Phiên họp lần thứ 14 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định

Chiều 23/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 14 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Phiên họp được tổ chức trực tiếp tại Trụ sở Chính phủ, trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển. Dự phiên họp có các đồng chí: Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Trưởng Ban Chỉ đạo; Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng; lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, thành viên Ban Chỉ đạo; lãnh đạo các tỉnh, thành phố ven biển.

Tại phiên họp, các đại biểu đã thảo luận, đánh giá thẳng thắn, khách quan, trung thực thực trạng, chỉ rõ tồn tại, vướng mắc, nguyên nhân và trách nhiệm của các cơ quan liên quan, từ đó đề xuất các giải pháp để tháo gỡ "điểm nghẽn" đang gây cản trở nỗ lực gỡ "thẻ vàng" IUU của Việt Nam; đặc biệt là kiểm điểm rõ vai trò, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và biện pháp của các cấp uỷ đảng, chính quyền, nâng cao ý thức của người dân.

Các đại biểu đánh giá, những năm qua, ngành thuỷ sản tiếp tục là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam. Sau gần 8 năm triển khai các biện pháp chống khai thác IUU và khuyến nghị cảnh báo "thẻ vàng" của EC, triển khai các chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia đã tổ chức 13 phiên họp, 4 đoàn kiểm tra tại các địa phương, tham mưu ban hành 01 chỉ thị của Ban Bí thư, 02 chỉ thị và 8 công điện của Thủ tướng Chính phủ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà

Thời gian qua, các bộ, ngành, địa phương đã có nhiều nỗ lực, cố gắng thực hiện các chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Với quyết tâm chính trị cao từ Trung ương đến địa phương, hành lang pháp lý, thể chế được củng cố, hoàn thiện. Các cơ quan đã đẩy mạnh quản lý, kiểm tra, giám sát bằng các biện pháp công nghệ, hành chính; xử lý quyết liệt để ngăn chặn vi phạm; tăng cường giáo dục, thông tin, tuyên truyền người dân; sự phối hợp, hiệp đồng giữa các cơ quan, địa phương chặt chẽ, hiệu quả hơn; có giải pháp đẩy mạnh nuôi trồng thủy hải sản để hạn chế đánh bắt; thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế cho người dân.

Đến nay, công tác hoàn thiện quy định pháp luật chống khai thác IUU, quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc hải sản cơ bản đáp ứng yêu cầu, theo đánh giá của EU. Công tác chống khai thác IUU đã có một số chuyển biến theo hướng tích cực; kết quả điều tra, xác minh để xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài chuyển biến rõ rệt.

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài; ảnh hưởng xấu đến uy tín, hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế và tác động đến đời sống, sinh kế của cộng đồng ngư dân ven biển. Các biện pháp quản lý, kiểm soát tàu cá không đủ điều kiện không tham gia hoạt động chưa hiệu quả triệt để…

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp

Cần cách tiếp cận căn cơ, bài bản, tổng thể, toàn diện, không đơn lẻ, không đối phó

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu rõ yêu cầu phát triển ngành thủy sản bền vững, lâu dài, có tính chiến lược, góp phần phát triển đất nước, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Theo Thủ tướng, những diễn biến mới đây trên thế giới đã tiếp tục tác động tới thị trường, chuỗi cung ứng, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam; trong khi ngành thủy sản không chỉ liên quan tới kinh tế, mà còn liên quan tới chủ quyền quốc gia, đời sống người dân, hình ảnh, uy tín đất nước; do đó, chúng ta không bị động mà phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, tư duy đổi mới, hành động quyết liệt để xử lý, giải quyết vấn đề khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định nhanh nhất có thể.

