Trong nội dung đơn gửi đến Tạp chí, bà Đến nêu rõ: “Ngày 11/7/2025, tôi nhận được Thông báo kết luận số 582/TB-UBND ngày 28/6/2025, của Ông Đặng Minh Thông - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tầu (BR-VT) về buổi tiếp công dân tại UBND Tỉnh. Đây là lần thứ hai ông Đặng Minh Thông vẫn bảo lưu ý kiến “việc tranh chấp nội bộ của Nhà Lớn thì nội bộ Nhà Lớn tự thỏa thuận giải quyết...”, khi đó, lãnh đạo các ngành chức năng tham dự buổi họp tiếp công dân cùng với ông Thông cũng có ý kiến không đúng với bản chất vụ việc. Vì vậy, Tôi không thống nhất nội dung chỉ đạo giải quyết của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Minh Thông và ý kiến của Lãnh đạo các cấp, ngành chức năng tham dự họp tiếp công dân ngày 19/6/2025 tại UBND tỉnh BR-VT”.

Văn bản Thông báo kết luận số 582/TB-UBND của Phó Chủ tịch UBND tỉnh BR-VT Đặng Minh Thông tại buổi tiếp bà Lê Thị Đến

Cùng với đó, bà Đến đề nghị Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh cho ngưng thực hiện nội dung chỉ đạo của Thông báo kết luận số 582/TB-UBND tỉnh BR-VT (cũ) ngày 28/6/2025; ngưng tất cả các hình thức biến động như đo đạc, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xây dựng, trùng tu, tôn tạo, không được đưa vào sử dụng sân chơi thể thao Pickleball xây dựng tại Bãi đậu xe Nhà Lớn trái phép; ngưng triệt để việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại các phần đất Nhà Lớn có liên quan đúng theo quy định...

Đồng thời, bà Đến đề nghị được Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh trực tiếp tiếp công dân, quan tâm xử lý hành vi sai phạm về di sản văn hoá và giải quyết khắc phục hậu quả theo quy định pháp luật, để bình ổn, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá di tích Nhà Lớn (Đền Ông Trần)...

Khiếu nại kéo dài

Theo nội dung văn bản cung cấp đến Tạp chí, sau khi buổi họp tiếp công dân kết thúc (buổi tiếp công dân ngày 19/6, theo giấy mời số 969/GMM-UBND ngày 18/6/2025 của Văn phòng UBND tỉnh BR-VT, do Phó Chủ tịch tỉnh BR-VT Đặng Minh Thông chủ trì, có đại diện các Sở, ngành tham dự, gồm Văn phòng UBND tỉnhh, Sở Nông nghiệp và Môi trường, phòng NV3, Thanh tra tỉnh, Phòng quản lý phát triển đô thị Sở Xây dựng, Sở Văn hoá Thể thao...), bà Lê Thị Đến đã không thống nhất với các ý kiến của Lãnh đạo UBND tỉnh và các Sở, ngành tại buổi họp. Ngày 21/6, bà Đến đã có đơn phản hồi khẩn cấp của công dân gửi đến ông Chủ tịch tỉnh BR-VT và Cơ quan báo chí về việc trên. Ngày 27/6, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường cũng đã đăng tải bài viết: "Bà Rịa - Vũng Tàu: Nhiều bất cập không được thống nhất tại buổi tiếp công dân" phản ánh về sự việc trên... Tuy nhiên, UBND tỉnh BR-VT (cũ) vẫn ra văn bản số 582/TB-UBND, thông báo kết luận cuộc họp tiếp công dân của Phó Chủ tịch tỉnh Đặng Minh Thông.

