Chiến thắng Điện Biên Phủ - Bài học về công tác dân vận của Đảng trong chiến dịch

Quan điểm chỉ đạo chiến lược của Đảng về công tác dân vận trong Chiến dịch Điện Biên Phủ

Sau thắng lợi của chiến dịch Hòa Bình, Tây Bắc, Thượng Lào, quyền chủ động chiến lược trên chiến trường của ta được củng cố vững chắc, không chỉ ở Bắc Bộ mà mở rộng trên toàn Bắc Đông Dương. Lực lượng kháng chiến của nhân dân ta đã lớn mạnh. Hậu phương kháng chiến được tăng cường về mọi mặt. Khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố. Các chính sách kinh tế, tài chính của Đảng và Chính phủ được nhân dân đồng tình hưởng ứng.

Để động viên các nguồn lực cho cuộc kháng chiến trong giai đoạn mới, ngày 9-1-1953, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Chỉ thị gửi các Liên khu uỷ để động viên nhân lực, vật lực phục vụ mặt trận. Chỉ thị nêu rõ yêu cầu cung cấp cho mặt trận: Về dân công, cung cấp số dân công cần thiết trong thời gian sắp tới là việc trọng yếu bậc nhất. Đó cũng là một việc gay go, vì mới đây một số lớn đồng bào đi dân công vừa về địa phương có người tinh thần phấn khởi, nhưng còn một số tinh thần chán nản. Cho nên cán bộ các cấp liên khu và tỉnh cần phải động viên, giải thích sâu rộng trong nhân dân để họ tự giác ra sức phục vụ kháng chiến, đồng thời phải giúp đỡ gia đình có người ra tiền tuyến về mặt sản xuất. Về lương thực, phải phụ trách việc xay giã và đưa đủ số gạo cần thiết trong thời gian đã định; về sửa đường, công tác này nặng và cần gấp hơn trước nên sửa đường ra mặt trận là nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của các liên khu và địa phương; về các phương tiện vận tải, các tỉnh phải chuẩn bị động viên theo thể lệ đã quy định” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, Toàn tập, Tập14, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001, tr.7-9).

Trước yêu cầu cấp bách đó, Trung ương quyết định tất cả  các liên khu và các tỉnh thành  lập Hội đồng cung cấp Mặt trận, phụ trách toàn bộ công tác cung cấp cho mặt trận về nhân lực, vật lực. Hội đồng cung cấp Mặt trận sẽ làm việc dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Chỉ thị của Ban Bí thư đã kịp thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động các cấp, các ngành huy động nhân lực, vật lực phục vụ cuộc kháng chiến.

Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa II (họp từ ngày 25 đến ngày 30-1-1953): xác định những công tác chính trong năm 1953: Một là, phát động quần chúng; Hai là, tăng cường sự chỉ đạo, chỉ đạo chiến tranh của Đảng, đẩy mạnh các công tác chỉnh quân, công tác dân vận và tác chiến để tiêu diệt nhiều sinh lực của địch; Ba là, phải chú ý cải thiện đời sống nhân dân, giảm nhẹ sự đóng góp của nhân dân, tích cực đề phòng và chống nạn đói; Bốn là, về công tác sau lưng địch, tiếp tục tăng cường về mọi mặt, phát triển chiến tranh du kích, chống và phá càn quét để củng cố và mở rộng vùng du kích và căn cứ du kích. Phá âm mưu của địch xây dựng ngụy quyền và ngụy quân, chống địch phá hoại và cướp bóc kinh tế, chống sự tuyên truyền lừa bịp của địch. Phải tăng cường việc tuyên truyền, giáo dục và tổ chức nhân dân. Phải thực hiện chủ trương lãnh đạo của Đảng và chính sách của Chính phủ ở sau lưng địch; Năm là, về chỉnh Đảng, kết hợp với công tác phát động quần chúng để chỉnh đốn chi bộ xã. Tiếp tục chỉnh huấn cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, Toàn tập, Tập14, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001, tr.35)

Trước yêu cầu mới về công tác vận động quần chúng vùng kháng chiến, Hội nghị Nông vận và dân vận toàn quốc được triệu tập (diễn ra từ ngày 5-2 đến ngày 18-3-1953), Hội nghị chỉ rõ vai trò to lớn của công tác dân vận trong cách mạng dân tộc dân chủ, coi cách mạng dân tộc dân chủ là cách mạng nông dân và cơ sở của nó là ruộng đất, nông dân là động lực trong cách mạng dân tộc dân chủ do giai cấp công nhân lãnh đạo.  Hội nghị thảo luận về sự lãnh đạo công tác nông  vận (dân vận) ở các liên khu, tỉnh và nhất trí cần nâng cao lập trường tư tưởng của giai cấp công nhân và đường lối quần chúng lãnh đạo nông dân trong kháng chiến và kiến quốc” (Hồ Chí Minh: Bài phát biểu tại Hội nghị Nông vận và dân vận toàn quốc, Báo Nhân dân, 21-5-1953.)