Thủ tướng nhấn mạnh cần cách tiếp cận căn cơ, bài bản, tổng thể, toàn diện chứ không đơn lẻ, không đối phó; giải quyết những vấn đề tiêu cực liên quan tới phát triển ngành thủy sản vì lợi ích của Việt Nam, lợi ích của nhân dân, nhất là của ngư dân theo hướng lâu dài, bền vững, hiệu quả; góp phần bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia trên biển, bảo vệ uy tín, danh dự và trí tuệ Việt Nam; tạo việc làm, sinh kế lâu dài, bền vững, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của ngư dân.

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng

Theo Thủ tướng, nguyên nhân chính khi chưa gỡ được "thẻ vàng" của EU là do một số cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu lơ là, chủ quan, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, làm không quyết liệt, không toàn diện, tổng thể; ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, thậm chí còn xem thường pháp luật và đối phó với các cơ quan chức năng; hạ tầng nghề cá, giám sát, khai thác, truy xuất nguồn gốc hải sản chưa đáp ứng yêu cầu và chưa thực sự bám sát tình hình thực tiễn để có đầu tư, lãnh đạo chỉ đạo đúng tầm, đúng mức; một bộ phận tàu cá chưa đáp ứng yêu cầu về trang thiết bị, kỹ thuật, giám sát hành trình; công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, phát hiện, xử lý chưa thường xuyên, chưa liên tục, chưa quyết liệt.

Thủ tướng nhấn mạnh, trong thời gian tới, phải xác định phát triển ngành thủy sản nói chung và chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định là việc cấp bách, quan trọng, thường xuyên, có ý nghĩa lâu dài, bền vững. Đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội, mọi người dân có liên quan, trước hết là cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, đặc biệt là người đứng đầu.

Thủ tướng nêu rõ 5 mục tiêu toàn diện, xuyên suốt thời gian tới: (1) Thiết lập lại trật tự quản lý đội tàu đúng luật, chặt chẽ, nghiêm minh; (2) phát triển ngành thủy sản, nghề cá đánh bắt xa bờ bền vững, an toàn, lâu dài, đúng pháp luật quốc tế, gắn với sản xuất, kinh doanh và sinh kế của người dân; (3) chuyển đổi trạng thái ngành thủy sản từ chủ yếu đánh bắt xa bờ sang chủ yếu nuôi trồng, chế biến thủy sản gần bờ để tạo việc làm, sinh kế và nâng cao an toàn cho ngư dân, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ môi trường và chủ quyền biển đảo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân vùng biển; (4) bảo vệ hình ảnh, uy tín, danh dự của đất nước, con người, dân tộc Việt Nam; (5) quyết tâm gỡ "Thẻ vàng" IUU trong năm 2025.

Vào cuộc với trách nhiệm cao nhất, vì sự phát triển và lợi ích của ngư dân

Chỉ đạo các nhiệm vụ, giải pháp tổng thể, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu:

Thứ nhất, cấp ủy, chính quyền và toàn xã hội, nhất là người đứng đầu các cơ quan phải vào cuộc với tinh thần, trách nhiệm cao, làm việc tất cả vì sự phát triển của đất nước, ngành thủy sản và lợi ích của ngư dân.

Thứ hai, rà soát, hoàn thiện thể chế, những quy định chưa sửa đổi được ngay thì Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất Chính phủ ban hành ngay Nghị quyết để điều chỉnh, hoàn thành ngay trong tháng 9.

Thứ ba, kiện toàn Ban Chỉ đạo theo chính quyền địa phương 2 cấp và tổ chức bộ máy mới; nâng cao năng lực của các thành viên.

Thứ tư, thành lập Tổ công tác do Thứ trưởng Bộ Công an làm Tổ trưởng với sự tham gia của lãnh đạo các cơ quan để xử lý dứt điểm các vụ việc vi phạm hình sự đã phát hiện, cố gắng hoàn thành trước 15/10.

Thứ năm, Ban Chỉ đạo họp hằng tuần để kiểm điểm việc thực hiện nhiệm vụ của các bộ ngành, cơ quan, địa phương; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nâng cao ý thức người dân.