Thông báo số 582/TB-UBND ngày 28/6/2025 của UBND tỉnh nêu, đối với nội dung quản lý, điều hành Nhà Lớn Long Sơn, tỉnh đã có Văn bản số 153/TB-UBND (ngày 06/5/2016) về thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Trình tại buổi họp nghe báo cáo giải khiếu nại của bà Lê Thị Đến và một số hộ dân ở xã Long Sơn, TP Vũng Tàu và Văn bản số 1008/TB-UBND (ngày 30/12/2022) về thông báo kết luận của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Minh Thông tại buổi họp nghe báo cáo giải khiếu nại của bà Lê Thị Đến và một số hộ dân ở xã Long Sơn, TP. Vũng Tàu.

Trong đó, nội dung văn bản số 153/TB-UBND kết luận: “... Di tích Nhà Lớn được duy trì, tồn tại và phát triển qua nhiều năm dưới sự điều hành hoạt động của Ban điều hành Nhà Lớn, gồm đại diện gia tộc Nhà Lớn kế thừa theo hình thức “cha truyền con nối” cùng các vị Hương chức (Kỳ lão) điều hành, quản lý hoạt động việc Nhà Lớn.

Nội dung văn bản này còn cho rằng, việc quản lý, điều hành Nhà Lớn Long Sơn là theo quy định tại khoản 2 Điều 9 Luật Di sản Văn hóa “Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hóa. Chủ sở hữu di sản văn hóa có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa”; Nhà Lớn Long Sơn thuộc sở hữu tư nhân...

Và Thông báo số 1008/TB-UBND ngày 30/12/2022 (sau 6 năm), ông Đặng Minh Thông - Phó Chủ tịch UBND tỉnh BR-VT cũng kết luận như trên, đồng thời cho rằng những vấn đề tranh chấp trong nội bộ của Nhà Lớn Long Sơn do nội bộ Nhà Lớn thỏa thuận giải quyết. Trường hợp nếu không thỏa thuận được trong nội bộ thì giải quyết theo trình tự quy định của pháp luật dân sự...

Ngày 29/7, Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã trao đổi qua điện thoại với ông Nguyễn Trọng Thuỵ - Chủ tịch UBND xã Long Sơn (TP. Hồ Chí Minh) về sự việc bất ổn kéo dài gần 20 năm qua diễn ra tại Nhà Lớn Long Sơn, ông Thuỵ cho biết: Nhà Lớn là một di tích lịch sử văn hoá nên ai cũng mong Nhà Lớn trường tồn và phát triển tốt đẹp. Những sự việc tại Nhà Lớn là chuyện nội bộ của Nhà Lớn, chúng tôi không can thiệp, tranh chấp thì có Toà án xử lý vấn đề dân sự?!

Như vậy, bất ổn tại di tích Nhà Lớn kéo dài hàng chục năm (từ 2006 đến nay)... Theo đơn phản ảnh của bà Lê Thị Đến (kế thừa cha truyền con nối thuộc nội tộc tông chi 2 của Ông Nhà Lớn), nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên xuất phát từ việc bà Lê Thị Kiềm (kế thừa cha truyền con nối thuộc nội tộc tông chi 1 của Ông Nhà Lớn) dưới danh nghĩa đại diện Nhà Lớn đã độc chiếm, thao túng quyền quản lý, phá vỡ quy định truyền thống đạo Ông Trần, tự ý định đoạt công việc của Nhà Lớn, sử dụng đất, tài chính Nhà Lớn không đúng mục đích, lợi dụng chức vụ quyền hạn phân chia đất của Nhà Lớn làm tài sản riêng và ký giao đất không đúng đối tượng, sai trái quy định khi chưa có sự đồng ý của bà Lê Thị Đến - người đồng kế thừa; Lãnh đạo địa phương (cụ thể là Lãnh đạo UBND xã Long Sơn (cũ)) mặc nhiên đồng thuận với những sai trái diễn ra tại Di tích Nhà Lớn... kéo theo hàng loạt các sai phạm sau này, ảnh hưởng giá trị di sản văn hoá, truyền thống đạo Ông Trần.

