Đẩy mạnh trồng rừng và bảo tồn đa dạng sinh học
Trao đổi với phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, ông Phạm Văn Hoá, Hạt trường Hạt Kiểm lâm huyện Vân Hồ (Hạt) cho biết: Đến cuối năm 2024, tỷ lệ che phủ rừng toàn huyện đạt 56,98%, tăng 1,21% so với năm trước. Trong đó, rừng tự nhiên và rừng trồng chiếm 51,88%, cây ăn quả thân gỗ và cây trồng phân tán quy đổi chiếm 5,1%. Trong quý I năm 2025, không ghi nhận vụ cháy rừng hay vi phạm nào, điều này cho thấy hiệu quả từ công tác bảo vệ và sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, ngành và cộng đồng.

Màu xanh của những cánh rừng Vân Hồ, tỉnh Sơn La

Trong năm 2024, toàn huyện trồng được 178,5 ha rừng sản xuất – vượt 178% kế hoạch và đã thực hiện khoanh nuôi tái sinh 1.429 ha đất trống theo quy định. Giai đoạn 2022–2025, tổng diện tích trồng rừng đã đạt 116,51 ha. Bên cạnh đó, đã trồng gần 30.000 cây phân tán mỗi năm, từ ngân sách nhà nước và nguồn xã hội hóa. Các cây trồng chủ yếu là Tếch, Lát hoa, Mỡ, Bạch đàn đỏ, Giổi ăn hạt, Trám đen... 
Công tác bảo tồn thiên nhiên – đa dạng sinh học được thực hiện bằng nhiều hình thức: cứu hộ, nuôi sinh sản và tái thả động vật hoang dã, kiểm soát chặt 12 cơ sở gây nuôi động – thực vật rừng, xây dựng hành lang sinh học nối kết rừng bị chia cắt...

Người dân giao cá thể Rùa cho cán bộ Kiểm lâm để thả về tự nhiên

Đặc biệt, Hạt Kiểm lâm đã tiếp nhận hai cá thể khỉ quý hiếm do người dân tự nguyện giao nộp, gồm một cá thể khỉ vàng và một cá thể khỉ mặt đỏ, đều thuộc loài nguy cấp, quý hiếm nhóm IIB. Các cá thể này đã được kiểm tra sức khỏe, lập hồ sơ và chuyển về Trung tâm cứu hộ, Bảo tồn và Phát triển sinh vật của Vườn quốc gia Cúc Phương để chăm sóc theo đúng quy định pháp luật.
Ngoài ra, công tác tuyên truyền, giáo dục bảo vệ môi trường rừng và khuyến khích sinh kế thân thiện như trồng cây dược liệu, mô hình du lịch sinh thái, bếp tiết kiệm củi... cũng được chú trọng.

Quan sát vượn của tổ tuần rừng và bảo tồn vượn tại khu rừng bản Pa Cốp, huyện Vân Hồ

Có thể thấy, những nỗ lực không chỉ dừng ở việc trồng nhiều cây mà còn hướng đến một hệ sinh thái rừng hài hòa, sống động và bền vững – điều mà Vân Hồ đang làm rất hiệu quả.
Nhiều thách thức trong bảo vệ rừng
Ông Hoá cho biết thêm: Huyện Vân Hồ có địa hình chia cắt, giao thông khó khăn, trong khi thời tiết ngày càng cực đoan. Đặc biệt, đời sống nhân dân vùng sâu, vùng xa còn khó khăn, vẫn dựa vào rừng và đất rừng để mưu sinh, nên việc phá rừng làm nương vẫn xảy ra ở quy mô nhỏ lẻ. Kinh phí bảo vệ rừng còn hạn chế, biên chế kiểm lâm địa bàn chưa đủ, mỗi cán bộ phụ trách trung bình 2 xã.

Tuần tra bảo vệ rừng ở huyện Vân Hồ

Đặc biệt, một số chủ rừng còn thiếu trách nhiệm trong quản lý; công tác sử dụng lửa trong rừng vẫn còn chủ quan, nhiều trường hợp đốt ong, đốt thực bì không đúng quy trình dễ dẫn đến cháy.
Trước những thách thức đó, Hạt đã triển khai tham mưu UBND huyện và tỉnh về vị trí, diện tích trồng rừng phù hợp. Hạt cũng là cơ quan thường trực Ban Quản lý Dự án phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2022–2025. Hằng năm, Hạt phối hợp Phòng Nông nghiệp & PTNT tổ chức mời thầu, giám sát, nghiệm thu rừng trồng, kiểm tra hồ sơ kỹ thuật và ký hợp đồng hỗ trợ trồng rừng với các hộ dân.
Bên cạnh đó, Hạt cũng thường xuyên kiểm tra, đôn đốc UBND các xã hướng dẫn người dân thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, chăm sóc, bảo vệ rừng trồng và cây phân tán. Khi người dân được trao công cụ, kỹ thuật và cả sự đồng hành, họ sẽ trở thành lực lượng bảo vệ rừng hiệu quả nhất – đó là cách mà Vân Hồ đang từng bước làm được.
Chủ động phòng cháy chữa cháy rừng 
Năm 2024, Hạt đã xử lý 13 vụ vi phạm hành chính, với số tiền xử phạt hơn 46 triệu đồng. Các vi phạm bao gồm phá rừng, lấn chiếm đất rừng, khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép, vi phạm PCCCR. Riêng quý I/2025, không có vụ vi phạm nào, giảm 6 vụ so với cùng kỳ 2024.
Cùng với đó, Hạt cũng tổ chức 35 buổi tuyên truyền với gần 2.000 người tham dự, ban hành 208 văn bản hướng dẫn, kiểm tra, chỉ đạo. Ban Chỉ huy PCCCR cấp huyện có 35 thành viên; 14 xã cũng đã thành lập Ban Chỉ huy với 307 người. Cùng với đó là 14 đội cấp xã, 112 tổ đội cấp bản với gần 1.600 người sẵn sàng ứng trực.

Tuyên truyền, phổ biến pháp luật Lâm nghiệp và PCCCR cho cán bộ các xã trong huyện Vân Hồ

Trên toàn huyện, đã xây dựng 1 kế hoạch PCCCR cấp huyện, 14 kế hoạch cấp xã, 14 phương án của UBND xã và hơn 2.500 phương án của cộng đồng dân cư, hộ gia đình.
Hạt cũng thường xuyên phối hợp với Công an, Quân sự huyện, các phòng ban liên quan tổ chức diễn tập PCCCR theo phương châm “4 tại chỗ”. Năm 2024–2025, đã diễn tập tại xã Suối Bàng và Tô Múa, kết quả được đánh giá loại giỏi.
Về trang thiết bị, Hạt hiện có 2 xe ô tô, 1 xuồng cao tốc, 1 thuyền máy, nhiều máy móc, bàn dập lửa, dao phát... đảm bảo công tác sẵn sàng ứng phó. Các điểm cháy rừng được theo dõi trực tuyến trên website kiemlam.org.vn, phân công lực lượng trực 24/24h tại các xã, bản.
Với hệ thống tổ chức bài bản, phương tiện đầy đủ, diễn tập thực chất và sự phối hợp liên ngành hiệu quả, Vân Hồ đang là một trong những địa phương thực hiện công tác PCCCR có chiều sâu, bài bản và toàn diện, ông Hoá nhấn mạnh thêm.
Dưới đây là một số hình ảnh tuần tra bảo vệ rừng ở Vân Hồ:

Đỗ Hùng