Hành trình hình thành và phát triển 
Ngày 12/4/1960, Trại Nhân giống Ngựa Bá Vân ra đời tại Bình Sơn, Đồng Hỷ, Bắc Thái (nay là thành phố Sông Công), trên vùng đất từng là Căng tù Bá Vân thời thực dân Pháp. Ban đầu, đơn vị tập trung nghiên cứu ngựa phục vụ các tỉnh Cao - Bắc - Lạng và Hà - Tuyên - Thái, hoạt động theo cơ chế hành chính sự nghiệp bao cấp kéo dài 25 năm.

Khuôn viên Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chăn nuôi Miền núi – nơi nghiên cứu và chuyển giao công nghệ chăn nuôi suốt 65 năm qua

Tháng 5/1994, đơn vị mở rộng nghiên cứu trâu Murrah, đổi tên thành Trại Nghiên cứu Ngựa và Trâu Bá Vân, thực hiện các nhiệm vụ khoa học và chuyển giao công nghệ chăn nuôi trâu. Năm 1998, trại chính thức trở thành Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chăn nuôi Miền núi, nghiên cứu và chuyển giao các giống gia súc, gia cầm, động vật rừng và cây thức ăn chăn nuôi phục vụ miền núi và trung du. 
Đến tháng 10/2007, Trung tâm triển khai cơ chế hoạt động tự chủ, tự trang trải kinh phí theo Nghị định 115/NĐ-CP, cho phép sản xuất giống, chế phẩm sinh học, vaccine và các tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi đi vào thực tế sản xuất, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của đơn vị.
Thành tựu nổi bật trong nghiên cứu và chuyển giao công nghệ 
Trung tâm đã ghi dấu ấn trong nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ với nhiều đối tượng trọng điểm. Về ngựa, các công trình lai tạo giữa ngựa Cabardin nhập khẩu và ngựa Việt Nam đã tạo ra hàng nghìn ngựa lai chất lượng cao, phục vụ dân sinh và quốc phòng, đồng thời mở hướng phát triển thể thao du lịch. Nghiên cứu bảo tồn và khai thác nguồn gen ngựa bạch, sản xuất vaccine từ máu ngựa và các chế phẩm sinh học đã trở thành thương hiệu đặc trưng của Trung tâm.

Đàn ngựa của Trung tâm phục vụ nghiên cứu, sản xuất các loại giống

Trong lĩnh vực trâu, đơn vị nghiên cứu lai tạo trâu Murrah với trâu địa phương, ứng dụng thụ tinh nhân tạo, phát triển tinh đông lạnh, cải tạo đàn trâu tại nhiều tỉnh miền núi, thực hiện các dự án và chương trình khuyến nông, hội thi trâu, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng đàn trâu.

Trâu lai tại Trung tâm thể hiện kết quả nghiên cứu và cải tạo giống phục vụ chăn nuôi miền núi

Đối với gia cầm, Trung tâm nghiên cứu và chuyển giao giống gà lông màu, gà địa phương, vịt siêu thịt, thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu về năng suất, chất lượng thịt và trứng, tham gia dự án quốc tế “Gia cầm một sức khỏe”. Về cây thức ăn chăn nuôi, nhiều giống cỏ và cây thức ăn năng suất cao đã được phát triển, sản xuất và chuyển giao cho các tỉnh miền núi, góp phần cải tạo đồng cỏ và nâng cao năng suất chăn nuôi.
Phát triển nhân lực, cơ sở vật chất và hợp tác quốc tế 
TS. Nguyễn Văn Đại - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chăn nuôi Miền núi, chia sẻ: “Trung tâm hiện có đội ngũ cán bộ nghiên cứu và quản lý khoa học trưởng thành, đủ năng lực triển khai nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực. Hệ thống tổ chức gồm phòng nghiệp vụ tổng hợp, phòng khoa học và chuyển giao công nghệ, cùng hai trạm nghiên cứu chuyên sâu về chăn nuôi gia súc ăn cỏ và sản xuất thức ăn gia súc, được trang bị cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm hiện đại, sẵn sàng hợp tác trong nước và quốc tế”.

Đội ngũ cán bộ nghiên cứu và quản lý của Trung tâm nền tảng cho năng lực nghiên cứu và chuyển giao công nghệ

Các dự án hợp tác quốc tế, như Dự án JICA-SATREPS về ngân hàng gen đông lạnh lợn bản địa và dự án “Gia cầm một sức khỏe” do Đại học Hoàng gia Anh chủ trì, đã nâng cao năng lực nghiên cứu và gắn kết Trung tâm với mạng lưới khoa học toàn cầu. Hoạt động của tổ chức Đảng, Công đoàn, Chi đoàn thanh niên luôn hiệu quả, đời sống cán bộ công nhân viên được chăm lo đầy đủ, an ninh chính trị được giữ vững.
Định hướng phát triển giai đoạn 2025 - 2030 
Trung tâm đặt mục tiêu nâng cao năng lực quản lý, phát triển nhân lực, mở rộng nghiên cứu các giống vật nuôi truyền thống như ngựa, trâu, đồng thời phát triển các đối tượng mới như lợn, dê, hươu, ruồi lính đen. 
Về sản xuất, kinh doanh, đơn vị duy trì số lượng ngựa hợp lý, tăng cường sản xuất vật nuôi phục vụ miền núi, liên kết doanh nghiệp, huy động vốn để phát triển khoa học công nghệ và sản xuất kinh doanh.

Đàn ngựa được nuôi tại Trung tâm

Các dự án mở rộng bao gồm xây dựng trại lợn 250-300 nái sinh sản, trại trâu 100 con, chỉnh trang trại ngựa, đường đi lại và hàng rào, với kinh phí ước tính 100 tỷ đồng. Mục tiêu nâng mức thu nhập CBCNV, đồng thời nâng cao đời sống tinh thần, phát huy truyền thống của Trung tâm.
Trải qua 65 năm, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chăn nuôi Miền núi đã khẳng định uy tín trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và phát triển giống vật nuôi miền núi. Với truyền thống đoàn kết và sáng tạo, Trung tâm tiếp tục nâng cao hiệu quả nghiên cứu, phục vụ sản xuất và cải thiện đời sống người dân hướng tới phát triển bền vững.

Đỗ Hùng - Kim Thư

>>>>> Xin vui lòng xem thêm:

- Tăng cường bảo vệ và phát triển rừng bền vững tại Thái Nguyên;

- Kiểm lâm Nậm Nhùn: Giữ màu xanh cho rừng cực Tây của Tổ quốc;

- Điện Biên: Tăng tốc chi trả dịch vụ môi trường rừng.