Cây xanh - “chìa khóa vàng” cho môi trường sống đô thị Hà Nội

Theo nhận định của các chuyên gia, giải pháp quy hoạch thành phố thông minh, xanh và hiệu quả luôn được coi là biện pháp hữu hiệu nhất để giải quyết các vấn đề liên quan đến sự bùng nổ dân số, nhu cầu của sự phát triển và bài toán môi trường đô thị hiện nay.

Đô thị đang thiếu màu xanh

Hiện nay, Hà Nội còn thiếu diện tích cho phát triển công viên cây xanh. Mặc dù không gian xanh bình quân đầu người tăng từ 2,5m2/người năm 1991 lên 4,7m2/người, nhưng tỷ lệ này vẫn thấp. Ngay trong khu vực nội thành, nơi có tỷ diện tích công viên khá cao khoảng 135ha với bình quân 1,3m2/người, nhưng vẫn thấp so với mục tiêu 7m2/người vào năm 2030. Ngoài ra, trong những khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh như: Đống Đa, Hà Đông, Thanh Xuân,… tỷ lệ này còn thấp hơn, chỉ đạt 0,05m2/người.

Đô thị Hà Nội đang thiếu màu xanh

Theo TS.KTS Hoàng Hữu Phê, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, sức ép từ các hoạt động của con người đang làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của các loài thực vật trong đô thị. Tại nhiều tuyến phố, người dân tận dụng cây xanh để phục vụ cho nhu cầu kinh doanh như treo biển quảng cáo. Bên cạnh đó, do các công trình xây dựng dân sinh được xây dựng với mật độ lớn, vỉa hè hẹp khiến cho cây xanh phải nghiêng ra phía lòng đường để tìm không gian sống.

Tuyến đường Lê Văn Lương - Tố Hữu là điển hình về hiếu cây xanh ở đô thị Hà Nội

Về vấn đề này, ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cũng cho rằng, hiện nay, không gian cây xanh trong đô thị, đặc biệt ở các khu đô thị mới đang bị thiếu trầm trọng. “Tại nhiều khu đô thị mới, chủ đầu tư tận dụng tối đa diện tích để xây dựng, làm mất đi không gian dành cho cây xanh. Một số dự án, chủ đầu tư còn tận dụng hệ thống cây xanh công cộng để làm cây xanh cho dự án”, ông Chính cho biết thêm!.

Cùng quan điểm này, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, thực tế khảo sát tại một số khu đô thị như trung tâm bán đảo Linh Đàm tỷ lệ xây dựng chiếm đến 90%, Khu đô thị Trung Hòa - Nhân Chính tỷ lệ xây dựng khoảng 45 - 50%, nhưng mật độ xây dựng tương đối dày nên không gian dành cho công viên cây xanh cũng bị hạn chế. Tình trạng này còn xảy ra ở nhiều khu đô thị mới khác và đặc biệt dự án đơn lẻ thì diện tích dành cho cây xanh gần như không có.

TS.KTS Hoàng Hữu Phê

Chia sẻ với Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, KST. Vũ Quốc An cho biết: Thực ra các quy hoạch, thiết kế về đô thị hay dự án đều có các quy định về mật độ cây xanh, mặt nước, mật độ xây dựng,… Tuy nhiên, trên thực tế, các dự án bất động sản được xây dựng đều được các chủ đầu tư thay đổi quy hoạch thiết kế, phần lớn là giảm tỷ lệ diện tích cây xanh, điều này ảnh hưởng đến tỷ lệ xanh của cả đô thị. Dẫn đến, Hà Nội nói riêng và nhiều thành phố lớn khác đang thiếu tỷ lệ cây xanh trong môi trường sống.

Cây xanh phải được gắn kết chặt chẽ với quy hoạch

Trước thực trạng trên, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành kế hoạch số 76/KH-UBND về việc trồng mới 500.000 cây xanh đô thị trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021-2025. Theo kế hoạch năm 2023 trồng 133.629 cây xanh, năm 2024 trồng 145.853 cây xanh, năm 2025 trồng 118.760 cây xanh.

