Tại phiên họp đã có 8 bài trình bày và hơn 10 ý kiến đóng góp cho hai lĩnh vực chăn nuôi và thú y, thủy sản và kiểm ngư. Những báo cáo đã lột tả được hiện trạng của lĩnh vực chăn nuôi và thuỷ sản, đặc biệt liên quan đến những đối tượng như: Lợn, gia cầm, tôm, cá tra, nuôi biển; cũng như tình hình liên quan dịch bệnh trong thời gian vừa qua.

Thủy sản: Mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và tự chủ về công nghệ!

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại phiên họp

Với vai trò là nhà quản lý ngành Thủy sản, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, ngành Thuỷ sản đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Tổng sản lượng thuỷ sản năm 2024 đạt gần 9,7 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt gần 10,03 tỷ USD đưa Việt Nam trở thành 1 trong 3 quốc gia xuất khẩu thuỷ sản lớn trên thế giới, giữ vai trò chủ đạo cung cấp sản phẩm thuỷ sản toàn cầu. Điều này có sự đóng góp không nhỏ của của khoa học công nghệ (KHCN). Tôm và cá tra là hai sản phẩm quan trọng đóng góp cho kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của nước ta. Đối với nuôi biển, đã có những doanh nghiệp xuất khẩu trên 100 triệu USD. Đã chọn tạo được 35 giống thủy sản. Xây dựng công thức thức ăn cho một số đối tượng nuôi chủ lực như cá tra, tôm hùm, ốc hương, cá biển… Nghiên cứu và cải tiến ngư cụ, thiết bị, quy trình kỹ thuật trong khai thác, bảo quản sau thu hoạch; ứng dụng ngư cụ chọn lọc góp phần bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản.

Tuy nhiên, hoạt động KHCN vẫn chưa xứng tầm và chưa thực sự là động lực dẫn dắt ngành Thuỷ sản phát triển. Nghiên cứu tiên phong, tiền đề cho phát triển các sản phẩm mới như: Nuôi biển công nghiệp, rong tảo biển, cá cảnh, chế biến dược liệu và mỹ phẩm,… còn hạn chế. Trong sản xuất giống, chất lượng giống còn thấp, phụ thuộc vào nước ngoài; tỷ lệ sống cá tra giai đoạn ương giống còn thấp. Giống cá biển vừa thiếu về số lượng vừa chất lượng kém, giống tôm hùm, nhuyễn thể, … cơ bản vẫn phụ thuộc và khai thác tự nhiên; rủi ro về dịch bệnh, ô nhiễm môi trường.

Do vậy, ông Trần Đình Luân cũng cho biết, định hướng phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực thủy sản trong thời gian tới sẽ bám sát tinh thần Nghị quyết số 57 -NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, nhấn mạnh việc hoàn thiện “thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược là những trụ cột trọng tâm, cốt lõi”. Đồng thời hướng tới mục tiêu “Phát triển nhanh và bền vững, từng bước tự chủ về công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược”.

Công nghệ nuôi tôm sú tại Cà Mau

Chăn nuôi, Thú y: Thực hiện 4 tốt "Năng suất, dinh dưỡng, môi trường, cuộc sống" tốt hơn!

Theo ông Dương Tất Thắng - Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, nhiều lĩnh vực của ngành Chăn nuôi và Thú y hiện nay đã có được vị thế cao trong khu vực và trên thế giới. Chăn nuôi lợn đứng thứ 5 về đầu con, thứ 6 về sản lượng; đàn thủy cầm đứng thứ 2 thế giới (trên 100 triệu con); sản lượng sữa tươi nguyên liệu đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN; sản lượng TACN công nghiệp (21,5 triệu tấn) đứng số 1 khu vực Đông Nam Á, thứ 12 thế giới. Trong vòng 10 năm trở lại đây, ngành Chăn nuôi và Thú y đã có 47 giống vật nuôi mới, 120 TBKT được công nhận, đã chủ động sản xuất với trên 70% số lượng, chủng loại vắc xin, thuốc thú y, đáp ứng nhu cầu trong nước, mà hằng năm còn xuất khẩu sang hơn 45 quốc gia và thu về hằng trăm triệu USD. Đặc biệt, Năm 2018, lần đầu tiên Việt Nam sản xuất thành công vắc xin phòng bệnh lở mồm long móng type O - một trong những bệnh nguy hiểm nhất ở gia súc. Việc này giúp giải quyết phòng bệnh được cho khoảng 20.000 gia súc mỗi năm, giảm hàng trăm tỷ đồng  nhập khẩu vắc xin hằng năm.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu, trước yêu cầu về khả năng cạnh tranh quốc gia buộc ngành phải chuyển đổi theo định hướng bền vững, 4 tốt hơn đúng như khuyến cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (năng suất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường sạch hơn và cuộc sống tốt hơn). Để chuyển đổi thành công cần phải có định hướng đột phá trong phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Những thành tựu KHCN mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), công nghệ sinh học, công nghệ chuỗi khối (blockchain), công nghệ vật liệu mới, đòi hỏi ngành Chăn nuôi, thú y phải đổi mới mô hình sản xuất, quản lý và giám sát dịch bệnh đối với đàn vật nuôi và cụ thể hóa nội dung Quyết định số 1742/QĐ-TTg của Chính phủ về việc phê duyệt đề án ưu tiên "Đẩy mạnh hoạt động khoa học và công nghệ ngành Chăn nuôi đến năm 2030.

