai đoạn 2011-2020 đã có đóng góp tích cực để ứng dụng có hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước lĩnh vực môi trường của Bộ TN&MT và triển khai công tác BVMT, bảo tồn đa dạng sinh học, cụ thể: Góp phần bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách và hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học. Kết quả nghiên cứu của các đề tài đã có những đóng góp và ứng dụng thực tiễn để cung cấp cơ sở khoa học cho việc ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững cũng như góp phần bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, như: Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Chiến lược quốc gia về bảo tồn đa dạng sinh học đến năm 2020, Chiến lược quốc gia về bảo tồn đa dạng sinh học giai đoạn 2021-2030, hoặc cung cấp cơ sở khoa học vững chắc và thực tiễn để xây dựng các văn bản dưới luật. Đồng thời, góp phần xây dựng công cụ phục vụ quản lý môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học. Các nội dung chính đã được nghiên cứu, làm rõ là xây dựng các phương pháp, các cách tiếp cận mới trong quản lý môi trường, bao gồm: lượng giá thiệt hại do ô nhiễm không khí, phục vụ công tác xác định bồi thường thiệt hại và xử lý các vi phạm về môi trường; giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết bồi thường thiệt hại do vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường; tiếp cận hệ sinh thái trong giải quyết các vấn đề môi trường - sức khoẻ; cơ chế đối tác về bảo vệ môi trường; phương pháp luận đánh giá dự báo tác động của dự án đến sức khỏe cộng đồng trong đánh giá tác động môi trường; cơ chế, chính sách nhằm giải quyết các vấn đề ô nhiễm môi trường liên tỉnh. Đã từng bước làm rõ được một số vấn đề mới và khó làm cơ sở khoa học cần thiết và thực tiễn trong việc xây dựng các phương pháp luận, các công cụ phục vụ quản lý môi trường. Kết quả của một số đề tài đã được ứng dụng để đánh giá, lựa chọn và đề xuất danh mục một số công nghệ xử lý chất thải phù hợp với điều kiện Việt Nam như xử lý nước thải ngành chế biến tinh bột sắn, giết mổ gia súc; xử lý nước rác cho các bãi chôn lấp qui mô thị xã hoặc công nghệ xử lý chất thải nguy hại đối với ngành điện tử bằng lò đốt; xử lý bùn thải phát sinh từ hệ thống xử lý nước thải; xử lý bóng đèn huỳnh quang; tái chế, thu hồi kim loại từ bản mạch, linh kiện điện tử; xử lý, tái chế dung môi. Kết quả của một số đề tài có ý nghĩa thực tiễn trong việc đề xuất các phương án công nghệ xử lý nước thải có tính thân thiện môi trường.

Các đại biểu chụp hình kỷ niệm tại Hội thảo

Cũng theo Phó Vụ trưởng Lương Duy Hanh, giai đoạn 2011-2020, lĩnh vực môi trường đã có nhiều đề có kết quả nghiên cứu có tính khả thi và khả năng ứng dụng, áp dụng thực tiễn các phương pháp, công nghệ tiên tiến trong quan trắc môi trường, dự báo, kiểm soát, phòng ngừa, giảm thiểu, xử lý ô nhiễm môi trường như xây dựng hệ số phát thải phục vụ công tác thống kê nguồn thải lưu vực sông; xây dựng bộ hệ số phát thải phục vụ kiểm soát khí thải đối với một số ngành công nghiệp chính; ứng dụng GIS và ảnh viễn thám quang học Landsat, Quickbird và ảnh Palsar theo dõi sự biến động của một số thành phần môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản bauxite; xác định các nguồn đóng góp chính đối với bụi PM10, PM2.5 ở đô thị miền Bắc Việt Nam; ứng dụng vật liệu nano volfram và thiếc ô-xít để chế tạo đầu đo khí NOx và H2S trong thiết bị cầm tay quan trắc môi trường khí Năm là: Góp phần cải thiện chất lượng môi trường; bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học. Kết quả nghiên cứu của một số đề tài đã góp phần bổ sung thêm về cơ chế, công cụ mới về quản lý trong bảo tồn đa dạng sinh học như: cơ chế quản lý hoạt động tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích từ nguồn gen ở Việt Nam; cơ chế chi trả dịch vụ môi trường đất ngập nước, quy định về phân loại, phân hạng và quản lý khu bảo tồn, quy định về bảo vệ loài thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, quy định về thu thập, quản lý thông tin về đa dạng sinh học trong Luật Đa dạng sinh học

Tại Hội thảo đã có rất nhiều nội dung báo cáo nghiên cứu tiêu biểu khác về đa dạng sinh học; Luật BVMT 2020; tự động hóa vận hành hệ thống trong quản lý và BVMT; quản lý chất thải,…

Ghi nhận những thành tựu đã đạt được và tiếp tục phát huy nhiệm cụ trong giai đoạn tới, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân yêu cầu lĩnh vực môi trường giai đoạn tiếp theo phải xác định những lĩnh vực trọng tâm cần triển khai để góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa công tác bảo vệ môi trường, phát triển bền vững ở nước ta. Đồng thời, xác định, chỉ rõ những giải pháp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc hiện nay, đặc biệt là các giải pháp nhằm cụ thể có thể điều chỉnh trong khuôn khổ trách nhiệm quản lý của Bộ để từ đó triển khai có hiệu quả hơn nữa 3 hoạt động nghiên cứu KH&CN trong lĩnh vực môi trường định hướng năm 2030. Ví dụ như cơ chế, thủ tục quản lý nhiệm vụ KH&CN; đầu tư nguồn lực cho hoạt động nghiên cứu KH&CN; tăng cường sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý với các Viện, trung tâm nghiên cứu, trường đại học và với các địa phương; thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp trong nghiên cứu và phát triển; phát triển nguồn nhân lực.

Ngọc Diệp