Chính phủ cũng có Đề án trồng 1 tỷ cây xanh đến hết năm 2025, trong đó 690 triệu cây trồng phân tán ở các khu đô thị và vùng nông thôn,… nhằm góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, cải thiện cảnh quan và ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và sự phát triển bền vững của đất nước,…

Thời gian này, thời tiết nắng nóng, thiếu cây xanh càng làm cho nhiệt độ khu vực nội đô Hà Nội thêm oi bức 

Ông Trần Ngọc Chính cho rằng, để mở rộng không gian cây xanh cho đô thị, vấn đề quy hoạch phát triển hệ thống cây xanh cần phải được gắn kết chặt chẽ với quy hoạch phát triển hạ tầng đô thị. Việc thiết kế cảnh quan cây xanh đô thị sẽ tạo ra những nét đặc trưng riêng cho các tuyến phố đô thị trung tâm và các trục đường giao thông.

Ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam

Bên cạnh đó, Hà Nội cần phải ưu tiên cho các dự án nghiên cứu, bảo tồn, phát triển cây xanh cho một số khu vực, tuyến điểm và các khu vực quy hoạch mới. Xây dựng các vườn bách thảo phục vụ công tác này. Thủ đô Hà Nội hiện nay chỉ còn một số điểm như Công viên Thống Nhất, Vườn Bách Thảo, Vườn hoa Con Cóc... là còn giữ được nét vốn có của cố đô và cần xem đó là các hình mẫu cho sáng tạo phát triển cây xanh đô thị cho tương lai.

Ở góc độ khác, theo KTS. Vũ Quốc An cho rằng, để giải quyết tình trạng thiếu cây xanh trong khu vực đô thị Hà Nội cần kiểm soát chặt chẽ các đơn vị, cơ quan nhà nước cấp phép, quản lý về quy hoạch đô thị, quy hoạch cây xanh, vùng xanh. Bởi, đây chính là các cơ quan chức năng “chấp thuận” cho các chủ đầu tư dự án bất động sản thay đổi quy hoạch dự án, làm ảnh hưởng đến diện tích cây xanh trong đô thị hiện nay.

Những năm gần đây, việc phát triển cây xanh đô thị cũng đã được xã hội hóa mạnh, đa dạng thành phần tham gia đầu tư kinh doanh. Việc cắt tỉa, chặt cây, bán gỗ, đầu tư cây trồng, thậm chí việc dịch chuyển một cây cổ thụ tốn kém hàng chục triệu đồng,… rất dễ bị lợi dụng, gây thất thoát. Do đó, các hoạt động liên quan đến phát triển cây xanh cần được công khai minh bạch trên hệ thống thông tin truyền thông.

KST. Vũ Quốc An

Theo các chuyên gia, sự phân chia cơ sở hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ đô thị sẽ trở nên tiện lợi, hiệu quả và nâng cao kết quả thực hiện nếu như chính quyền sở tại biết hợp tác, ghi nhận ý kiến đến từ các công ty tư nhân ngay từ thời điểm đầu quy hoạch và thiết kế đô thị, cũng như cả quá trình thực hiện. Kinh nghiệm và sự phê bình, góp ý của các nhân tố tư nhân này sẽ vô cùng hữu ích, góp phần quan trọng vào cải tiến quy hoạch đô thị của cơ quan chức năng.

Hơn hết, để phát huy sức mạnh của toàn xã hội, cần thường xuyên tuyên truyền, vận động người dân không chỉ thành phố Hà Nội trồng và bảo vệ cây xanh ở cả các khu vực công cộng lẫn trong khuôn viên mỗi nhà. Càng nhiều mảng xanh nho nhỏ như thế góp lại, bức tranh tổng thể tại các đô thị Việt Nam sẽ ngày càng xanh tươi, sạch đẹp, hiệu quả hơn.

Nhất Nam