Khởi đầu từ tình yêu nông nghiệp, môi trường và con người

Trong lòng mỗi người làm báo chuyên ngành nông nghiệp và môi trường, tình yêu với mảnh đất quê hương và con người lao động không đơn giản chỉ đến từ những dòng tin hay những bài viết đầu tiên. Đều bắt đầu từ chính những bước chân lội bùn, từ mùi hương đồng nội thoảng qua sau cơn mưa, từ cái ấm nồng của nắm cơm mẹ gói khi đi tác nghiệp xa nhà.

Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tác nghiệp tại thành phố Hà Tĩnh

Từ những ngày đầu chập chững cầm máy ghi âm, sổ tay, chúng tôi đã thấm dần tiếng trâu đi bừa, tiếng cười trong veo giữa ruộng lúa, hơi ấm rơm rạ phả lên mái bếp, mùi thơm của luống rau xanh mơn mởn sau cơn tưới sớm. Có lẽ từ những điều mộc mạc đó, tình yêu với nông nghiệp, với môi trường và đặc biệt là với con người nơi vùng sâu vùng xa đã nhen nhóm, lớn dần trong từng trang viết.

Chúng tôi bước chân vào nghề không chỉ vì nghề viết, mà vì một khát vọng lớn hơn, góp phần bảo vệ, gìn giữ và lan tỏa những giá trị chân thực, những nỗ lực lặng thầm của người nông dân Việt Nam. Và chính Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã chắp cánh để hành trình ấy trở thành sự nghiệp lớn lao.

Biệt danh “phóng viên OCOP”, thân thương mà đầy trọng trách

Chúng tôi không tự gọi mình là "phóng viên OCOP", mà chính đồng nghiệp, bà con nông dân, doanh nghiệp địa phương gọi chúng tôi như thế, với ánh nhìn trìu mến.

Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tác nghiệp tại huyện Chương Mỹ, Hà Nội

OCOP - "Mỗi xã một sản phẩm", không chỉ là một chương trình phát triển kinh tế, đó là một hành trình bảo tồn và làm giàu giá trị truyền thống. Mỗi chuyến đi về vùng cao hay miền biển, mỗi lần ghé thăm làng nghề, chúng tôi mang theo không chỉ máy ảnh, thiết bị ghi âm, mà còn cả tấm lòng trân trọng từng giọt mồ hôi, từng hạt giống, từng đôi tay tạo nên sản phẩm quê hương.

“Chúng tôi đã từng băng rừng, đi bộ dưới cái nắng oi ả, có khi lội suối giữa mùa đông lạnh buốt, vượt hàng chục km để vào một bản nhỏ chỉ để gặp những con người đang âm thầm gìn giữ nghề truyền thống, bảo tồn những giá trị văn hóa bản địa qua từng giọt rượu men lá, từng mẻ mắm ủ, từng ấm trà hoa rừng, những sản phẩm đặc trưng mà họ nâng niu như một phần máu thịt. Với chúng tôi, đó không chỉ là một cuộc gặp, mà là hành trình tiếp xúc với chiều sâu văn hóa, nơi mỗi sản phẩm OCOP không đơn thuần là hàng hóa, đó là cả một đời sống được gói ghém trong từng chi tiết nhỏ”, phóng viên Mạnh Hải chia sẻ.

Không quản nắng gắt, đường rừng xa xôi, chúng tôi đã từng đi bộ hàng cây số để chạm đến nơi sản phẩm OCOP ra đời

Đã từng có những lần chúng tôi lập đoàn công tác cùng cán bộ, phóng viên, chuyên gia nông nghiệp, cán bộ địa phương và đại diện doanh nghiệp, vượt đường đất đá để đến tận nơi kiểm chứng chất lượng sản phẩm, nghe người dân kể lại hành trình giữ giống cây, giống vật quý, nghe những bà mẹ, người già bộc bạch nỗi lo “không ai nối nghề”. Những chuyến đi ấy không chỉ giúp chúng tôi viết được bài báo trung thực, mà còn mở ra nhiều mối liên kết, kết nối sản phẩm địa phương với nhà đầu tư, với sàn thương mại điện tử, với cả người tiêu dùng nơi phố thị. Mỗi hành trình như thế không chỉ đơn thuần là một chuyến tác nghiệp, là cả một đời sống mở ra chân thực, sinh động và lay động lòng người.

