Theo Quyết định, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giữ vai trò Trưởng Ban Chỉ đạo; Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà giữ vai trò là Phó Trưởng ban.

Thành viên Ban Chỉ đạo gồm lãnh đạo nhiều bộ, ngành trung ương gồm: Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng (Ủy viên thường trực); Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn; Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng; Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh; Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng; Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng; Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Nguyễn Tân Cương; Thứ trưởng Bộ Công an, Thượng tướng Phạm Thế Tùng; Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang; Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh; Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Mạnh Khương; Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam Châu Văn Minh; Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Phạm Tấn Công.

Ý nghĩa chính sách: Từ cam kết tới hành động

COP26 là dấu mốc khi Việt Nam đưa ra những cam kết toàn cầu về phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất nằm ở khâu thực thi.

Ban Chỉ đạo, với sự tham gia của lãnh đạo nhiều bộ ngành trọng yếu (tài chính, công thương, xây dựng, y tế, quốc phòng, ngoại giao…), đóng vai trò nhạc trưởng trong điều phối liên ngành.

Việc trao quyền cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm cơ quan thường trực giúp tăng tính chuyên môn hóa và gắn kết giữa quản lý tài nguyên, nông nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường.

Điểm nhấn chính sách là cải cách thủ tục hành chính, giúp rút ngắn thời gian xử lý cho nhà đầu tư trong các dự án năng lượng, hạ tầng xanh. Điều này cho thấy định hướng rõ ràng: Không chỉ “cam kết trên bàn đàm phán” mà biến thành hành động cụ thể, cải thiện thể chế và môi trường đầu tư.

Ảnh hưởng tới doanh nghiệp: Cơ hội song hành cùng thách thức

Doanh nghiệp sẽ vừa đối diện yêu cầu mới, vừa hưởng lợi từ chính sách khí hậu: (1) Ngành năng lượng: Doanh nghiệp điện gió, điện mặt trời, hydrogen… sẽ có nhiều cơ hội tham gia các dự án quy mô lớn. Tuy nhiên, yêu cầu về công nghệ hiện đại và vốn đầu tư cao là thách thức không nhỏ. (2) Ngành công nghiệp: Các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ cần đáp ứng tiêu chuẩn phát thải thấp để vượt qua rào cản “thuế carbon” từ EU, Mỹ. Chính sách của Ban Chỉ đạo sẽ hỗ trợ bằng việc thúc đẩy đổi mới công nghệ, chuyển đổi dây chuyền sản xuất xanh. (3) Doanh nghiệp nông nghiệp: Cam kết giảm phát thải khí metan và bảo vệ hệ sinh thái tạo ra áp lực thay đổi mô hình sản xuất, nhưng đồng thời mở ra thị trường xuất khẩu mới cho nông sản xanh, sạch. (4) Doanh nghiệp dịch vụ và tài chính: Hàng loạt dự án xanh sẽ cần các dịch vụ kiểm toán carbon, tín chỉ carbon, tài chính xanh - mở ra cơ hội mới cho ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty công nghệ môi trường.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Ban Chỉ đạo là tận dụng cơ hội hỗ trợ quốc tế về tài chính và công nghệ. (1) Các định chế tài chính toàn cầu (World Bank, ADB, JICA, EU Green Fund…) đang dành nguồn vốn lớn cho các nước có cam kết mạnh về khí hậu. Việt Nam, với việc kiện toàn cơ chế chỉ đạo, sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn. (2) Các quỹ đầu tư tư nhân (private equity, venture capital) cũng quan tâm tới startup năng lượng sạch, công nghệ tiết kiệm năng lượng, mô hình kinh tế tuần hoàn. (3) Hạ tầng đô thị (giao thông công cộng, công trình xanh) là lĩnh vực có thể thu hút dòng vốn PPP (đối tác công - tư). Như vậy, Việt Nam đang mở “cửa sổ cơ hội” để trở thành trung tâm đầu tư xanh khu vực Đông Nam Á.

“Cửa hẹp” nhưng có thể bứt phá

Con đường đến mục tiêu Net Zero 2050 của Việt Nam là một “cửa hẹp”, bởi nguồn lực trong nước còn hạn chế, áp lực vừa tăng trưởng vừa cắt giảm phát thải đan xen, trong khi công nghệ và chính sách vẫn cần hoàn thiện. Nhưng chính trong cái khó ấy lại mở ra cơ hội bứt phá. Việt Nam có lợi thế “đi sau”, có thể học hỏi kinh nghiệm quốc tế, tận dụng sự hỗ trợ vốn và công nghệ từ các đối tác trong khuôn khổ JETP. Thị trường xanh - từ năng lượng tái tạo, tín chỉ carbon đến xuất khẩu bền vững, đang hình thành và hứa hẹn nhiều cơ hội.

“Cửa hẹp” này sẽ là phép thử cho doanh nghiệp: ai dám thay đổi, đầu tư công nghệ sạch, minh bạch hóa phát thải và đón nhận chuẩn mực ESG sẽ tìm thấy con đường rộng mở. Và nếu tận dụng được thời cơ, Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức khí hậu thành động lực tăng trưởng mới, khẳng định vị thế quốc tế trong phát triển xanh.

Kiện toàn Ban Chỉ đạo COP26 là bước ngoặt quan trọng, tạo “hành lang pháp lý - chính sách - thể chế” để Việt Nam tiến tới mục tiêu Net Zero 2050. Điều này không chỉ củng cố uy tín quốc tế, mà còn mở ra cơ hội vàng cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, biến thách thức khí hậu thành động lực phát triển bền vững.

Hồng Minh