Kế thừa bài học về công tác dân vận trong chiến thắng Điện Biên Phủ vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới

Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, đặc biệt là phát huy công tác tuyên truyền vận động toàn dân tích cực tham gia vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, nhất là trong Chiến dịch Điện Biên Phủ mãi là một biểu hiện sinh động của lòng yêu nước, truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Chiến thắng đã để lại cho cách mạng Việt Nam nhiều bài học sâu sắc có ý nghĩa vô cùng quan trọng, trong đó có bài học về công tác dân vận trong chiến thắng chiến dịch Điện Biên Phủ, cần được phát huy và vận dụng sáng tạo trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Một là, quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về công tác dân vận trong chiến dịch. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, Đảng ta đặc biệt coi trọng công tác tuyên truyền, vận động, trong đó công tác dân vận được Đảng xác định là nhiệm vụ có tầm quan trọng chiến lược và đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo toàn quân, toàn dân tổ chức thực hiện. Thấm nhuần tư tưởng đó, trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ, công tác dân vận luôn được các cấp, các ngành, các đơn vị, địa phương quan tâm lãnh đạo và chỉ đạo thực hiện. Đây là mũi tiến công nhằm phát huy tinh thần yêu nước, truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. Cùng với đó, để tăng cường công tác tuyên truyền vận động ta còn thực hiện đẩy mạnh công tác địch vận nhằm đánh vào chỗ yếu cơ bản nhất của quân đội Pháp là về chính trị, tinh thần, làm cho chúng bị lung lay, dao động, giảm sút tinh thần và suy sụp ý chí chiến đấu, đi tới hạ vũ khí đầu hàng ta. Xác định đúng vị trí, tầm quan trọng của công tác dân vận và công tác tuyên truyền vận động ngay từ đầu cuộc kháng chiến và trong Chiến dịch Điện Biên Phủ là một trong những bài học kinh nghiệm quý báu, đồng thời là yếu tố quan trọng góp phần vào thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Ngày nay, trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới với bài học quý về công tác dân vận trong chiến dịch Điện Biên Phủ, giờ đây vẫn hiện hữu. Trong đó, có thể nói rằng, bài học về công tác tuyên truyền vận động và công tác dân vận đang ngày càng có ý nghĩa quan trọng nhằm hiện thực hóa các mục tiêu trong xây dựng đất nước hùng cường, chiến thắng những khó khăn. Nhận thức điều đó, Đảng ta khẳng định: “Động lực và nguồn lực phát triển quan trọng của đất nước là khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”.

Hai là, công tác dân vận được tiến hành dưới sự lãnh đạo trực tiếp, thống nhất của Đảng. Xuất phát từ quan điểm cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, công tác dân vận là một bộ phận công tác vận động cách mạng của Đảng, vì vậy, tiến hành công tác dân vận là trách nhiệm của mọi cấp, mọi ngành, của cả hệ thống chính trị, của toàn quân và toàn dân. Để bảo đảm công tác dân vận luôn đi đúng chủ trương chiến lược của Đảng và phát huy được sức mạnh tổng hợp của các mặt đấu tranh, của nhiều lực lượng theo một chủ trương, kế hoạch tập trung, đòi hỏi trong từng thời điểm của cách mạng, các cấp ủy, tổ chức đảng, các tỉnh thành phố phải có cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả. Hệ thống tổ chức cơ quan dân vận các cấp từ Trung ương đến cơ sở phải hoạt động nhịp nhàng, thống nhất theo chủ trương, phương hướng và kế hoạch đã xác định của Đảng. Có như vậy, mới có sự liên kết phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành với nhiều hoạt động khác nhau, đặc biệt là các hoạt động quân sự, từ đó tạo thành sức mạnh tổng hợp tiến công vào hàng ngũ kẻ thù. Các cơ quan địch vận, tuyên truyền vận động phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy đảng cùng cấp và sự chỉ đạo thường xuyên của người lãnh đạo, chỉ huy và cơ quan ngành dọc cấp trên.

Với những chủ trương đúng đắn, kịp thời và vai trò chỉ đạo, lãnh đạo trực tiếp, sâu sát, thống nhất của Đảng, công tác dân vận trong Chiến dịch Điện Biên Phủ luôn đi đúng hướng và thu được kết quả to lớn, góp phần vào thắng lợi chung của toàn dân tộc. Đây cũng chính là một trong những bài học quý có tính chất nguyên tắc cần được vận dụng và phát huy vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng hiện nay.

