Chủ động kiểm soát dịch bệnh trên vật nuôi, không để bùng phát trên diện rộng

Trong 6 tháng đầu năm, cả nước xảy ra tổng cộng 399 ổ dịch Dịch tả lợn châu Phi tại 39 tỉnh, gây bệnh cho hơn 24.500 con lợn, buộc tiêu hủy trên 25.400 con. Ngoài ra, ghi nhận 11 ổ dịch cúm gia cầm tại 7 tỉnh, hơn 26.700 con gia cầm mắc bệnh và hơn 30.600 con buộc tiêu hủy. Các dịch bệnh khác cũng xuất hiện rải rác như: Lở mồm long móng với 11 ổ tại 7 tỉnh, Viêm da nổi cục với 40 ổ tại 7 tỉnh và 122 ca bệnh dại ở 28 địa phương.

Tính đến ngày 30/6/2025, cả nước còn ghi nhận 177 ổ dịch dịch tả lợn châu Phi tại 18 tỉnh, 01 ổ dịch cúm gia cầm A/H5N1 tại Hải Phòng, 02 ổ dịch Viêm da nổi cục ở Sơn La, 11 ổ dịch bệnh dại tại 6 tỉnh và 01 ổ dịch Tai xanh tại một địa phương chưa qua 21 ngày. So với cùng kỳ năm 2024, số lượng ổ dịch và mức độ thiệt hại nhìn chung đã giảm rõ rệt.

Ảnh minh họa

So với cùng kỳ năm trước, dịch bệnh trên gia súc, gia cầm đã được kiểm soát tốt hơn: Dịch tả lợn châu Phi giảm 60% số ổ dịch và 70,24% số lợn chết/tiêu hủy; Lở mồm long móng giảm 77,77% số ổ dịch và 83% số vật nuôi mắc bệnh; Viêm da nổi cục giảm 52,38% số ổ dịch và 81,21% số ca mắc, thiệt hại giảm gần 70%; Riêng cúm gia cầm tăng nhẹ với 3 ổ dịch mới và số gia cầm tiêu hủy tăng 2,44 lần.

Liên quan đến công tác chỉ đạo sát sao và giải pháp đồng bộ, trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã kịp thời tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 109/CĐ-TTg ngày 16/7/2025, yêu cầu triển khai mạnh mẽ các giải pháp phòng, chống Dịch tả lợn châu Phi. Đồng thời, Bộ cũng ban hành 8 văn bản chỉ đạo và hơn 60 văn bản hướng dẫn điều hành liên quan đến công tác thú y, sử dụng vắc xin, giám sát dịch bệnh và kiểm soát nguy cơ.

Các Kế hoạch và Chương trình quốc gia phòng, chống các bệnh nguy hiểm như: Cúm gia cầm, Dịch tả lợn châu Phi, Lở mồm long móng, Viêm da nổi cục và bệnh Dại tiếp tục được triển khai sâu rộng, được hướng dẫn, kiểm tra và tổng kết. Đáng chú ý, Cục Thú y đã tổ chức Hội nghị tổng kết 3 chương trình phòng, chống bệnh lớn và báo cáo Thủ tướng Chính phủ các kết quả đạt được để chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo.

Ảnh minh họa

Ngoài ra, ngành thú y cũng đẩy mạnh giám sát dịch bệnh trên hệ thống VAHIS, tăng cường hợp tác quốc tế và tổ chức hội thảo chuyên đề nhằm nâng cao năng lực quản lý dịch bệnh trên động vật hoang dã và vật nuôi. Trong 6 tháng đầu năm, 20 cơ sở và vùng an toàn dịch bệnh được cấp mới, nâng tổng số lượt cấp Giấy chứng nhận an toàn dịch bệnh toàn quốc lên 3.780.

Trong công tác tăng cường kiểm dịch, kiểm soát giết mổ và bảo đảm vệ sinh thú y, công tác kiểm dịch động vật và sản phẩm động vật tiếp tục được đẩy mạnh với việc ban hành nhiều văn bản điều hành, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan trong và ngoài nước. Ngành đã xử lý hàng trăm hồ sơ liên quan đến kiểm dịch nhập khẩu các sản phẩm động vật, thức ăn bổ sung và tổ yến, đảm bảo yêu cầu về an toàn dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc.

