Chuyển đổi sang năng lượng sạch

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến phát thải khí nhà kính là việc đốt nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên) để sản xuất điện năng và năng lượng cho công nghiệp. Vì vậy, chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, thủy điện, sinh khối là giải pháp then chốt.

Tại nhiều quốc gia phát triển, điện mặt trời và điện gió đã dần thay thế các nhà máy nhiệt điện truyền thống. Việt Nam cũng đang từng bước đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng tái tạo. Việc phát triển các trang trại điện gió ngoài khơi và nhà máy điện mặt trời không chỉ giúp giảm phát thải mà còn mở ra cơ hội kinh tế mới, tạo việc làm và tăng trưởng bền vững.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Cải tiến công nghệ sản xuất và xử lý khí thải

Trong lĩnh vực công nghiệp, các nhà máy sản xuất thép, xi măng, hóa chất… là những “điểm nóng” phát thải khí ô nhiễm. Việc áp dụng công nghệ sản xuất sạch hơn (Clean Production Technology) và các hệ thống xử lý khí thải hiện đại như lọc bụi tĩnh điện, hấp phụ khí độc bằng than hoạt tính, công nghệ oxy hóa xúc tác (SCR), hoặc hệ thống thu hồi CO₂ (Carbon Capture and Storage – CCS) là những biện pháp hiệu quả.

Bên cạnh đó, chuyển đổi sang nền công nghiệp tuần hoàn, nơi chất thải từ quá trình sản xuất này trở thành nguyên liệu đầu vào cho quy trình khác, cũng giúp giảm đáng kể lượng khí thải độc hại ra môi trường.

Giao thông xanh – giảm phát thải từ phương tiện vận tải

Giao thông là nguồn phát thải lớn, đặc biệt ở các đô thị đông dân. Động cơ đốt trong sử dụng xăng dầu không chỉ phát thải CO₂ mà còn thải ra bụi mịn, NOx và CO – những chất có hại trực tiếp đến sức khỏe.

Các giải pháp cần thiết bao gồm:

Phát triển xe điện, xe hybrid và xe sử dụng nhiên liệu sạch (hydro, khí thiên nhiên nén – CNG).

Xây dựng hạ tầng giao thông công cộng hiện đại, khuyến khích người dân sử dụng xe buýt, tàu điện thay vì xe cá nhân.

Áp dụng chính sách hạn chế phương tiện phát thải cao, kiểm soát khí thải định kỳ, tăng thuế với nhiên liệu hóa thạch.

Nông nghiệp và chăn nuôi bền vững

Ít ai ngờ rằng lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là chăn nuôi – cũng là nguồn phát thải khí nhà kính lớn, nhất là khí metan (CH₄) từ dạ dày của gia súc và khí nitrous oxide (N₂O) từ phân bón hóa học.

Việc thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ, giảm sử dụng phân bón hóa học, quản lý chất thải chăn nuôi hợp lý thông qua ủ phân vi sinh hoặc sử dụng hầm biogas không chỉ góp phần giảm phát thải mà còn cải thiện chất lượng đất và nguồn nước.

Chính sách và vai trò của cộng đồng

Không thể không nhắc đến vai trò quan trọng của chính sách nhà nước trong việc kiểm soát khí thải và bảo vệ môi trường. Các quy định nghiêm ngặt về tiêu chuẩn khí thải, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp xanh, cơ chế giá carbon (carbon pricing), hay việc tham gia vào các hiệp định quốc tế như Thỏa thuận Paris là những bước đi chiến lược cần thiết.

Bên cạnh đó, sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp đóng vai trò then chốt. Người dân có thể thực hiện lối sống xanh bằng cách tiết kiệm năng lượng, hạn chế sử dụng túi ni lông, phân loại rác, sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Doanh nghiệp có thể chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng bền vững, đầu tư vào công nghệ sạch, công khai báo cáo phát thải.

Ứng dụng công nghệ số trong giám sát và dự báo khí thải

Thế giới đang bước vào thời đại số hóa và đây cũng là cơ hội để ứng dụng công nghệ IoT, AI, Big Data vào việc giám sát chất lượng không khí, dự báo ô nhiễm và quản lý phát thải hiệu quả. Các cảm biến không khí, hệ thống giám sát tự động và nền tảng dữ liệu mở giúp cơ quan chức năng và người dân kịp thời ứng phó với ô nhiễm.

Giảm phát thải khí ô nhiễm không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, nhưng hoàn toàn khả thi nếu có sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân. Mỗi hành động dù nhỏ – từ việc tắt điện khi không sử dụng, trồng cây xanh, đến lựa chọn thực phẩm hữu cơ – đều có thể góp phần vào một bầu không khí trong lành hơn.

Theo các chuyên gia, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo là then chốt. Việt Nam có tiềm năng lớn về điện mặt trời và điện gió, cần có cơ chế hỗ trợ mạnh hơn để thu hút đầu tư vào lĩnh vực này. Đồng thời, phải loại bỏ dần các nguồn năng lượng hóa thạch, đặc biệt là than đá một cách có lộ trình.

Chính sách định giá carbon, như thuế carbon hoặc hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải (carbon trading), sẽ là công cụ hữu hiệu để điều chỉnh hành vi của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Việt Nam cần sớm xây dựng khung pháp lý đầy đủ để triển khai các cơ chế thị trường carbon.

Không thể đạt được mục tiêu giảm phát thải nếu bỏ qua yếu tố tiêu dùng xanh. Cần thúc đẩy lối sống xanh thông qua giáo dục, truyền thông và chính sách khuyến khích sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường. Doanh nghiệp nên đầu tư vào sản xuất sạch hơn, đồng thời minh bạch hơn trong công bố dấu chân carbon.

Đồng thời, phát triển đô thị xanh và giao thông bền vững sẽ giúp giảm mạnh phát thải ở các thành phố lớn. Việc mở rộng các hệ thống giao thông công cộng, phát triển xe điện và thiết kế hạ tầng thông minh là những ưu tiên cần được đầu tư ngay.

Việt Nam đang ở thời điểm vàng để chuyển mình. Việc thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050 đòi hỏi một lộ trình cụ thể, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và khu vực tư nhân. Đặc biệt, việc minh bạch hóa dữ liệu phát thải và báo cáo tiến độ là yếu tố quan trọng để duy trì niềm tin và thu hút tài chính xanh quốc tế.

Giải pháp giảm phát thải hướng tới một tương lai xanh

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng nghiêm trọng, việc giảm phát thải khí nhà kính trở thành một nhiệm vụ cấp bách không chỉ của chính phủ mà còn của toàn xã hội. Các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường, năng lượng và kinh tế đều nhấn mạnh rằng, để đạt được mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa carbon, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ chính sách, công nghệ đến thay đổi hành vi.

Hơn lúc nào hết, việc bảo vệ môi trường không chỉ là lựa chọn mà là nghĩa vụ của chúng ta đối với thế hệ tương lai. Hãy bắt đầu từ hôm nay, vì một hành tinh xanh – sạch – đẹp.

Sỹ Tùng