Ba là, nghiên cứu kỹ đặc điểm đối tượng, đề ra chủ trương, biện pháp đúng đắn, phù hợp, huy động và tổ chức nhiều lực lượng tham gia công tác dân vận. Bước vào chiến cuộc Đông Xuân 1953 - 1954, sau khi Đảng ta phân tích đánh giá đúng tình hình địch, ta; Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ trong điều kiện cực kỳ khó khăn, gian khổ. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền vận động (dân vận) phải hoạt động trong điều kiện nhiều thiếu thốn về cả nhân lực và phương tiện làm việc. Vì vậy, công tác dân vận phải sử dụng đến nhiều thứ tiếng, trong đó chú trọng đối tượng vùng đồng bào  dân tộc thiểu số, người thuộc các tôn giáo, tín ngưỡng khác nhau. Do đó, để tiến hành tuyên truyền, vận động có hiệu quả, phải nghiên cứu kỹ lưỡng đối tượng, từ đó đề ra nội dung, hình thức, biện pháp phù hợp. Đây là nhiệm vụ hết sức khó khăn, phức tạp, đòi hỏi nhiều thời gian, nhân lực, vật lực để tiến hành công tác ngày càng có hiệu quả. Bên cạnh đó, công tác dân vận đã huy động và tổ chức cho nhiều lực lượng tham gia, với lực lượng nòng cốt là cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, là đông đảo quần chúng cách mạng, đoàn viên, hội viên của các đoàn thể thanh niên, phụ nữ,... Thực hiện chủ trương đó, công tác dân vận trở thành một mặt trận rộng lớn cùng với công tác tuyên truyền địch vận bủa vây quân địch, làm cho quân địch dù ở bất cứ đâu, đi đến bất cứ nơi nào cũng bị phản đối, bị tác động về chính trị, tư tưởng, tinh thần. Binh sĩ địch đi đến đâu cũng được nghe tuyên truyền giải thích về chính sách cách mạng, được hướng dẫn hành động đấu tranh, được chỉ cho con đường chính nghĩa, trở về với cuộc đấu tranh của dân tộc, chống kẻ thù xâm lược là thực dân Pháp.

Bốn là, công tác dân vận phải kết hợp chặt chẽ với đấu tranh quân sự và các mặt đấu tranh khác, đồng thời phải gắn chặt với công tác tuyên truyền vận động. Kết hợp tác chiến với tuyên truyền vận động là một nguyên tắc chỉ đạo chiến lược trong các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc cũng như chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, là nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam. Tiến công quân sự tạo thời cơ rất quan trọng cho công tác tuyên truyền vận động, nhưng nếu thiếu đòn tiến công về chính trị thì việc giành thắng lợi về quân sự sẽ gặp khó khăn hơn, tổn thất có thể lớn hơn, thậm chí có thể để lại hậu quả lâu dài. Vì vậy, cần khắc phục tư tưởng tiến công quân sự đơn thuần, coi nhẹ mũi tiến công chính trị, ngoại giao và tuyên truyền vận động, kể cả khi thế và lực của cuộc kháng chiến đã áp đảo đối phương. Ngược lại, thắng lợi quân sự chính là thời cơ hết sức thuận lợi để tiến hành công tác dân vận, vừa đỡ tốn xương máu, vừa làm tăng ý nghĩa chiến thắng của quân đội cách mạng.

Qua thực tế Chiến dịch Điện Biên Phủ, có thể khẳng định, bài học kinh nghiệm về công tác dân vận và tuyên truyền vận động phải kết hợp chặt chẽ, tạo điều kiện cho nhau, phục vụ lẫn nhau, cùng nhau phát triển. Sức mạnh của cuộc kháng chiến là sức mạnh tổng hợp của nhiều nhân tố hợp thành. Đối với công tác dân vận, để tiến hành có hiệu quả, phải kết hợp chặt chẽ với đấu tranh quân sự, ngoại giao, phải gắn chặt với công tác tuyên truyền vận động. Đây là một trong những bài học quan trọng có ý nghĩa to lớn cả về lý luận và thực tiễn trong sự nghiệp cách mạng của Đảng của dân tộc.

70 năm đã trôi qua, Chiến thắng Điện Biên Phủ - Bài học quý về công tác dân vận vẫn còn nguyên giá trị đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ - bài học quý giá về công tác dân vận, xứng đáng được ghi vào lịch sử dân tộc như một mốc son rực sáng nhất của Thế kỷ XX. Chúng ta cần vận dụng và phát triển sáng tạo những bài học kinh nghiệm đó vào công tác dân vận của Đảng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Thượng tá TRẦN KIM QUÂN
Phòng Chính trị Sư đoàn phòng không Hà Nội 361
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 8 năm 2024