Sáp nhập chính quyền 2 cấp và ảnh hưởng đến công tác giảm nghèo

Việc sáp nhập chính quyền các cấp huyện và xã/phường thành mô hình chính quyền 2 cấp (tỉnh và xã/phường) là một phần trong chiến lược cải cách hành chính của Chính phủ nhằm tinh gọn bộ máy, giảm chi phí quản lý, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu đã gặp không ít thách thức, đặc biệt trong công tác giảm nghèo, khi nhiều vấn đề quản lý, hỗ trợ và phân bổ nguồn lực gặp khó khăn.

Sau sáp nhập, các xã/phường phải tiếp nhận thêm nhiều nhiệm vụ mới từ việc quản lý đất đai, xây dựng cơ sở hạ tầng đến triển khai các chương trình giảm nghèo. Cụ thể, trong số 99 nhiệm vụ của cấp huyện trước sáp nhập, có tới 90 nhiệm vụ được chuyển xuống cấp xã/phường. Điều này dẫn đến việc khối lượng công việc của chính quyền cấp xã/phường gia tăng đáng kể. Trong khi các địa phương đã có sự chuẩn bị, các xã/phường mới sáp nhập lại thiếu nhân lực và cơ sở vật chất để thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ này, đặc biệt là các chương trình giảm nghèo.

Mặc dù việc giảm biên chế có thể giúp tiết kiệm chi phí quản lý, nhưng việc các xã/phường phải gánh thêm công việc mà trước đó cấp huyện đã thực hiện, khiến khối lượng công việc tại cấp xã/phường trở nên quá tải. Theo thông tin từ Chính phủ, việc chuyển các nhiệm vụ từ cấp huyện xuống cấp xã/phường sẽ có những áp lực lớn về nhân sự và cơ sở vật chất ở các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Ông Nguyễn Văn Quân (50 tuổi), một người dân tại xã Phước Hòa (tỉnh Quảng Nam), chia sẻ: "Trước đây, tôi có thể dễ dàng tiếp cận các chương trình hỗ trợ từ chính quyền xã. Nhưng sau khi sáp nhập, mọi thứ phức tạp hơn. Các thủ tục phải qua cấp tỉnh, bị gián đoạn nhiều thời gian và sau sáp nhận chúng tôi chưa biết phải làm gì để nhận được sự hỗ trợ".

Một trong những tác động đáng kể của việc sáp nhập chính quyền là sự thay đổi trong phân bổ nguồn lực từ cấp huyện xuống cấp tỉnh và cấp xã/phường. Trước khi sáp nhập, các xã có thể chủ động triển khai các mô hình giảm nghèo, tiếp cận nhanh chóng với nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập, việc phân bổ nguồn lực từ cấp tỉnh trở nên phức tạp và tốn thêm thời gian.

Các chương trình hỗ trợ như vay vốn, cung cấp giống cây trồng và vật nuôi, cũng như các mô hình sinh kế bền vững, không còn được triển khai nhanh chóng và trực tiếp như trước. Việc các thủ tục hành chính phải qua nhiều cấp đã khiến quá trình tiếp cận các nguồn hỗ trợ trở nên chậm chạp và bất cập. Đặc biệt tại các xã miền núi, vùng sâu, vùng xa, người dân nghèo không thể tiếp cận nhanh chóng các chính sách hỗ trợ khi mà các thủ tục hành chính đã trở nên phức tạp và mất nhiều thời gian. Điều này làm giảm tính hiệu quả của các chương trình giảm nghèo, khiến người dân càng thêm khó khăn.

Chị Lê Thị Lan (40 tuổi), một hộ nghèo tại xã Bình Hòa (tỉnh Vĩnh Long), cho biết: "Trước khi sáp nhập, xã tôi có thể trực tiếp hỗ trợ chúng tôi tham gia các chương trình giảm nghèo. Nhưng giờ chúng tôi phải chờ, khiến chúng tôi không nhận được sự hỗ trợ kịp thời". Chính quyền cấp tỉnh mặc dù có trách nhiệm phân bổ nguồn lực nhưng việc thiếu sự linh hoạt trong quản lý và quyết định dẫn đến việc không đáp ứng được kịp thời các nhu cầu cấp bách của người dân nghèo.

Tại lễ bàn giao tháng 3/2025, thay mặt Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Thứ trưởng Võ Văn Hưng cho biết, khi tiếp nhận công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận thức đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cốt lõi, thể hiện sự tin tưởng của Đảng và Nhà nước khi giao cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực để hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, phát huy kết quả quan trọng trong công tác giảm nghèo của giai đoạn trước. 

