Tại Hội nghị, bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam cho biết, trong năm 2023, các cơ quan chức năng của Bộ Tài nguyên và Môi trường (trước đây) nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tiến hành khảo sát để hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc triển khai Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất (EPR) đối với ngành bao bì. Đến nay đã có 100% các doanh nghiệp đều ủng hộ việc cần thiết phải tái chế bao bì, sản phẩm để tận dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường, đã có trên 90% doanh nghiệp đã tham gia tập huấn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Từ năm 2019, một số doanh nghiệp đồ uống Việt Nam đã đồng sáng lập Liên minh Tái chế Bao bì PRO Việt Nam nhằm thúc đẩy quá trình tái chế bao bì bền vững hơn (như SPVB, COKE...). Năm 2022, Suntory PepsiCo Việt Nam trở thành công ty nước giải khát đầu tiên tại Việt Nam ra mắt sản phẩm có bao bì làm từ 100% nhựa tái sinh (rPET) với sản phẩm Pepsi. Hay Công ty Coca-Cola Việt Nam là một trong những doanh nghiệp tiên phong sử dụng bao bì nhựa tái chế 100% trên thị trường Việt Nam năm 2022. Hiện nay, công ty đã đạt mức độ sử dụng bao bì tái chế khoảng 20% trên tổng số các bao bì và hướng tới mục tiêu sử dụng 50% nhựa tái chế vào năm 2030.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, ngành đồ uống là một trong những ngành phát sinh khối lượng bao bì rất lớn. Nếu không được thu gom và tái chế hiệu quả, chúng sẽ gây áp lực lên hệ thống quản lý chất thải và môi trường.

Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại hội thảo

Thời gian qua, để giải quyết bài toán chất thải, trong đó có bao bì đồ uống, chúng ta đã ban hành nhiều chính sách pháp luật quan trọng. Cụ thể, ngay từ Luật Bảo vệ môi trường 2005 và 2014, Việt Nam đã quy định trách nhiệm thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ. Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã đánh dấu bước tiến quan trọng khi quy định rõ ràng và toàn diện hơn về EPR. Theo đó, doanh nghiệp phải có nghĩa vụ tái chế theo tỷ lệ, quy cách bắt buộc đối với các sản phẩm, bao bì có giá trị tái chế. Đồng thời phải thực hiện trách nhiệm xử lý với các sản phẩm, bao bì khó tái chế hoặc chứa chất độc hại… Ngoài những văn bản hướng dẫn, đăc biệt, muốn doanh nghiệp, nhà sản xuất hiểu rõ hơn về EPR chúng ta phải tăng cường công tác truyền thông. Đây không chỉ là trách nhiệm của nhà sản xuất mà còn là trách nhiệm của người dân, cộng đồng…

Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định trong việc thu gom, tái chế các sản phẩm bao bì, nhưng theo bà Chu Thị Vân Anh, việc triển khai EPR tại các doanh nghiệp ngành đồ uống gặp một số vướng mắc, trong đó chủ yếu liên quan đến việc lựa chọn hình thức thực hiện EPR, đóng quỹ hoặc tự tổ chức tái chế, cũng như thiếu nhân lực và cơ sở vật chất hỗ trợ.

Bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam phát biểu

Hiện nay, với hình thức đóng quỹ vận hành trên nền tảng điện tử, các doanh nghiệp bày tỏ một số băn khoăn. Đó là, lo ngại rủi ro về mặt pháp lý do thiếu tương tác trực tiếp với cơ quan nhà nước. Ví dụ, khi nộp hồ sơ hoặc đóng quỹ, doanh nghiệp chưa nhận được xác nhận ngay về việc hoàn thành trách nhiệm, gây cảm giác chưa chắc chắn… Bên cạnh đó, hiện nay với hình thức tự tổ chức tái chế hoặc ủy quyền, các doanh nghiệp nhỏ gặp rất nhiều thách thức. Họ thiếu nguồn lực để xây dựng nhà máy tái chế, đặc biệt khi phải xử lý nhiều loại bao bì khác nhau…

Với những khó khăn trên, bà Chu Thị Vân Anh đã đề xuất một số kiến nghị với các cơ quan quản lý như: Với các doanh nghiệp ngành đồ uống đã áp dụng bao bì tái chế trong sản xuất, chúng ta cần ban hành những chính sách hỗ trợ nhằm thúc đẩy việc quay vòng bao bì nhựa tái chế, tạo động lực phát triển bền vững. Khi doanh nghiệp đóng quỹ hoặc tự tổ chức tái chế, các chi phí liên quan cần được tính là chi phí hợp lý, hợp lệ trong quá trình quyết toán, nhằm đảm bảo quyền lợi doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần xem xét tỉ lệ tái chế phù hợp với năng lực thực tế của Việt Nam và khả năng của các đơn vị thu gom, tái chế. Quỹ EPR nên dành một phần cho đầu tư hạ tầng và công nghệ, nâng cao hiệu quả thu gom và tái chế…

Phát biểu kết luận Hội thảo, ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường cho biết, hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trong quá trình tham mưu xây dựng một nghị định riêng về EPR để trình Chính phủ ban hành, qua đó hoàn thiện hành lang pháp lý ngày càng vững chắc, minh bạch, khả thi và phù hợp với yêu cầu thực tiễn quản lý môi trường trong giai đoạn mới. Đặc biệt, việc sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường sắp tới thì các chính sách về EPR sẽ hoàn thiện hơn. “Chính sách EPR đã và đang từng bước đi vào thực tiễn, góp phần thúc đẩy hoạt động tái chế, xử lý chất thải, trong đó có bao bì đồ uống theo hướng ngày càng hiệu quả và bền vững”, ông Hồ Kiên Trung nhấn mạnh.

Lê Hải