Sự kiện này không đơn thuần là chuyện sáp nhập địa giới hành chính, mà là bước ngoặt lớn trong công cuộc tái cấu trúc nền hành chính quốc gia, hướng tới tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả phục vụ nhân dân, đồng thời tạo tiền đề cho phát triển bền vững, hài hòa giữa các vùng miền.

Phóng sự này sẽ đưa bạn đọc đi qua những miền đất đang mang trên mình tên gọi mới, lắng nghe tâm tư của người dân trước đổi thay lớn lao và quan trọng hơn, cùng nhau suy ngẫm về một thông điệp gửi tới tương lai: Làm sao để mỗi sự thay đổi trên bản đồ hành chính là một bước tiến của lòng dân, của niềm tin và của phát triển toàn diện.

Khi bản đồ đổi sắc: Từ quyết sách đến đời sống

Tấm bản đồ hành chính mới của Việt Nam với 34 tỉnh, thành không chỉ là sản phẩm kỹ thuật, đó là kết tinh của một chủ trương lớn, một quyết sách dũng cảm trong cải cách tổ chức bộ máy hành chính, đã được thai nghén và chuẩn bị kỹ lưỡng suốt nhiều năm qua. Việc sáp nhập, điều chỉnh địa giới tỉnh, thành không chỉ nhằm tinh giản đầu mối, tiết kiệm chi phí, mà còn mở đường cho những thay đổi sâu rộng trong cách thức quản lý, phân bổ nguồn lực và phát triển vùng.

Từ nghị trường đến thôn - xóm, quyết sách ấy đang dần đi vào đời sống, mang theo cả sự kỳ vọng và những bỡ ngỡ ban đầu. Những trung tâm hành chính liên tỉnh được hình thành, các sở ngành được sắp xếp lại theo hướng liên thông đa chức năng, quy trình thủ tục hành chính được tích hợp và đơn giản hóa.

Tại vùng đất từng là ranh giới giữa hai tỉnh cũ Hà Nam - Ninh Bình, nay thuộc Ninh Bình, một cán bộ địa chính ở xã Phù Vân (Hà Nam) chia sẻ: “Thay đổi tên tỉnh là chuyện lớn, nhưng thứ người dân quan tâm là dịch vụ hành chính có thuận tiện không, giấy tờ có được giải quyết nhanh gọn hơn không. Chúng tôi đang nỗ lực số hóa toàn bộ hồ sơ, cập nhật dữ liệu liên thông từ cấp xã đến tỉnh để đảm bảo không ai bị “bỏ quên” khi bản đồ đổi tên.”

Sự chuyển động không chỉ diễn ra ở cơ quan hành chính. Ở trường học, bệnh viện, cơ sở công cộng, biển tên mới đang gấp rút chuẩn bị để được thay thế. Trên từng tấm căn cước công dân, từng biển số xe, tên tỉnh mới dần trở nên quen thuộc. Trên sóng phát thanh địa phương, người dẫn chương trình luyện phát âm tỉnh mới cho rõ ràng, chính xác. Còn trên mạng xã hội, người trẻ hào hứng chia sẻ những hình ảnh chụp bên bảng hiệu hành chính mới, coi đó như một “cột mốc” thời đại của chính quê hương mình.

Dưới lớp áo địa danh mới là biết bao điều đang đổi thay từng ngày: Quy hoạch hạ tầng được rà soát lại theo hướng đồng bộ và dài hạn; các chương trình mục tiêu quốc gia được điều chỉnh phù hợp hơn với đặc thù vùng sau sáp nhập; các mô hình phát triển cụm liên kết ngành, liên kết vùng cũng được xem xét triển khai ở quy mô rộng hơn, linh hoạt hơn.

Dẫu còn không ít khó khăn, nhất là trong việc giải quyết chồng chéo thẩm quyền, thống nhất dữ liệu hành chính và trấn an tâm lý người dân, nhưng dòng chảy cuộc sống vẫn tiếp tục chuyển động, thấm dần quyết sách vào thực tiễn.

Việc đổi tên tỉnh, vẽ lại bản đồ suy cho cùng không chỉ là sự thay đổi hình thức. Đó là lời cam kết của Đảng và Nhà nước trước nhân dân: một nền hành chính phục vụ tốt hơn, một hệ thống quản trị linh hoạt hơn và một không gian phát triển rộng mở hơn, nơi không ai bị bỏ lại phía sau vì địa giới hành chính.