Thứ sáu, số hóa toàn bộ công tác quản lý tàu cá, kết nối dữ liệu với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; giao Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội triển khai, hoàn thành chậm nhất trước 15/10.

Chỉ đạo hướng giải quyết một số khó khăn, vướng mắc cụ thể, Thủ tướng nêu rõ, với quản lý tàu cá, nhất là giải quyết vấn đề các tàu không đủ điều kiện hoạt động, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố phải chỉ đạo khắc phục, hoàn thành trước 15/10. Để kiểm soát tàu cá không được ngắt kết nối VMS, quản lý tàu ra vào cảng, Bộ Tư lệnh Biên phòng kiểm soát thường xuyên, đảm bảo kiểm soát 100% và đi vào nền nếp.

Với vấn đề truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương cùng giải quyết.

Thủ tướng lưu ý các cơ quan, địa phương phải quan tâm chăm lo đời sống (cả gạo, thực phẩm) cho người dân trong thời gian chuyển trạng thái; tạo việc làm, sinh kế, hỗ trợ người dân chuyển đổi nghề (ngân hàng có gói tín dụng phù hợp).

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến

Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các bộ, ngành, địa phương ven biển tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định và phát triển bền vững ngành thủy sản, Nghị quyết số 52/NQ-CP của Chính phủ, Nghị quyết số 04 năm 2024 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chuẩn bị tốt báo cáo tiến độ đáp ứng các yêu cầu của EC; tổ chức đoàn công tác sang làm việc với EC để làm rõ và thống nhất các nội dung cần triển khai, với tinh thần "trí tuệ Việt Nam, sức mạnh Việt Nam, uy tín và danh dự Việt Nam" và giữ đúng nguyên tắc, tuân thủ luật pháp quốc tế, các quy định, cam kết của Việt Nam. Tiếp tục chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành kiểm tra, đôn đốc các địa phương kịp thời chấn chỉnh, xử lý dứt điểm, triệt để các vi phạm khai thác IUU, nhất là tại các địa phương trọng điểm, như: Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Đắk Lắk, Lâm Đồng, TPHCM, Vĩnh Long, Cà Mau, An Giang...

Phiên họp được tổ chức trực tiếp tại Trụ sở Chính phủ, trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển

Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ven biển chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nếu không hoàn thành các nhiệm vụ. Chủ tịch tỉnh, thành phố, xã, phường, đặc khu khẩn trương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và bố trí nguồn lực triển khai đồng bộ các biện pháp chống khai thác IUU để ngăn chặn, không để phát sinh tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; xử phạt triệt để các tàu cá vi phạm các hành vi khai thác IUU nghiêm trọng; thực hiện nghiêm quy định kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến qua trạm biên phòng, thu nộp nhật ký khai thác, giám sát sản lượng bốc dỡ qua cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác tại các cảng cá; lập danh sách các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, giao cụ thể trách nhiệm cho chính quyền cơ sở, lực lượng chức năng thực hiện các biện pháp kiểm soát, đảm bảo tàu cá không đủ điều kiện không được tham gia hoạt động.

Thủ tướng đề nghị các hiệp hội, doanh nghiệp tiếp tục nghiêm túc thực hiện quy định về chống khai thác IUU; nghiêm cấm hành vi thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định. Chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU. Tiếp tục vận động, biểu dương hội viên, ngư dân gương mẫu, thực hiện tốt các quy định về phòng, chống khai thác IUU.

Thủ tướng yêu cầu các cơ quan tiếp tục làm tốt công tác vận động, tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật thủy sản, đặc biệt là quy định chống khai thác IUU đến ngư dân ven biển và các tổ chức, cá nhân có liên quan, phát huy truyền thống, huy động sức mạnh của nhân dân. Các cơ quan thông tấn, báo chí thời gian qua cần đẩy mạnh tuyên truyền, làm tốt hơn nữa công tác này.

Minh Thành