Sản phẩm OCOP: Mang hồn cốt vùng miền

OCOP không đơn thuần là một sản phẩm tiêu dùng. Đó là hồn cốt văn hóa của từng vùng đất, là kết tinh của tập quán canh tác, tri thức bản địa và tinh thần gìn giữ di sản của cộng đồng. Mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện sống động nơi mà người ta không chỉ thấy được giá trị vật chất, mà còn cảm nhận được chiều sâu văn hóa và tâm hồn của người làm ra sản phẩm.

Một gùi mật ong rừng Tây Bắc không chỉ là vị ngọt nguyên chất đó là cả bản làng đồng lòng giữ rừng, nuôi ong tự nhiên, không hóa chất, không đốn hạ cây xanh. Một hũ măng rừng ngâm ớt ở Tây Bắc là tinh hoa ẩm thực dân gian, từ cách hái măng đúng mùa đến bí quyết chế biến không cần phụ gia mà vẫn giữ được vị chua cay hài hòa. Một bánh cốm hay giò chả Hà Nội đạt chuẩn OCOP không chỉ là món quà, mà là ký ức của bao thế hệ, là tiếng chày giã cốm thâu đêm trong mùa thu, là sự nâng niu cái đẹp, cái tinh tế trong đời sống thường nhật.

Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tác nghiệp ghi nhận thực tế sản phẩm chả cốm OCOP 4 sao tại huyện Thanh Oai, Hà Nội

Sản phẩm OCOP, vì thế, không phải chỉ để bán. Nó là câu chuyện kể lại một vùng đất, một nghề cổ, một nếp sống. Nó mang theo cả hương, cả sắc, cả niềm tự hào của cộng đồng và chính điều đó mới làm nên giá trị bền vững, khác biệt và không thể thay thế.

Chúng tôi cảm nhận từng sản phẩm bằng cả trái tim như một cách kết nối với lịch sử, thiên nhiên, con người. Càng tìm hiểu, càng trò chuyện với người làm nghề, càng thấm thía rằng: những điều nhỏ bé đôi khi lại mang ý nghĩa lớn lao.

Quy trình tác nghiệp "Nghiêm túc, trách nhiệm, đầy cảm xúc"

Lên đường luôn trong tâm thế sẵn sàng. Không có sự chuẩn bị nào là đủ khi phía trước là những vùng đất xa xôi, hẻo lánh, nơi bản đồ đôi khi còn trống, nơi không biết trước sẽ gặp ai, có gì, thậm chí đường đi có còn an toàn hay không. Nhưng chúng tôi vẫn đi bằng trách nhiệm nghề nghiệp và cả sự thôi thúc từ trái tim người làm báo.

Từ những buổi họp biên tập rà soát thông tin, đối chiếu dữ liệu sản phẩm OCOP, đến những cuộc gọi tới chính quyền địa phương, cán bộ xã, trưởng bản để xác minh. Chúng tôi chuẩn bị đồ nghề gọn nhẹ nhất có thể máy ảnh, máy ghi âm, laptop, một vài bộ quần áo gọn trong balo, bởi có lúc phải trèo đèo, lội suối, băng qua những con đường đất đá, xuyên rừng, vượt suối. Có nơi không có sóng điện thoại, không wifi, không điện. Có bữa cơm giữa rừng chỉ có rau rừng, cá suối và muối trắng. Nhưng đổi lại là một câu chuyện thật, một con người thật, một hình ảnh thật đáng để viết.

Lên đường luôn trong tâm thế sẵn sàng, đồ nghề gọn nhẹ nhất có thể

Chúng tôi không dựng lên điều gì. Mỗi bài viết đều là kết tinh của những giờ đồng hồ lắng nghe người dân kể chuyện, những giây phút ngồi bên bếp lửa, ghi lại từng ánh mắt, từng giọng nói, từng vết chai sần trên bàn tay người làm sản phẩm. Mỗi khung hình đều mang theo mùi gỗ núi, hương khói bếp, ánh nắng len qua mái lá. Đó không phải là công việc, mà là hành trình sống cùng với nhân vật để khi viết ra, từng câu chữ không chỉ đúng, mà còn thấm đẫm sự sống, niềm tin và tình người.