Bà Lê Thị Đến - kế thừa theo truyền thống "cha truyền con nối", thuộc nội tộc tông chi 2 của Ông Nhà Lớn

Bà Lê Thị Đến bức xúc nêu, nhiều năm làm đơn phản ánh, “gõ cửa” các cấp lãnh đạo Tỉnh, các ngành chức năng địa phương, khiếu nại về những sai phạm pháp luật về di sản sản văn hoá đang diễn ra tại Di tích Nhà Lớn, mong được người đứng đầu Tỉnh tiếp công dân, lắng nghe ý kiến của người dân... Nhưng vẫn bị cho rằng sự việc là tranh chấp nội bộ, tự thoả thuận hoà giải, nếu không tự hoà giải được thì khởi kiện ra Toà.

Mỏi mòn tìm công lý

Trước những thực tế trên, bà Lê Thị Đến nhấn mạnh: “Tôi đã và đang thực thi trọng trách của nội tộc kế thừa “cha truyền con nối”, thuộc tông chi 2 của Ông Nhà Lớn là thực hiện quyền và nghĩa vụ để bảo vệ, gìn giữ cơ nghiệp và nền đạo của tổ tiên Họ Lê và là Tổ thầy của bá tánh theo truyền thống tín ngưỡng Ông Nhà Lớn. Đồng thời, đó cũng chính là bảo vệ, phát huy di sản văn hóa, ngăn chặn, thông báo, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo về những hành vi sai phạm pháp luật đối với di sản văn hóa cấp Quốc gia đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền là UBND tỉnh BR-VT (cũ).

Tất cả đã được quy định theo Luật Di sản văn hóa tại các Điều 5, 9, 13, 16, 20, 22, 54, 62, 66 và tại điểm 1, 2 (khoản 1, 2) trong văn bản chỉ đạo số 4031/BVHTT&DL-TTr (ngày 04/11/2013) của Bộ VHTT&DL... Do đó, bà Lê Thị Đến khẳng định hoàn toàn không phải là tranh chấp nội bộ hay tranh chấp quyền lực quản lý di tích Nhà Lớn, mà UBND tỉnh BR-VT phải có trách nhiệm giải quyết dứt điểm vụ việc sai phạm pháp luật về di sản văn hoá và khắc phục hậu quả, không được đùn đẩy, yêu cầu tôi đưa đơn kiện cáo lên Toà án”.

Bà Đến còn cho rằng: Về quản lý điều hành Nhà Lớn, tuyệt đối không dùng hình thức họp Hương chức, phiên hầu... để bình bầu, cử ra người quản lý Di tích Nhà Lớn. Vì tất cả đều là bá tánh, là tôi con của Ông Nhà Lớn nên không có quyền định đoạt công việc Nhà Lớn. UBND Tỉnh phải có trách nhiệm phục hồi, công nhận 2 nội tộc kế thừa “cha truyền con nối” theo đúng truyền thống của Ông Nhà Lớn để lại, cũng là ý chỉ đặt để của Ông Nhà Lớn theo truyền thống đã thực hiện xuyên suốt 100 năm qua…

Đồng thời, nhiều văn bản của các cấp lãnh đạo chức năng liên quan đã khẳng định về truyền thống kế thừa nội tộc quản lý điều hành của Ông Nhà Lớn truyền lại. Cụ thể, tại điểm 1, 2 (khoản 1, 2) trong văn bản số 4031/BVHTT&DL-TTr của Bộ VHTT&DL đã nêu rõ: “... để giải quyết dứt điểm vụ việc trên, Bộ VHTT&DL đề nghị UBND tỉnh BR-VT xem xét thành lập tổ công tác của Tỉnh kiểm tra, xác minh sự việc, giải quyết đơn của bà Kiềm, bà Đến... làm rõ nguyên nhân của việc khiếu kiện kéo dài giữa hai bên, làm rõ đúng - sai.

