Thông qua việc thay đổi tập quán canh tác, áp dụng các biện pháp kỹ thuật thân thiện với môi trường, người dân có thể “bán” lượng khí carbon được cắt giảm để tạo ra nguồn thu mới – bước chuyển mình quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.

Tỉnh Nghệ An gieo trồng trên 96.000 ha lúa vụ Hè thu - Mùa năm  2025 - tiềm năng “tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa”

Có nhiều nguyên nhân làm tăng phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa như: thâm canh không bền vững; bón phân quá mức; sử dụng nước tưới nhiều; quản lý không đúng cách phế/phụ phẩm như rơm rạ và trấu;… Do đó, việc áp dụng phương thức canh tác mới sẽ là cơ hội để nông dân Nghệ An hòa nhập với xu thế sản xuất nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái.

Nghệ An được đánh giá là tỉnh có nhiều tiềm năng, lợi thế trên nhiều phương diện để tạo tín chỉ carbon: Diện tích sản xuất rộng lớn; đất 2 lúa chủ động tưới tiêu nhiều; bà con nông dân có truyền thống sản xuất lúa lâu đời;… Việc trồng lúa giảm phát thải chính là cơ hội để nông dân Nghệ An vừa tăng thu nhập vừa có phương thức canh tác mới.

Mô hình tín chỉ carbon trong sản xuất lúa là một chủ trương lớn của ngành nông nghiệp nhằm tăng thu nhập cho nông dân thông qua việc giảm phát thải khí nhà kính. Điều này được thực hiện bằng cách áp dụng các biện pháp như giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nước tưới và tái sử dụng rơm rạ. Tín chỉ carbon được tạo ra từ canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải và đòi hỏi nông dân phải tuân thủ đúng quy trình báo cáo đánh giá tín chỉ carbon.

Thí điểm tạo tín chỉ carbon trên cây lúa với kỳ vọng mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp bền vững, gia tăng thu nhập cho nông dân

Do đó, việc triển khai thí điểm “tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa” nhằm mục đích kinh doanh, trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Sau khi “bù trừ” tín chỉ carbon trong nước sẽ chuyển nhượng giao dịch mua bán trên trường quốc tế, vừa góp phần nâng cao rõ rệt hiệu quả kinh tế từ đồng ruộng lại mở ra thời cơ tìm kiếm nguồn kinh phí tái đầu tư cho hoạt động sản xuất.

Hiện nay, Nghệ An đang thí điểm tín chỉ carbon lúa trên địa bàn các xã của 5 huyện cũ là Nghi Lộc, Hưng Nguyên, Nam Đàn, Đô Lương và Diễn Châu thuộc vùng tưới tiêu của Thuỷ lợi Bắc và Thuỷ lợi Nam, với khoảng 24.000 hộ dân tham gia. Theo số liệu thống kê tính đến ngày 07/8/2025 vụ Hè thu - Mùa năm  2025, tỉnh Nghệ An gieo trồng trên 96.000 ha lúa. Đây chính là tiềm năng lợi thế của nông nghiệp Nghệ An trên hành trình “tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa”.

Một trong những đơn vị đang làm tốt công tác vận hành, tưới tiêu đảm bảo các yêu cầu, tiêu chuẩn của mô hình tín chỉ carbon trong sản xuất lúa có thể kể đến Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Nghệ An. Đây là đơn vị thủy nông được giao quản lý diện tích hàng chục ngàn ha và với mô hình tạo tín chỉ trong sản xuất lúa mới triển khai nhưng tín hiệu bước đầu tương đối khả quan, hứa hẹn sẽ tạo bước đột phá mạnh mẽ trong thời gian tới.

Qua trao đổi, ông Bùi Văn Hào, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty cho biết: Hoạt động giảm phát thải liên quan chặt chẽ đến kỹ thuật điều tiết nước trên ruộng lúa, cụ thể là kỹ thuật "tưới ngập - khô" xen kẽ hay còn gọi là "nông lộ phơi". Việc điều tiết này không chỉ giúp cây lúa bám rễ tốt mà còn nâng cao chất lượng tín chỉ cacbon cho cây lúa.

Kỹ thuật "tưới ngập - khô" xen kẽ vừa giúp giảm chi phí sản xuất vừa tăng thu nhập được áp dụng tại mô hình trồng lúa tạo tín chỉ carbon ở Nghệ An

Điều kiện đất đai tại Nghệ An khá đồng đều, địa hình tương đối bằng phẳng giúp việc phân phối nước dễ dàng hơn, giảm thiểu các tác động tiêu cực mà có thể xảy ra trong quá trình tưới tiêu, việc áp dụng phương pháp tưới ngập khô xen kẽ, giúp nâng cao năng suất và giảm thiểu chi phí sản xuất cho người dân.

Mô hình lần đầu tiên triển khai tại Nghệ An để lấy tín chỉ carbon trong trồng lúa, có sự hỗ trợ của JICA nên có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện. Để việc triển khai mô hình đạt hiệu quả cao trên địa bàn, tỉnh Nghệ An đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, lớp tập huấn cụm liên xã để giúp hàng ngàn lượt lao động thủy nông, cán bộ cơ sở và nông dân thụ hưởng nắm rõ quy trình và phương pháp tổ chức.

Bùi Ánh