Kể chuyện bằng trái tim

“Chúng tôi không viết những bản tin vô cảm. Mỗi bài viết là một câu chuyện được kể bằng giọng văn đời thường, gần gũi, nơi nhân vật chính không phải là những cái tên nổi tiếng, mà là người nông dân, người làm nghề, những con người bình dị nhưng đầy bản lĩnh và nghị lực.

Có người từng là kỹ sư thành phố, bỏ lại nhịp sống đô thị để trở về quê, dựng lại mảnh vườn xưa, gìn giữ và phát triển những sản phẩm truyền thống mang đậm hồn quê. Có người là phụ nữ đơn thân, một mình nuôi hai con bằng mẻ trà thảo mộc do chính tay chị hái, phơi, sao rồi đóng gói, từng gói trà bé nhỏ nhưng chất chứa bao khát vọng và cuối cùng đã được công nhận OCOP 3 sao, rồi vươn lên 4 sao.

Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường trao đổi về mô hình trồng cây tràm Trà kết hợp với chưng cất tinh dầu đang được triển khai như một hướng phát triển kinh tế nông nghiệp hiệu quả và thân thiện với môi trường tại Quảng Bình

Những câu chuyện đời thường như thế, giản dị, chân thật mà lay động, chính là chất liệu quý giá nhất để chúng tôi viết. Viết không chỉ bằng ngòi bút, mà bằng cả sự kính trọng, thấu cảm và xúc động từ trái tim.

Kiểm chứng sự trung thực là cốt lõi

Không có bài viết nào về OCOP được đăng nếu chưa được kiểm chứng một cách cẩn trọng. Trước khi đặt bút, chúng tôi kiểm tra kỹ lưỡng từng hồ sơ đánh giá sao, đối chiếu thông tin với Sở Nông nghiệp và Môi trường, Phòng Kinh tế địa phương, Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương,…

Những con số không biết nói dối và người làm báo chân chính thì không được phép lược bớt sự thật. Chúng tôi hiểu rằng, một dòng thông tin sai lệch có thể làm tổn hại đến cả quá trình gây dựng thương hiệu bền bỉ của một tập thể nông dân, một hợp tác xã. Vì vậy, sự trung thực luôn là nguyên tắc không thể thoả hiệp trong từng bài viết OCOP.

Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tác nghiệp thực tế tại cơ sở chế tác các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tại huyện Chương Mỹ, Hà Nội

Hiệu ứng lan tỏa "Niềm vui của người làm báo chân chính"

Sau mỗi bài viết được đăng tải, chúng tôi lại nhận về hàng chục cuộc điện thoại cảm ơn, là những dòng tin nhắn từ bà con, từ cơ sở sản xuất, từ các hợp tác xã gửi về với niềm vui khó giấu: “Chị ơi, anh ơi, nhà báo ơi,… Sau bài viết, khách gọi đặt hàng nhiều quá mà bên em chưa kịp làm thêm”.

Có Hợp tác xã tăng gấp đôi đơn hàng chỉ trong vài ngày. Có doanh nghiệp từ thành phố lặn lội về tận nơi, ký kết hợp đồng tiêu thụ dài hạn chỉ sau một phóng sự trên mạng xã hội. Có những sản phẩm tưởng chừng lặng lẽ ở vùng sâu, vùng xa, bỗng dưng “lên sóng”, bước ra thị trường với vị thế mới mẻ, đầy hy vọng.

Và rồi, chúng tôi lại tiếp tục quay trở lại, không chỉ để ghi nhận hiệu quả, mà còn để tiếp thêm động lực, thắp lên niềm tin cho những người đang ngày ngày giữ nghề, giữ đất, giữ bản sắc quê hương.

Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tìm hiểu về sản phẩm nước mắm Ngọc Biển, Bố Trạch, Quảng Bình

Dấu ấn OCOP "hơn cả những con chữ"

“Gạo chân quê, gạo OCOP”: Bộ ảnh và bài viết xúc động kể về người đang gìn giữ giống lúa bản địa, được trích dẫn trong các hội thảo nông nghiệp.