Tấm bản đồ - tấm gương phản chiếu tương lai

Tấm bản đồ hành chính mới của Việt Nam sau sáp nhập không chỉ là một sản phẩm bản vẽ, nó là tấm gương soi chiếu tầm nhìn phát triển quốc gia trong những thập niên tới. Từ hình dáng địa giới đến cách thiết kế lại không gian phát triển, mỗi đường ranh mới là một đường biên của kỳ vọng về: Tinh giản bộ máy, hiệu quả đầu tư công, liên kết vùng và trên hết về sự hội tụ sức mạnh dân tộc trong một mô hình hành chính hiện đại hơn.

Ở góc nhìn quản trị, bản đồ hành chính mới là cơ sở nền tảng cho việc tổ chức lại hệ thống chính quyền theo hướng tinh gọn hiệu quả gần dân. Việc sắp xếp lại các tỉnh không chỉ giúp giảm số lượng đầu mối mà còn thúc đẩy một sự chuyển mình trong tư duy điều hành: từ “quản lý theo địa giới” sang “phục vụ theo nhu cầu và liên kết chức năng”. Những vùng giáp ranh trước đây thường bị bỏ quên, nay trở thành điểm trung tâm của kết nối. Những địa phương từng trùng lặp chức năng, cạnh tranh đầu tư, giờ có thể cùng hoạch định chung một chiến lược phát triển vùng.

Tại 3 tỉnh thành của Tây Nguyên, tỉnh Đắk Lắk sáp nhập với Phú Yên - Gia Lai sáp nhập với Bình Định - Kon Tum sáp nhập với Quảng Ngãi, lãnh đạo địa phương đang xây dựng quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu, kết hợp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với công nghiệp chế biến và du lịch sinh thái. Một bản đồ hành chính mới cho phép xác lập lại các trục giao thông chiến lược, đồng thời tạo điều kiện để tích hợp các quy hoạch đất đai, tài nguyên, dân cư một cách hiệu quả hơn.

Ở miền Trung, mô hình tỉnh ven biển mới như Khánh Hoà sáp nhập với Ninh Thuận đang đặt mục tiêu trở thành cực tăng trưởng biển đảo, kết nối cảng biển, logistics, nuôi biển công nghệ cao và bảo tồn đa dạng sinh học ven bờ. Việc tích hợp các hệ sinh thái, chính sách ở quy mô liên tỉnh sẽ mang lại hiệu ứng lan tỏa không thể có nếu địa phương tiếp tục vận hành theo cơ chế cũ, nhỏ lẻ và chia cắt.

Tấm bản đồ cũng đang phản ánh những thay đổi trong tư duy phát triển nông thôn và đô thị. Nhiều huyện ven thành thị trước đây bị “kẹt giữa hai tỉnh” nay có điều kiện trở thành vùng giãn dân, trung tâm vệ tinh, hoặc vùng nông nghiệp đô thị kiểu mới. Mô hình phát triển “tỉnh, cụm, vùng” thay cho “tỉnh, huyện, xã” đơn tuyến đang từng bước hình thành.

Nhưng quan trọng hơn cả, tấm bản đồ mới là lời nhắc nhở về trách nhiệm với tương lai: Làm sao để mỗi sự sắp xếp hành chính là khởi đầu của một cơ hội, chứ không trở thành rào cản mới? Làm sao để mỗi người dân, dù ở thị thành hay thôn bản, đều cảm nhận được mình đang sống trong một không gian phát triển công bằng, được kết nối, được phục vụ và được lắng nghe?

Tấm bản đồ hành chính hôm nay không chỉ vẽ lại ranh giới mà vẽ lại cách chúng ta nhìn về nhau, không còn là những “địa phương bên cạnh” mà là một chỉnh thể thống nhất, cùng hướng tới một Việt Nam hiện đại, bao trùm và bền vững.

Sáng 12/6, với 461/465 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 96,44% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố. Nghị quyết có hiệu lực từ ngày được Quốc hội thông qua. 

Kể từ ngày Nghị quyết này có hiệu lực thi hành, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố; trong đó có 19 tỉnh và 4 thành phố hình thành sau sắp xếp quy định tại nghị quyết này và 11 tỉnh, thành phố không thực hiện sắp xếp là các tỉnh: Cao Bằng, Điện Biên, Hà Tĩnh, Lai Châu, Lạng Sơn, Nghệ An, Quảng Ninh, Thanh Hoá, Sơn La và thành phố Hà Nội, thành phố Huế. 52 tỉnh, thành thực hiện sắp xếp thành 23 đơn vị hành chính cấp tỉnh mới có tên: Tuyên Quang, Lào Cai, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình, Quảng Trị, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Tây Ninh, Cần Thơ, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Cà Mau, An Giang.

