Ngày 17/9/2025, Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 490/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà về thực hiện kết luận, chỉ đạo xử lý ô nhiễm môi trường không khí, ô nhiễm các dòng sông trên địa bàn TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Thông báo nêu rõ công tác bảo vệ môi trường là nhiệm vụ hàng đầu và cũng là trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội… Việc xử lý ô nhiễm môi trường trở thành yêu cầu cấp bách, đòi hỏi kế hoạch toàn diện, chính sách hỗ trợ phù hợp, công cụ kinh tế, công nghệ hiện đại, cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương và địa phương.

Ngoài ra, công tác này còn được xem là trách nhiệm trực tiếp của địa phương, trong khi trung ương giữ vai trò định hướng, hỗ trợ và giám sát tiến độ. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền và vận động để người dân tự giác tham gia là yếu tố cốt lõi, bởi chỉ khi có sự đồng thuận của xã hội, các chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường mới được thực thi hiệu quả.

Công tác bảo vệ môi trường là nhiệm vụ hàng đầu và cũng là trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội

Theo đó, để tiếp tục tăng cường công tác bảo vệ môi trường, xử lý ô nhiễm môi trường, nhất là môi trường không khí, môi trường nước… Phó Thủ tướng yêu cầu trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương liên quan (Bộ Nội vụ, Bộ Công an…), khẩn trương hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ Kế hoạch xử lý ô nhiễm môi trường toàn diện với cách tiếp cận tổng thể, đầy đủ các thành tố ô nhiễm (không khí, nước, chất thải rắn...). Trước mắt, tập trung cho xử lý ô nhiễm môi trường không khí, trong Kế hoạch cần bao gồm 34 bản Kế hoạch cụ thể của các địa phương.

Chọn TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là hai đô thị chịu áp lực ô nhiễm lớn nhất làm “trọng điểm” để xây dựng Kế hoạch với các giải pháp đột phá, từ đó nhân rộng ra cả nước theo định hướng "Địa phương làm được thì cả nước mới thành công". Tuy nhiên, cần lưu ý kế hoạch phải dựa trên ý kiến chuyên môn của các Bộ, ngành, nhà khoa học, tổ chức y tế, lấy ý kiến doanh nghiệp và đặc biệt là ý kiến của người dân…

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ rà soát các Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia, tiêu chuẩn về chất lượng môi trường, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, sửa đổi, bổ sung theo hướng nâng cao, tiệm cận với tiêu chuẩn của các nước tiên tiến trên thế giới (Hàn Quốc, Nhật Bản, các nước Bắc Âu…) và khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhằm đảm bảo và bảo vệ sức khỏe người dân… báo cáo Thủ tướng chính phủ về kết quả rà soát trong quý IV năm 2025.

Đáng chú ý, Phó Thủ tướng lưu ý việc cần phải đánh giá chính xác thực trạng ô nhiễm môi trường không khí với các chỉ số AQI về PM2.5, SO2, CO, NO2... trung bình theo hàng ngày, tuần, tháng, quý, năm để đặt ra chỉ số mục tiêu cần đạt được cho 5 năm và lộ trình phải giảm và đạt được cho hàng năm.

Song với đó, đầu tư xây dựng, hoàn thiện hệ thống quan trắc môi trường quốc gia theo hướng đồng bộ, tự động, hiện đại, theo quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường quốc gia, hoàn thành trong quý III năm 2026. Đặc biệt, chú trọng việc kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để theo dõi và cung cấp dữ liệu liên tục về chất lượng không khí cho người dân, các nhà nghiên cứu và Bộ Y tế.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Xây dựng và các Cơ quan liên quan để  xây dựng cơ chế trao đổi, chia sẻ, phân tích thông tin, dữ liệu về môi trường… để đảm bảo kịp thời, đầy đủ và thông suốt. Rà soát các quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm cung cấp thông tin, báo cáo chính phủ trong tháng 10/2025.

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về các nguồn thải (giao thông, dân sinh, nông nghiệp, xây dựng, nhà máy xử lý chất thải rắn, khu công nghiệp, làng nghề và các nguồn liên tỉnh như nhà máy nhiệt điện, xi măng…), kiểm kê phát thải theo thời gian, không gian, làm cơ sở khoa học cho các giải pháp quản lý.

Nghiên cứu việc ban hành chính sách về các giải pháp kinh tế tuần hoàn đối với phụ phẩm nông nghiệp, áp dụng công nghệ sinh học hoặc tái chế phát điện sinh khối; đề xuất chính sách hỗ trợ đảm bảo lợi ích cho người dân trong khuyến khích thu gom, vận chuyển, tái sử dụng. Trường hợp thuộc thẩm quyền ban hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thì hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15/10/2025.

Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Công an, Bộ Tư pháp rà soát, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường theo hướng tăng nặng chế tài xử phạt, phân cấp thẩm quyền, trách nhiệm xử lý cho cấp cơ sở (Chủ tịch UBND cấp xã, Công an cấp xã) đối với những hành vi gây ô nhiễm môi trường tại cộng đồng (đốt rác thải, vi phạm tại công trường xây dựng...), báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 31/12/2025.

Nguyễn Kiên