Một số giải pháp để khắc phục thách thức

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã, đang chủ động triển khai nhiều giải pháp nhằm khắc phục sự gián đoạn trong triển khai các mô hình giảm nghèo sau khi thực hiện sáp nhập chính quyền hai cấp. Các giải pháp này không chỉ giúp duy trì và phát triển các mô hình giảm nghèo mà còn kêu gọi sự chung tay đồng bộ từ các cấp chính quyền địa phương để người nghèo có thể nhanh chóng tiếp cận cơ hội.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tích cực triển khai chuyển đổi số trong quản lý và điều hành các chương trình giảm nghèo. Việc áp dụng công nghệ thông tin giúp giảm bớt thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận các chính sách hỗ trợ. Đồng thời, Bộ cũng đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan để rà soát, sửa đổi các quy định, quy trình nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm bớt gánh nặng cho cấp xã/phường trong việc triển khai các mô hình giảm nghèo.

Để đảm bảo nguồn lực cho các mô hình giảm nghèo, Bộ đã phối hợp với Bộ Tài chính và các địa phương rà soát, điều chỉnh cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Điều này giúp đảm bảo nguồn lực được phân bổ kịp thời và hiệu quả, tránh tình trạng thiếu vốn trong quá trình triển khai các chương trình hỗ trợ người nghèo.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp với các cơ quan đào tạo tổ chức các khóa bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho cán bộ cấp xã/phường về các lĩnh vực như quản lý dự án, kỹ thuật nông nghiệp, quản lý tài chính và chuyển đổi số. Việc này giúp cán bộ cấp xã/phường có đủ năng lực để triển khai hiệu quả các mô hình giảm nghèo, đồng thời tăng cường sự gắn kết giữa chính quyền và cộng đồng.

Bên cạnh đó, Bộ đã tích cực kêu gọi các cấp chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp tỉnh, xã/phường, phát huy vai trò chủ động trong việc triển khai các mô hình giảm nghèo. Các địa phương được khuyến khích chủ động xây dựng kế hoạch, huy động nguồn lực và phối hợp với các tổ chức xã hội, doanh nghiệp để triển khai hiệu quả các mô hình hỗ trợ người nghèo. Đồng thời, Bộ cũng yêu cầu các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện để đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch trong triển khai các chương trình giảm nghèo.

Song song với đó, Bộ đã tổ chức các hội nghị, diễn đàn để chia sẻ kinh nghiệm và mô hình hay trong công tác giảm nghèo giữa các địa phương. Việc này giúp các địa phương học hỏi lẫn nhau, áp dụng các phương pháp hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế của từng khu vực. Đồng thời, Bộ cũng khuyến khích các địa phương xây dựng các mô hình giảm nghèo sáng tạo, gắn với đặc thù văn hóa, xã hội và kinh tế của địa phương mình.

Với những giải pháp trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã và đang nỗ lực tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong triển khai các mô hình giảm nghèo sau sáp nhập chính quyền hai cấp. Sự chung tay đồng bộ của các cấp chính quyền địa phương là yếu tố quyết định để người nghèo có thể nhanh chóng tiếp cận các cơ hội, từ đó cải thiện đời sống và vươn lên thoát nghèo bền vững.

Trung tâm hành chính công xã Đà Bắc, tỉnh Phú Thọ đi vào vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, đón tiếp những công dân đầu tiên.

Sáp nhập chính quyền 2 cấp đã tạo ra nhiều thay đổi quan trọng trong công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là trong công tác giảm nghèo. Mặc dù gặp phải một số khó khăn trong việc phân bổ nguồn lực, quản lý nhân sự và triển khai các mô hình giảm nghèo, nhưng với sự hỗ trợ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các chính sách cải cách, các địa phương đã, đang và sẽ từng bước khắc phục được khó khăn và duy trì các mô hình giảm nghèo hiệu quả.

Để công tác giảm nghèo đạt kết quả bền vững, cần có sự điều chỉnh chính sách linh hoạt và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong việc triển khai các chương trình phát triển. Được biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục hỗ trợ các địa phương phát triển sinh kế bền vững, giúp người dân không chỉ thoát nghèo mà còn có thể vươn lên, cải thiện chất lượng cuộc sống lâu dài.

Hồng Minh