Gửi gắm tương lai: Hành chính mới, tư duy mới

Sự thay đổi địa giới hành chính không chỉ mang tính kỹ thuật, càng không dừng lại ở việc sáp nhập tên gọi hay rút gọn số lượng đầu mối. Vấn đề cốt lõi như nhiều chuyên gia đã chỉ ra nằm ở chỗ: khi bộ máy thay đổi, thì tư duy vận hành cũng phải chuyển đổi theo. Một hệ thống hành chính mới cần được vận hành bằng tư duy phát triển mới, năng động hơn, cởi mở hơn và phục vụ tốt hơn.

Tư duy “mới” ấy trước tiên là từ phía chính quyền, chuyển từ “quản lý” sang “đồng hành”; từ “chia phần” sang “chia sẻ”; từ “mỗi tỉnh một chiến lược riêng” sang “liên kết phát triển vùng”. Thay vì bám vào địa giới hành chính để phân bổ nguồn lực, bộ máy hành chính cần chủ động định hình lại vùng động lực, nơi đầu tư tập trung, có trọng điểm, nhằm tạo ra hiệu quả lan tỏa cho toàn bộ không gian kinh tế - xã hội.

Được biết, ở huyện miền núi Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị sáp nhập với tỉnh Quảng Bình), cán bộ địa phương đang tiếp cận chính sách với góc nhìn khác: Không chỉ trông đợi ngân sách trung ương mà chủ động kết nối với các chương trình liên tỉnh như phát triển nông nghiệp hữu cơ, du lịch cộng đồng xuyên tuyến đường Hồ Chí Minh. Tỉnh mới không có nghĩa là chờ chính sách mới, mà là cơ hội để nghĩ khác, làm nhanh và làm cùng nhau.

Thay đổi hành chính cũng đòi hỏi sự đổi mới trong tư duy đầu tư công, tập trung vào các “trục tích hợp” như giao thông, năng lượng, môi trường; hoặc liên kết các khu vực đô thị, nông thôn, vùng sâu vùng xa bằng mạng lưới số hóa. Một bản đồ hành chính mới sẽ không còn “ranh giới cứng” giữa các tỉnh mà thay vào đó là “không gian mềm” của liên thông dữ liệu, chia sẻ dịch vụ công và điều phối chính sách.

Tư duy mới còn đến từ người dân, những người đang học cách thích nghi với sự thay đổi, đồng thời kỳ vọng được đối xử công bằng trong phát triển. Anh Phạm Văn Thái, một kỹ sư khởi nghiệp công nghệ tại vùng sáp nhập (tỉnh Hải Dương cũ) đã thẳng thắn chia sẻ: “Tên tỉnh đổi hay không không quan trọng bằng việc tôi có dễ xin giấy phép khởi nghiệp không, thủ tục có đơn giản không, hạ tầng mạng có đáp ứng được không. Một chính quyền mới cần thấu hiểu và hỗ trợ kịp thời những nhu cầu thực tế đó.”

Sự gửi gắm cho tương lai nằm ở chính những điều tưởng như giản dị ấy. Một hành chính mới chỉ thực sự thành công khi người dân cảm nhận được rõ ràng: Họ đang sống trong một không gian công bằng hơn, được phục vụ nhanh hơn, có tiếng nói trong chính sách và có cơ hội phát triển ngang nhau, bất kể họ đến từ “tỉnh cũ” hay “tỉnh mới”.

Bản đồ đã vẽ lại, nhưng quan trọng hơn chúng ta đang viết lại cách hiểu về một nền hành chính hiện đại: Không phải ở số lượng địa phương, mà ở chất lượng phục vụ nhân dân. Không phải ở ranh giới mà ở khả năng kết nối. Không phải ở việc gom lại mà ở cách phát huy lợi thế mỗi nơi để cùng nhau đi xa hơn.

Bà Nguyễn Thu Hương, Học viện Hành chính và Quản trị công nhận định: “Việc tổ chức lại đơn vị hành chính không đơn thuần là bài toán sắp xếp địa giới mà là dịp để ‘thiết kế lại’ hệ thống công quyền theo hướng thông minh hơn, hiệu quả hơn. Muốn vậy, cần chuyển từ tư duy “phân chia quyền lực” sang tư duy “chia sẻ năng lực thực thi” giữa trung ương với địa phương, giữa các cấp chính quyền và giữa chính quyền với người dân.”

