Khu vực cửa biển Bồ Đề (ấp Chợ Thủ B, xã Tân Ân, tỉnh Cà Mau) bị sạt lở nghiêm trọng

Phập phồng trước sóng dữ

Dọc theo hơn 210km đường bờ biển phía đông tỉnh Cà Mau, gần 100km đã bị sạt lở nghiêm trọng. Từng mảnh đất canh tác, từng căn nhà, từng vuông tôm lần lượt bị sóng cuốn trôi. Nhiều hộ dân buộc phải rời bỏ nơi sinh sống, dời nhà vào sâu trong đất liền, hoặc lay lắt bám trụ trong nỗi lo âu thường trực.

Gia đình bà Trần Thị Cương (ấp Chợ Thủ B, xã Tân Ân) là một trong số đó. 10 năm qua, bà đã hai lần phải dời nhà vì biển lấn đất. “Hồi trước nhà tôi có gần 6ha đất nuôi tôm. Giờ hết rồi. Biển chỉ còn cách nhà hơn 100m. Chắc phải tính tới lần dời thứ ba”, bà Cương ngậm ngùi.

Hàng xóm của bà Cương, ông Nguyễn Văn Tẻo cũng chịu chung cảnh ngộ. Ông từng sở hữu 3 ha đất nhưng giờ chỉ còn lại căn chòi tạm cạnh mép biển. Trong mùa gió chướng năm 2024, nước bất ngờ dâng cao hơn 2m, cuốn phăng mọi thứ. Không còn đất, không còn nghề, cả gia đình ông chỉ còn cách bám víu vào biển, mò cua bắt ốc sống qua ngày. “Đêm nào tôi cũng để sẵn áo phao kế bên giường, sợ sóng ập vào bất ngờ…”, ông Tẻo bùi ngùi, ánh mắt đầy bất an hướng ra biển xa.

'Khu vực cửa biển Bồ Đề, nơi hai gia đình này sinh sống từng là xóm làng trù phú với hàng chục hộ dân. Giờ đây, nhiều ngôi nhà, mảnh đất đã nằm sâu dưới lòng biển. Phần lớn người dân đã chuyển đi, chỉ còn số ít ở lại vì không có nơi nào khác nương náu.

Ông Nguyễn Văn Khánh sở hữu vuông tôm 5ha gần khu vực bị sạt lở. Ông không giấu nỗi lo: “Cách đây vài năm, nhà chị gái tôi ở đây bị sóng đánh sập, mất trắng 3ha đất. Giờ vuông tôm nhà tôi đã sát biển, chắc không bao lâu nữa cũng chung số phận”.

Theo Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Cà Mau Nguyễn Thanh Tùng, từ năm 1990 đến 2023, sạt lở ven biển làm tỉnh mất hơn 8.800ha đất và rừng phòng hộ, trung bình hơn 25ha mỗi năm. Khu vực bờ Biển Đông được xem là “điểm nóng” khi chưa có hệ thống đê biển bảo vệ.

Theo Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Cà Mau Nguyễn Thanh Tùng, từ năm 1990 đến 2023, sạt lở ven biển làm tỉnh mất hơn 8.800ha đất và rừng phòng hộ, trung bình hơn 25ha mỗi năm. Khu vực bờ Biển Đông được xem là “điểm nóng” khi chưa có hệ thống đê biển bảo vệ.

Cấp bách ứng phó với sạt lở ven biển

Cà Mau hiện có đường bờ biển dài hơn 310km, trong đó, hơn 200km đang bị sạt lở ở các cấp độ khác nhau. Riêng mức độ nguy hiểm chiếm hơn 80km, trong đó có khoảng 61km ở bờ Biển Đông và 22km ở bờ Biển Tây.

Chỉ tính từ năm 2011 đến nay, tình trạng sạt lở làm mất khoảng 6.250ha đất và rừng phòng hộ. Không ít hộ dân mất toàn bộ tài sản, không còn đất sản xuất, buộc phải rời quê hương tìm kế sinh nhai.

Trước thực trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng, những năm qua, tỉnh Cà Mau huy động nhiều nguồn vốn từ Trung ương, địa phương và vốn vay quốc tế để xây dựng các công trình phòng chống sạt lở. Đến nay, hơn 111km kè chống sạt lở ven biển đã hoàn thành, với tổng kinh phí hơn 4.848 tỷ đồng.

Trong đó, riêng bờ Biển Tây đã hoàn thiện hơn 56km kè, phần còn lại thuộc bờ Biển Đông và cửa sông Gành Hào. Các công trình này phát huy hiệu quả rõ rệt, làm giảm sóng, hạn chế sạt lở và bước đầu tạo bồi, khôi phục gần 1.000ha rừng phòng hộ. Nhiều khu dân cư ven biển được sắp xếp lại, giúp người dân ổn định cuộc sống.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Cà Mau, vẫn còn nhiều điểm sạt lở nguy hiểm chưa được xử lý kịp thời do thiếu nguồn lực.

Để ứng phó với các điểm sạt lở nghiêm trọng còn lại, tỉnh Cà Mau đang phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai nhiều dự án trọng điểm. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là tuyến đê Biển Tây từ Cái Đôi Vàm đến Kênh Năm dài 19km, sử dụng vốn vay của Cơ quan Phát triển Pháp; các tuyến kè chống sạt lở đoạn xung yếu từ cửa biển Sông Đốc đến Bảy Háp; tuyến kè dài 7km tại các cửa biển Lung Ranh, Khánh Hội, Khánh Hải; kè G6 tại Rạch Cóc-Gành Hào dài 3km; đoạn giữa Vĩnh Trạch Đông-Nhà Mát dài 4km; và tuyến kè Gành Hào dài 2km...

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử cho biết, giải pháp căn cơ của tỉnh là hoàn thiện toàn bộ hệ thống đê, kè ven biển. Trong đó, quan trọng nhất là tuyến đê Biển Đông dài 138km (từ Kênh 5 Rạch Chèo đến cửa Gành Hào) và 22km kè còn lại ven Biển Tây, kết hợp làm đường giao thông trên đê tạo động lực phát triển kinh tế vùng ven biển.

Song song với giải pháp công trình, tỉnh triển khai các giải pháp “phi công trình”, như trồng cây mắm, cây đước bản địa, khôi phục rừng ngập mặn, tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ rừng và đất ven biển trong cộng đồng dân cư.

Cà Mau xây dựng đề án tổng thể phòng chống sạt lở, sụt lún và xâm nhập mặn với tổng nhu cầu vốn cho giai đoạn 2026-2030 lên tới 35.000 tỷ đồng, hiện đang chờ Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp vào Đề án phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán và xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long tầm nhìn đến năm 2050.

“Chúng tôi hiểu rõ đây là nhiệm vụ nặng nề, đòi hỏi nguồn lực lớn. Nhưng nếu không làm, nguy cơ đất đai sẽ tiếp tục mất đi từng ngày”, đồng chí Lê Văn Sử khẳng định.

Giữ đất, giữ rừng, phòng chống hiệu quả tình trạng sụt lún, sạt lở cũng là cách để bảo vệ vùng đất cực nam của đất nước. Cuộc chiến với sạt lở ở Cà Mau không chỉ là công việc thường ngày và lâu dài của chính quyền và người dân nơi đây, mà đó còn là trách nhiệm chung của cả xã hội. Cần quyết liệt và nỗ lực nhiều hơn, bởi phía sau những con sóng bạc đầu là sự sinh tồn của hàng nghìn hộ dân, hạ tầng, sinh kế...

Theo nhandan.vn