Đô thị hóa - Áp lực và cơ hội cho nông nghiệp

Quá trình đô thị hóa đã làm biến mất hàng ngàn héc-ta đất nông nghiệp, biến những cánh đồng thành khu công nghiệp, khu đô thị mới. Ở Hà Nội, chỉ trong 20 năm, diện tích đất sản xuất nông nghiệp đã giảm đi đáng kể, không gian canh tác bị xé nhỏ, manh mún, khó áp dụng cơ giới hóa hay sản xuất quy mô lớn.

Tuy nhiên, đô thị hóa cũng đặt ra một nhu cầu mới: Thực phẩm sạch, an toàn, truy xuất được nguồn gốc. Cư dân thành thị hiện nay không chỉ cần ăn no, mà ăn đúng, ăn có trách nhiệm, trách nhiệm với sức khỏe của chính mình và với môi trường sống. Và đó là lúc, nông nghiệp sạch được gọi tên.

Đô thị hóa cũng đặt ra một nhu cầu mới như "Thực phẩm sạch, an toàn, truy xuất được nguồn gốc"

Giữa lòng đô thị, những cánh đồng lúa xanh mướt, không hóa chất, không sâu bệnh, đang là biểu tượng đầy kỳ vọng cho tương lai “gạo sạch”, khi sản xuất xanh không còn là sự lựa chọn, mà là nhiệm vụ cấp thiết.

Nông nghiệp sạch trong lòng thành phố – một mạch ngầm kiên cường

Tại Hà Nội, những mô hình trồng lúa hữu cơ như tại xã Đồng Phú (Chương Mỹ), Thanh Oai, Mỹ Đức,… đang là minh chứng sống động. Dù diện tích nhỏ, năng suất chưa cao, nhưng những hạt gạo được sản xuất không hóa chất, không thuốc trừ sâu, không phân vô cơ lại là sản phẩm có giá trị cao, cả về chất lượng lẫn đạo đức tiêu dùng.

Giữa nhịp thở hối hả của thành phố, có những người nông dân và doanh nghiệp đã xây dựng chuỗi giá trị xanh, các mô hình canh tác kiểu mẫu, truy xuất nguồn gốc, chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế, vùng nguyên liệu sạch, nhà máy chế biến hiện đại. Họ không chỉ gieo mạ trên đồng ruộng, mà còn gieo niềm tin vào tương lai bền vững.

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm tới sức khỏe và an toàn thực phẩm, “nông nghiệp hữu cơ” không còn là khái niệm xa lạ mà trở thành xu hướng tất yếu. Canh tác hữu cơ không chỉ là chuyện "gạo sạch", mà còn là giải pháp để bảo vệ môi trường, bảo vệ đất và tái tạo hệ sinh thái vi sinh tự nhiên đã bị tàn phá bởi hóa chất nông nghiệp suốt nhiều thập kỷ.

Mô hình trồng lúa hữu cơ (Ảnh: Minh họa)

Việc thử nghiệm mô hình trồng lúa hữu cơ là một sáng kiến vừa mang tính chiến lược, vừa đầy cảm xúc, như một cách gìn giữ bản sắc thuần nông giữa lòng đô thị hóa. Mục tiêu là giảm phụ thuộc vào phân vô cơ, hóa chất bảo vệ thực vật và thay vào đó là sử dụng kỹ thuật sinh học, phân hữu cơ và các biện pháp tự nhiên.

Để hiểu rõ hơn về những mô hình trồng lúa hữu cơ đang được triển khai tại Hà Nội, phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã có buổi làm việc và tìm hiểu thực tế tại Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh, một trong những doanh nghiệp tiên phong trong chuỗi sản xuất và chế biến lúa gạo hữu cơ tại Hà Nội. 

Chia sẻ đầy tâm huyết của bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh: “Làm nông nghiệp hữu cơ không dễ. Và làm ở Hà Nội, nơi đất chật, người đông, đô thị hóa từng ngày lại càng khó gấp bội. Nhưng chúng tôi không chọn con đường dễ, mà chọn con đường đúng. Vì đó là con đường duy nhất đưa nông nghiệp Việt vươn xa một cách bền vững.”

Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh

Theo bà Hiếu, trồng lúa hữu cơ không đơn thuần là thay thế phân bón hóa học bằng phân hữu cơ, hay bỏ đi thuốc trừ sâu. Đó là một hệ thống tư duy mới: từ chọn giống, làm đất, tưới tiêu, canh tác đến chế biến và đưa ra thị trường. Tất cả đều phải minh bạch, kiểm soát và đạt tiêu chuẩn.

“Chúng tôi đã đầu tư không chỉ về công nghệ, mà cả vào con người, vào niềm tin. Vì chúng tôi hiểu: hạt gạo sạch là sức khỏe của cộng đồng, là danh dự của người nông dân, là tương lai của chính nền kinh tế xanh Hà Nội đang hướng tới. Tôi luôn nói với đội ngũ và bà con hợp tác xã rằng: làm nông nghiệp hữu cơ là làm vì chính con cháu mình. Nếu mình còn dùng hóa chất hôm nay, thì thế hệ mai sau phải trả giá. Bảo Minh không chỉ muốn bán gạo, mà muốn cùng người tiêu dùng kiến tạo một tương lai xanh, nơi mỗi bữa cơm là một hành động văn minh và đầy trách nhiệm”, bà Bùi Thị Hạnh Hiếu chia sẻ.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, bà Hiếu cho rằng lúa hữu cơ Hà Nội vẫn đang trong giai đoạn “ươm mầm” và cần được tháo gỡ nhiều nút thắt để có thể phát triển thành mô hình đại trà: “Tôi tha thiết mong rằng những sáng kiến như thế này sẽ không chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ, hay vài dự án thí điểm. Muốn ‘lúa hữu cơ đến độ’, thì chính sách phải ‘đến tầm’, thị trường phải ‘đến tay’ và nhận thức xã hội phải ‘đến tâm’. Nếu không, tất cả những mô hình tâm huyết hôm nay chỉ là nỗ lực cô đơn trên cánh đồng.”

Những hạt mầm sạch đang được nuôi dưỡng bằng tâm huyết và khát vọng xanh giữa lòng thủ đô

Hiện nay, Hà Nội đang thử nghiệm giống lúa Hữu cơ không hóa chất, hướng tới nền nông nghiệp xanh giữa đô thị hóa. Trong thinh lặng của những cánh đồng ven đô đang âm thầm gieo mầm cho một hành trình mới: Lúa hữu cơ không hóa chất, không thuốc trừ sâu.

Bên cạnh đó, Hà Nội đã cho thấy tiềm năng của nông nghiệp đô thị hữu cơ, với những mô hình thử nghiệm thành công. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng ở đó, mô hình hữu cơ sẽ mãi là “thử nghiệm xanh”. Đây không chỉ là đạt mục tiêu “gạo sạch” và bền vững, đó là tiền đề cho “mô hình nông nghiệp đô thị hữu cơ” được triển khai nhân rộng trên cả nước.

Giống lúa hữu cơ đã gieo, đất đã làm sạch, mô hình đã hình thành. Nhưng nếu không sớm hoàn thiện hệ thống chứng nhận, chính sách hỗ trợ, thị trường đầu ra, tất cả sẽ mãi chỉ là một thử nghiệm trên mô hình.

Sỹ Tùng - Mạnh Hải