Nội dung văn bản này còn yêu cầu thành lập một tổ chức hợp pháp để điều hành, quản lý có hiệu quả di tích lịch sử văn hoá Nhà Lớn, có sự đồng thuận trong nội tộc của chi thứ nhất (trong đó có bà Kiềm), chi thứ hai (trong đó có bà Đến) và các vị Hương chức (Kỳ lão) Nhà Lớn dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, công khai, dân chủ, minh bạch đúng theo quy định pháp luật”.

Và tại báo cáo số 39/BC-SVHTT&DL ngày 15/2/2012 của Sở VHTT&DL tỉnh BR-VT đã giải trình chi tiết các vấn đề bất ổn tại di tích Nhà Lớn liên quan đến 03 Bộ Luật (Luật Di sản, Luật Dân sự, Luật Đất đai). Trong đó, báo cáo nhấn mạnh: “Ngày 20/2/1935 ông Trần chết, không để lại di chúc. Tuy nhiên ông Trần đã để lại cơ cấu nhân sự quản lý, điều hành công việc Nhà Lớn cũng như ông đã đặt ra lễ nghi, hội hè, phong tục cung kỉnh và đã được tất cả mọi người tuân thủ một cách nghiêm túc, tốt đẹp, đã trở thành lối sống, nếp sống, giá trị di sản văn hóa phi vật thể và văn hóa vật thể của đạo Ông Trần được bảo vệ bởi Luật Di sản văn hóa”.

Căn cứ trên thực tế (những năm 2006 - 2021), các nội dung văn bản thể hiện việc bà Lê Thị Kiềm đã phá vỡ truyền thống của Ông Nhà Lớn và chính quyền địa phương xã Long Sơn (cũ) đồng thuận với bà Kiềm... làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của chủ sở hữu Di Tích Nhà Lớn (Đền Ông Trần) và quyền, nghĩa vụ của bà Lê Thị Đến - người đồng hàng kế thừa cha truyền con nối thuộc nội tông chi 2 của Ông Nhà Lớn (sai phạm quy định tại khoản 2, Điều 9 Luật Di sản văn hóa năm 2009, 2013).

Bên cạnh đó, các cấp lãnh đạo UBND tỉnh BR-VT tiền nhiệm, hiện nhiệm (trước khi sáp nhập địa giới hành chính các tỉnh, thành phố) đều chưa thực hiện đúng theo chỉ đạo trong Văn bản số 4031/BVHTT&DL-TTr của Bộ VHTT&DL. Đồng thời, cũng chưa giải quyết khắc phục hậu quả sai trái về quản lý, sử dụng đất Nhà Lớn... Từ đó, đã kéo theo nhiều hậu quả bất ổn, gây tổn hại đến giá trị di sản văn hoá (vật thể, phi vật thể), thiệt hại tài sản đất đai phục vụ hoạt động di tích Nhà Lớn ngày một nghiêm trọng hơn.

Văn bản của Bộ VHTT&DL về việc đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo giải quyết dứt điểm đơn thư về di tích

Để khách quan sự kiện, trao đổi với Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường về các vấn đề liên quan đến hoạt động điều hành quản lý Nhà Lớn, theo truyền thống kế thừa "cha truyền con nối" của Ông Nhà Lớn để lại hàng trăm năm nay là 2 tông chi nội (tông chi 1 và tông chi 2) cùng quản lý, bà Lê Thị Kiềm cho biết: Ông Nhà Lớn sinh 3 người con, ông nội Tôi là con trưởng, ông nội bà Đến là con thứ và bà Cô là con út. "Việc quản lý Nhà Lớn thì chỉ có ông nội tôi là con cả quản lý, khi qua đời thì truyền cho cha tôi, đến anh tôi và giờ đến tôi. Mọi hoạt động hay hữu sự của Nhà Lớn do tôi quản lý, bà Đến không có quyền hạn gì trong Nhà Lớn cả…", bà Kiềm phân trần. Đồng thời, bà Kiềm giải thích thêm: “năm 2006, Tôi có mời quý cô bác, anh chị và mời Uỷ ban xã vào họp… đã trục xuất và không đồng ý cho bà Đến vào Nhà Lớn, và Tôi còn giữ biên bản cuộc họp”.