Bà Nguyễn Thu Hương, nhấn mạnh: “Một hệ thống hành chính mới sẽ không thể hoạt động hiệu quả nếu con người bên trong nó không đổi mới cách nghĩ và cách làm. Cần một thế hệ cán bộ “thạo việc liên tỉnh”, hiểu về điều phối vùng, sử dụng công cụ số và đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cục bộ. Tư duy hành chính cũ, quen với địa phương hóa, cần được thay bằng tư duy tích hợp và quản trị mở.”

Còn theo TS. Hoàng Hải Yến, chuyên gia tư vấn tài chính thuộc Kapus -K đưa ra ý kiến: “Bản đồ hành chính mới là một công cụ, nhưng nếu không có sự cải cách song hành về thể chế, tài chính công và quản trị dữ liệu, thì chúng ta sẽ “vẽ lại bản đồ trên giấy” mà không làm thay đổi cách vận hành thực tế. Đây là thời điểm vàng để xây dựng một hệ thống chính quyền số, dịch vụ công liên thông toàn diện trên phạm vi liên tỉnh.”

Theo ông Trần Duy Hạnh, Giám đốc Trung tâm Hạ tầng dữ liệu không gian địa lý (Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam), từ đầu năm 2025 đến nay, thực hiện Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp các đơn vị hành chính theo chính quyền hai cấp, Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam thực hiện nhiệm vụ phối hợp chuẩn bị tài liệu bản đồ phục vụ các cuộc họp quan trọng của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Nội vụ...

"Cục đã chủ động phối hợp với các đơn vị nhanh chóng xây dựng các phương án bản đồ hành chính mới, đảm bảo thể hiện chính xác và đầy đủ các đơn vị hành chính theo sắp xếp mới; tập trung cập nhật các biến động địa giới hành chính, chuẩn hóa hệ thống ký hiệu, mã hóa dữ liệu không gian theo tiêu chuẩn quốc gia, đảm bảo tính chính xác, thống nhất và tính pháp lý của từng tờ bản đồ" - ông Trần Duy Hạnh thông tin thêm!

Khi Nghị quyết của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 có hiệu lực, Cục hoàn thành xây dựng, cung cấp Bản đồ hành chính Việt Nam tỷ lệ 1: 1.000.000 trực tuyến qua môi trường mạng và bản đồ số định dạng *.pdf nhằm phục vụ kịp thời công tác chỉ đạo điều hành của Thủ tướng Chính phủ, công tác quản lý nhà nước của các Bộ, ngành, địa phương và đáp ứng yêu cầu các tổ chức, cá nhân.

Cũng theo ông Trần Duy Hạnh, sắp tới sẽ có bản đồ hành chính Việt Nam tỷ lệ 1:9.000.000 cung cấp miễn phí cho các bộ, ngành, địa phương và người dân trực tuyến qua môi trường mạng. Các Bộ, ngành, địa phương và các tổ chức, cá nhân có thể truy cập trang web https://vnsdi.mae.gov.vn/ của Trung tâm Hạ tầng dữ liệu không gian địa lý để tra cứu thông tin cần thiết.

Tấm bản đồ hành chính mới của Việt Nam không chỉ là kết quả của một cuộc cải cách kỹ thuật, mà là bản tuyên ngôn đầy kỳ vọng về đổi mới quản trị quốc gia. Sáp nhập tỉnh không chỉ để “giảm đầu mối”, mà để “tăng chất lượng sống”, “mở rộng cơ hội” và “đồng bộ phát triển”. Trong mắt người dân, sự thay đổi này phải đi kèm với tinh thần phục vụ, với sự công bằng trong đầu tư phát triển giữa các vùng miền. Phải có nỗ lực giữ gìn văn hóa, danh xưng địa phương, bản sắc vùng miền - vì đó là ký ức, là gốc rễ của cộng đồng. Tương lai của một quốc gia không chỉ nằm trong những đường ranh địa lý, mà ở chính cách chúng ta kết nối từng địa phương thành một khối thống nhất, văn minh, hiện đại, giàu bản sắc. 

Từ tấm bản đồ hành chính chi tiết 34 tỉnh, thành mới - một câu hỏi lớn được đặt ra: Việt Nam sẽ vận hành và phát triển thế nào trong bối cảnh mới? Câu trả lời, không chỉ từ Trung ương, mà nằm trong hành động, niềm tin và sự chung tay của từng người dân, từng công chức, từng cộng đồng địa phương.

Hồng Minh