Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cần ban hành và tổ chức thực hiện chính sách khuyến khích, hỗ trợ phương tiện vận tải hàng hoá và hành khách bằng hình thức xe công nghệ, được hỗ trợ chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, xanh, thân thiện môi trường.
Mới đây, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Quyết định số 2530/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ vào ngày 19/11, phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Kế hoạch nêu rõ mục tiêu đề ra, trong giai đoạn 2026 - 2030 là kiểm soát, ngăn chặn và từng bước khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại các khu vực kinh tế trọng điểm, tập trung giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận.
Theo đó, tại TP. Hà Nội, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm vào năm 2030 đạt dưới 40 µg/m³ (giảm 20% so với mức trung bình năm 2024) tại các điểm đo của các trạm quan trắc chất lượng môi trường không khí quốc gia; các thông số chất lượng môi trường không khí khác được duy trì, bảo đảm đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường. Tỷ lệ số ngày trong năm có chỉ số chất lượng môi trường không khí (VN_AQI) ở mức tốt và trung bình đạt tối thiểu 80%.
Đối với các tỉnh xung quanh TP. Hà Nội (Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình), nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm vào năm 2030 giảm tối thiểu 10% so với mức trung bình năm 2024. Còn đối với TP. Hồ Chí Minh và các đô thị khác trên toàn quốc, chỉ số VN_AQI năm sau tốt hơn năm trước, theo mục tiêu nêu trong quyết định của Thủ tướng.
Phấn đấu đến năm 2030, 100% phương tiện tham gia giao thông đường bộ (bao gồm xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy) được quản lý, kiểm soát về khí thải theo lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải của phương tiện tham gia giao thông đường bộ…
Đặc biệt, đối với Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, đến năm 2030, có đến 100% phương tiện giao thông công cộng sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường; ban hành và tổ chức thực hiện chính sách khuyến khích, hỗ trợ phương tiện vận tải hàng hoá và hành khách bằng hình thức xe công nghệ (shipper) được hỗ trợ chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, xanh, thân thiện môi trường…
Kế hoạch đặt ra mục tiêu, 100% các công trường thi công xây dựng được quản lý chặt chẽ; các biện pháp bảo vệ môi trường, che chắn, rửa xe công trường được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm đúng quy định; 100% chất thải phát sinh từ hoạt động xây dựng được quản lý chặt chẽ theo quy định.
Kế hoạch cũng yêu cầu chấm dứt hoạt động đốt rác và đốt phụ phẩm nông nghiệp ngoài trời không đúng quy định; phấn đấu 100% phụ phẩm trong sản xuất trồng trọt trên đồng ruộng (rơm, rạ...) được tái sử dụng, tái chế bằng biện pháp phù hợp; 100% các cơ sở tâm linh, tôn giáo có giải pháp giảm bụi, khí thải từ hoạt động đốt vàng mã.
Một mục tiêu khác được đề ra đến năm 2030, cả nước có 1.200 công trình xây dựng xanh... Trong đó, Hà Nội có tối thiểu 200 công trình, TP. Hồ Chí Minh có tối thiểu 500 công trình. Đầu tư, nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng và ứng dụng khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số vào quan trắc, giám sát, dự báo và cảnh báo về nguồn thải và chất lượng môi trường không khí.
Hơn thế nữa, để hiện thực hóa mục tiêu trên, kế hoạch đưa ra các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể, như hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về kiểm soát, quản lý chất lượng môi trường không khí; nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ; kiểm soát, giảm thiểu nguồn phát sinh khí thải từ hoạt động công nghiệp…
Trong đó, nhấn mạnh đến giải pháp tăng cường hệ thống giao thông công cộng và chuyển đổi giao thông xanh, thân thiện môi trường; xây dựng năng lực quan trắc, cảnh báo, dự báo nhằm kiểm soát phát thải và vận hành Hệ thống cảnh báo, dự báo, kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí quốc gia; thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm; tăng cường hiệu quả hoạt động hợp tác quốc tế, thông tin và truyền thông.
Ngoài ra, kế hoạch còn nêu nhiệm vụ quản lý phát thải từ hoạt động giao thông, tăng cường hệ thống giao thông công cộng và chuyển đổi giao thông xanh, thân thiện môi trường; quản lý hoạt động xây dựng, tăng cường vệ sinh khu vực công cộng, khu dân cư…
Bên cạnh đó, Quyết định của Chính phủ nêu việc thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về khắc phục ô nhiễm không khí để giúp Thủ tướng Chính phủ nghiên cứu, chỉ đạo, phối hợp giải quyết những công việc quan trọng, liên ngành nhằm quản lý chất lượng môi trường không khí, nhưng trước mắt giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí cho vùng Thủ đô.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ chủ trì chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương xây dựng và thực hiện kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh; xây dựng và vận hành hệ thống cảnh báo, dự báo, kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí quốc gia; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về các nguồn thải (giao thông, dân sinh, nông nghiệp, xây dựng, nhà máy xử lý chất thải rắn, khu công nghiệp, làng nghề và các nguồn liên tỉnh như nhà máy nhiệt điện, xi măng...)…; tổ chức sơ kết kết quả triển khai Kế hoạch vào cuối năm 2027 và tổng kết vào cuối năm 2030 để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Quyết định đồng thời quy định rõ nhiệm vụ cho các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; UBND các tỉnh, thành phố; Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội thành viên trong việc tổ chức triển khai Kế hoạch này.
Lộ trình áp dụng Quy chuẩn kỹ thuật về khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có năm sản xuất từ 2017, áp dụng mức 4 (ngày 01/01/2027), xe ô tô có năm sản xuất từ 2022, áp dụng mức 5 (ngày 01/01/2028).
Thời gian gần đây ô nhiễm không khí trở thành chủ đề nóng với Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Theo ứng dụng Air Visual dự báo, ô nhiễm không khí tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đều nằm trong mức trung bình.