Những kiến nghị tâm huyết 

Thứ nhất, các kiến nghị tập trung vào việc hoàn thiện cơ chế nhằm khuyến khích sự hợp tác giữa nhà khoa học, cơ quan nghiên cứu và doanh nghiệp trong chuyển giao khoa học công nghệ.

Thứ hai, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã nhấn mạnh nội dung này nhằm tháo gỡ rào cản, tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác nghiên cứu và nâng cao hiệu quả ứng dụng các kết quả khoa học vào thực tiễn.

Thứ ba, khuyến khích các doanh nghiệp ứng dụng và phát triển nông nghiệp công nghệ cao, miễn giảm một số loại thuế, phí.

Thứ tư, nghiên cứu và cải thiện cơ chế đầu tư công trong chuyển đổi cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu khoa học giữa các bộ, ngành và địa phương. Hiện nay, năng lực, trang thiết bị trong lĩnh vực chăn nuôi và thú y, thủy sản và kiểm ngư còn hạn chế, thiếu đồng bộ và chưa đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, sản xuất trong giai đoạn mới.

Thứ năm, các nghiên cứu mang tính ứng dụng nên được thực hiện theo đơn đặt hàng từ doanh nghiệp và người dân, trong khi các nghiên cứu cơ bản cần được các viện, trường định hướng rõ ràng để đảm bảo khả năng ứng dụng vào sản xuất. Đặc biệt, cần tập trung ưu tiên cho công tác chọn tạo giống, nâng cao chất lượng giống trong cả chăn nuôi và thủy sản, với các chương trình nghiên cứu bài bản, có tầm nhìn dài hạn.

Thứ sáu, đối với lĩnh vực thủy sản, nhằm hạn chế tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng, cần đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển vaccine phòng bệnh.

Thứ bảy, nguồn nhân lực cho cả lĩnh vực chăn nuôi và thú y, thủy sản và kiểm ngư hiện nay còn yếu, cần gắn đào tạo với doanh nghiệp để trong thời gian tới có nhân lực tốt, nâng cao trình độ.

Thứ tám, công nghệ phụ trợ nhập khẩu tương đối nhiều, đây cũng là khoảng trống mà các doanh nghiệp trong nước có thể tập trung nghiên cứu trong vấn đề này.

Thứ chín, là tăng cường hợp tác quốc tế để tranh thủ công nghệ mới nhất, rút ngắn thời gian nghiên cứu.

Ông Trình Trung Phi - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Việt Úc có kiến nghị tại Hội nghị “Với việc đầu tư hàng trăm tỉ mỗi năm cho nghiên cứu phát triển, Tập đoàn Việt - Úc không chỉ mong muốn luôn luôn là đơn vị tiên phong trong ngành tôm giống của Việt Nam với sứ mạng “Nâng tầm tôm Việt” mà còn là đơn vị ở Việt Nam mang được các sản phẩm có hàm lượng khoa học cao như tôm bố mẹ ra thị trường thế giới. Để có thể đạt được các khát vọng này đòi hỏi sự ủng hộ và đồng hành của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các Cục chuyên ngành cũng như các đánh giá của Vụ Khoa học Công nghệ về tính khả thi, các rủi ro cho Ngành một cách khách quan”.

Khánh Quyên