Đối với công tác kiểm soát giết mổ và kiểm tra vệ sinh thú y, Bộ đã ban hành nhiều chỉ đạo chấn chỉnh hoạt động tại các cơ sở giết mổ, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán. Các chương trình giám sát ATTP năm 2025 cũng được triển khai đồng bộ, từ mật ong, sữa tươi, thịt lợn, thịt gà đến tổ yến xuất khẩu sang Trung Quốc và các sản phẩm nhập khẩu tiêu dùng nội địa.

Phát biểu tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm của Cục Chăn nuôi và Thú y chiều 22/7, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, yêu cầu kiện toàn bộ máy hành chính, chấm dứt tình trạng “vừa chạy vừa xếp hàng”, đồng thời rà soát toàn diện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật từ nghị định, thông tư đến tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Ông đặc biệt lưu ý việc cắt giảm thủ tục hành chính và thúc đẩy chuyển đổi số phải được thực hiện quyết liệt, hiệu quả.

Trong bối cảnh giá gia cầm lao dốc, buôn lậu diễn biến phức tạp, dịch tả lợn châu Phi (ASF) tiếp tục gây thiệt hại nghiêm trọng, Thứ trưởng yêu cầu ngành chăn nuôi – thú y phải chủ động nắm bắt thực tiễn, tham mưu kịp thời, tránh tư tưởng buông lỏng quản lý ở địa phương, gây thiệt hại cho người chăn nuôi.

Dù một số bệnh như cúm gia cầm, lở mồm long móng, viêm da nổi cục đã được kiểm soát, nhưng riêng ASF vẫn chưa có khung chính sách phù hợp, dù đã có vaccine. Thứ trưởng đặt vấn đề cần xem xét xây dựng Chương trình quốc gia phòng, chống ASF, kêu gọi toàn ngành “trăn trở ngay trên luống cày” để tìm ra giải pháp căn cơ.

Về khoa học công nghệ, ông đề nghị các viện, trung tâm xây dựng đề tài liên ngành, có tầm chiến lược, gắn với sản phẩm quốc gia và chuỗi giá trị; đồng thời chấn chỉnh hoạt động hội đồng nghiệm thu đề tài để tránh hình thức, lãng phí.

Liên quan đến quản lý vaccine và thuốc thú y, Thứ trưởng yêu cầu xây dựng thể chế mạnh, tài chính đủ để kiểm soát tốt chất lượng, ngăn chặn thuốc, vaccine kém chất lượng. Trong xúc tiến thương mại, ông nhấn mạnh cần thực chất hóa hoạt động, tháo gỡ vướng mắc trong xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi, đặc biệt sang thị trường Trung Quốc.

Cuối cùng, về công tác tổ chức cán bộ, Thứ trưởng yêu cầu huy động nguồn lực từ các chi cục, học viện, địa phương để xây dựng đội ngũ đồng đều, đặc biệt tại tuyến xã, vùng biên giới nơi dễ phát sinh dịch bệnh và buôn lậu. Ông khẳng định: “Cục Chăn nuôi và Thú y phải thực sự cầm lá cờ tiên phong trong nông nghiệp”.

Ảnh minh họa

Không chủ quan với nguy cơ dịch tái bùng phát

Dù kết quả đạt được là tích cực, song nguy cơ dịch bệnh tái phát và lây lan trên diện rộng vẫn hiện hữu, nhất là khi thời tiết biến đổi bất thường, việc lưu thông động vật và sản phẩm động vật ngày càng phức tạp. Ngành chăn nuôi và thú y cần tiếp tục tăng cường giám sát chủ động, chủ động tiêm phòng vắc xin, nâng cao năng lực hệ thống thú y cơ sở, đặc biệt tại các địa phương có nguy cơ cao.

Sự vào cuộc mạnh mẽ, đồng bộ và quyết liệt của các cấp, các ngành và người dân là yếu tố then chốt để kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, bảo vệ đàn vật nuôi và đảm bảo an toàn thực phẩm cho cộng đồng.

Sỹ Tùng - Mạnh hải