Còn đối với các Văn bản chỉ đạo thuộc Bộ, ngành thể hiện quyền và nghĩa vụ của hai nội tộc, trong đó tông chi 1 là bà Lê Thị Kiềm, tông chi 2 là bà Lê Thị Đến đối với việc điều hành quản lý Nhà Lớn… Bà Kiềm cho rằng, tất cả do bà Đến tự ý đề ra các văn bản đó, chứ không phải của Nhà Lớn?! Ngoài ra, bà Kiềm còn cho biết thêm, từ thời điểm Di tích Nhà Lớn được xếp hạng cấp Quốc gia (năm 1991), đến nay không có quyết định nào của Chính quyền địa phương đối với việc quản lý hoạt động của Nhà Lớn, mà chỉ là nội bộ quản lý.

Trước sự việc của Nhà Lớn gây nhiều bất an cho dư luận thời gian qua, bà Phan Thị Hạnh (ngụ thôn 8, xã Long Sơn, bá tánh 4 đời theo đạo Ông Trần) chia sẻ với Phóng viên: Trước đây, đã nhiều năm bà Lê Thị Kiềm và bà Lê Thị Đến cùng quản lý, điều hành thì Nhà Lớn bình yên, kể từ năm bà Kiềm lật đổ bà Đến thì Nhà Lớn rối ren… Bà Kiềm đã đi ngược lại đạo của Ông Nhà Lớn, bất hòa, kiện tụng, tranh chấp đất đai với bá tánh (người dân theo đạo), gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng niềm tin và thanh danh truyền thống của ông Nhà Lớn, trong khi đạo ông Nhà Lớn là không thưa kiện.

Luật sư Trần Đức Phượng (Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh) cho biết, Luật Di sản văn hóa bao gồm quy định di sản văn hóa phi vật thể và di sản văn hoá vật thể, là sản phẩm tinh thần vật chất có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác, quy định về các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá.

Tại Điều 5 Luật Di sản 2013 nêu rõ: Nhà nước thống nhất quản lý di sản văn hoá thuộc sở hữu nhà nước; công nhận và bảo vệ các hình thức sở hữu tập thể, sở hữu chung của cộng đồng, sở hữu tư nhân và các hình thức khác về di sản văn hoá theo quy định của pháp luật; tại khoản 1, 2, Điều 9 Luật Di sản 2013 thì quy định: Nhà nước có chính sách bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa nhằm nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, đất nước...; nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Chủ sở hữu, chủ sở hữu Di sản văn hóa có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị Di sản...

Ngoài ra, Luật này còn có các Điều, khoản đã quy định về quyền, nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hoá vật thể - phi vật thể, quản lý nhà nước đối với Di sản văn hoá... Vậy bà Lê Thị Đến là đồng kế thừa hợp pháp quyền quản lý điều hành di tích Nhà Lớn và quản lý sử dụng đất Nhà Lớn đã được quy định rất cụ thể bằng nhiều văn bản pháp luật, bà Đến có được Nhà nước bảo vệ quyền và nghĩa vụ không?

Hiện nay, những bất ổn tại di tích lịch sử văn hoá Nhà Lớn (di sản cấp quốc gia) trên địa bàn xã Long Sơn, TP. Hồ Chí Minh đã thấy rõ, nhưng qua nhiều năm, sự chỉ đạo giải quyết của cấp lãnh đạo tỉnh BR-VT (cũ) không có gì thay đổi, thiếu quyết liệt trong giải quyết sự việc, liên tiếp diễn ra những sai phạm, như xây dựng trái phép trên đất chưa được cấp Quyền sử dụng đất, hợp thức hoá để chiếm đoạt đất Nhà lớn... Trong kỷ nguyên mới mang dấu ấn lịch sử chuyển mình của đất nước nói chung, của TP. Hồ Chí Minh nói riêng, công lý có được thực thi đúng nghĩa?

PV