“Sản phẩm OCOP”: Video phóng sự chia sẻ hàng nghìn lượt, giúp sản phẩm được biết đến trên toàn quốc. Tạo cầu nối giúp nhóm nông dân ký hợp đồng xuất khẩu đầu tiên với doanh nghiệp.

Chúng tôi tin: Mỗi bài báo là một cầu nối cho mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện đáng kể, chỉ cần kể đúng cách, sẽ mở ra cánh cửa phát triển. Vì thế, bên cạnh bài viết, chúng tôi luôn: Gắn link mua hàng minh bạch, địa chỉ thật, kêu gọi cộng đồng, doanh nghiệp, đoàn thể tiêu thụ sản phẩm OCOP. Đưa sản phẩm vào hội chợ, triển lãm, tọa đàm, biến truyền thông thành hành động cụ thể.

Mỗi bài báo là một cầu nối cho mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện đáng kể, không thể thiếu những buổi khảo sát, ghi nhận thực tế tại địa phương (Phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường ghi nhận tại Quảng Bình)

Cảm xúc sau ánh đèn máy quay là những trăn trở thật

“Không ít đêm, chúng tôi ngồi bên bếp củi rừng, ánh đèn dầu vàng nhạt hắt lên từng trang giấy nhòe mực, để chỉnh sửa từng câu chữ. Gió lạnh miền núi luồn qua vách nứa, tiếng rừng rì rào bên tai, xa xa là ánh đèn đô thị lập lòe nơi thung lũng, nhưng trong lòng lại ấm lạ kỳ. Bởi chỉ cần một bài viết được lan tỏa, giúp người nông dân bán thêm nhiều sản phẩm vài chục ký nếp nương, vài chai mật ong rừng, có thêm đồng vốn gửi con đi học là thấy nghề báo này thật xứng đáng. Những câu chuyện tưởng như nhỏ bé ấy lại chính là sợi dây kết nối niềm tin giữa người làm nghề, người tiêu dùng và những người viết như chúng tôi”, phóng viên Hoàng Anh tâm sự.

Lời gửi gắm đến bạn đọc và người làm OCOP

Chúng tôi, những phóng viên OCOP,  là những nhịp cầu lặng lẽ giữa sản phẩm bản địa và thị trường, giữa người làm nghề và người tiêu dùng. Chúng tôi không hứa rằng mỗi bài viết sẽ biến một sản phẩm thành công chỉ sau một đêm. Nhưng chúng tôi luôn cam kết: sẽ viết bằng sự chân thành, khách quan và tôn trọng tuyệt đối sự thật.

OCOP không phải là một phong trào nhất thời, mà là một chiến lược phát triển bền vững, gắn với sinh kế, văn hóa, bản sắc của từng vùng miền. Trong hành trình ấy, chúng tôi tự thấy mình là người bạn đồng hành, lắng nghe, sẻ chia và lan tỏa niềm tin từ những điều nhỏ bé nhất.

Những phóng viên OCOP,  là những nhịp cầu lặng lẽ giữa sản phẩm bản địa và thị trường, giữa người làm nghề và người tiêu dùng

Mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện, và mỗi người làm OCOP là một nhân vật truyền cảm hứng. Chúng tôi, bằng đôi chân đã đi qua đèo dốc, đôi mắt đã nhìn thấy từng giọt mồ hôi và trái tim rung động trước nghị lực của người dân quê, sẽ tiếp tục viết không chỉ để đưa thông tin, mà để kết nối, để truyền lửa, để góp một phần nhỏ vào hành trình phát triển nông nghiệp, nông thôn và con người Việt Nam.

Xin cảm ơn bạn đọc đã luôn đồng hành. Xin được tri ân những người làm nghề bằng cả trái tim. Và xin được hứa rằng chúng tôi sẽ tiếp tục đi, tiếp tục viết, tiếp tục kể chuyện bằng tất cả sự tử tế mà nghề báo đã dạy cho mình.

Sỹ Tùng