Hội thảo là diễn đàn để các nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách và cơ quan hữu quan trao đổi, thảo luận và đóng góp ý kiến nhằm thể chế hóa các nội dung của Nghị quyết 18/NQ-TW/2022 trong quá trình sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2013.

GS.TS Hoàng Văn Cường - Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân chủ trì hội thảo

Hội thảo có sự tham gia trình bày và thảo luận của các diễn giả chính: GS.TS Hoàng Văn Cường - Đại biểu Quốc hội khóa XV, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân;  TS. Mai Văn Phấn – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai; GS.TS Đặng Hùng Võ - Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; TS. Kathrine Kelm - Chuyên gia cấp cao về quản lý đất đai, Ngân hàng Thế giới; PGS.TS. Tô Trung Thành – Trưởng phòng Quản lý khoa học, Đại học Kinh tế Quốc dân.

Mở đầu Hội thảo, GS. TS. Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng trường Đại học kinh tế Quốc dân cho biết: Sự ra đời của Luật Đất đai năm 2013 đã thực sự tạo ra hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ và khả thi cho việc khai thác và sử dụng hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả đất đai, khai thác nguồn lực đất đai cho việc phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, sau gần 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW/2012 và Luật Đất đai năm 2013, mặc dù đạt được những kết quả quan trọng, song thực tế còn nổi lên nhiều tồn tại, bất cập. Trong đó, công tác quản lý và sử dụng đất vẫn chưa theo kịp tiến trình phát triển của thực tiễn. Đáng chú ý, có những vấn đề chưa giải quyết được triệt để nảy sinh trước đó. Điển hình, đơn thư khiếu nại, tố cáo có liên quan đến đất đai vẫn chiếm tỉ lệ cao trong tổng số các đơn thư khiếu nại, tố cáo (trên 60%). Các vụ án hành chính liên quan đến đất đai có xu hướng tăng liên tục từ mức chiếm 64,2% tổng số các vụ án về hành chính năm 2015 lên trên 80% năm 2020. Số lượng thụ lý, giải quyết các vụ án dân sự, kinh doanh thương mại liên quan đến đất đai chiếm 75% tổng số các vụ án. Có nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, liên quan đến nhiều tổ chức, nhiều người v.v.

Trước tình hình đó, ngày 16/6/2022, tại Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao". Các nội dung của Nghị quyết 18 được cả xã hội và người dân đón nhận với kỳ vọng sẽ hạn chế được những bất cập trong chính sách, quản lý đất đai tồn tại nhiều năm qua, thúc đẩy quan hệ thị trường phát triển.

Đóng góp ý kiến sửa đổi Luật Đất đai, GS. TS. Hoàng Văn Cường đã đi sâu vào phân tích việc bãi bỏ khung giá đất, xây dựng khung giá đất sát giá thị trường. Theo GS. TS. Hoàng Văn Cường, đây là cuộc cách mạng, thay đổi về tư duy quản lý từ biện pháp hành chính sang cơ chế thị trường. Cần có quyết tâm chính trị cao để có thể xóa bỏ cơ chế xin - cho, các yếu tố tính cá nhân, bởi đây là những rào cản, động chạm đến lợi ích cá nhân của nhiều đối tượng. GS. TS. Hoàng Văn Cường khuyến nghị cần phân định giá cả thị trường và giá trị thị trường của đất đai, bảng giá đất phải phù hợp với giá trị thị trường và cập nhật giá đất hàng năm, quy định quyền ưu tiên mua của Nhà nước đối với đất chuyển nhượng giá thấp, bổ sung thu hồi đất do vi phạm về luật đất đai.

Toàn cảnh hội thảo

GS. TS. Hoàng Văn Cường cũng tập trung phân tích nội dung về định giá đất, thẩm quyền định giá đất, việc chống đầu cơ và điều tiết giá trị gia tăng từ đất, thu hồi và bồi thưởng tái định cư. Bên cạnh đó là xây dựng cơ sở dữ liệu số đưa thông tin giá và thuế đất, cập nhật cho từng thửa đất, bổ sung quy định về tái điều chỉnh đất đai với sự đồng thuận của người sử dụng đất, cho thuê, nhận góp vốn bừng quyền sử dụng đất nông nghiệp đối với doanh nghiệp…

TS. Mai Văn Phấn, Phó Tổng Cục trưởng, Tổng cục Quản lý đất đai – Đại diện cho Bộ TN&MT cho biết: Đến thời điểm này, Ban soạn thảo đã nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp liên quan đến Luật Đất đai 2013. Tổ soạn thảo đã tổng hợp góp ý của đông đảo các nhà quản lý, nhà khoa học, các tổ chức trong nước và quốc tế lên tới khoảng 600 trang giấy A4. Ban soạn thảo sẽ chắt lọc, tiếp thu để hoàn thiện Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Đến nay, Dự thảo gồm có 16 chương, 237 điều, trong đó giữ nguyên 48 điều, sửa đổi, bổ sung 153 điều, bổ sung mới 36 điều và bãi bỏ 8 điều.

TS. Mai Văn Phấn khẳng định: Sửa đổi Luật Đất đai để giải quyết các mâu thuẫn có liên quan đến đất đai, cố gắng phân cấp triệt để cho các địa phương xử lý các vấn đề về đất đai, đảm bảo sự cân bằng giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân theo hướng người sử dụng đất được hưởng lợi nhiều nhất; đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, sử dụng công cụ hiện đại, ứng dụng công nghệ để đảm bảo tính minh mạch trong xử lý về đất đai.

Trao đổi về vấn đề đất có nguồn gốc nông lâm trường quốc doanh, nông dân không có hoặc thiếu đất, GS. TSKH. Đặng Hùng Võ cho biết: Hiện nước ta có 256 công ty nông, lâm nghiệp trong đó có 120 công ty TNHH một thành viên nông nghiệp và 136 công ty TNHH một thành viên do 49 địa phương, tập đoàn, tổng công ty quản lý thuốc diện thực hiện sắp xếp đổi mới. Các công ty này quản lý và sử dụng hơn 2,22 triệu héc-ta đất, trong đó hơn 2,19 triệu héc-ta đất nông nghiệp và hơn 36.800 ha đất phi nông nghiệp. Sau khi thực hiện đổi mới, sắp xếp lại, các công ty tiếp tục quản lý, sử dụng 1,858 triệu héc-ta đất, gồm hơn 1,836 triệu héc-ta đất nông nghiệp và hơn 21.000ha đất phi nông nghiệp. Đến nay, còn 95 doanh nghiệp vẫn chưa trình phương án sắp xếp. Hiện trạng sử dụng đất nông lâm nghiệp cho hiệu quả sản xuất sau khi sắp xếp lại vẫn chưa hiệu quả, vẫn tồn tại nhiều vấn đề tài chính cũ, việc đo đạc, rà soát, cắm mốc ranh giới, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận công ty, tình trạng tranh chấp đất đai,… GS. TSKH. Đặng Hùng Võ cho biết, những vấn đề tồn tại liên quan đến đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh được đề cập trong Nghị quyết 18 đã được nhiều đơn vị kiến nghị phương án giải quyết.

Tại hội thảo, các nhà khoa học đã tập trung thảo luận, đề cập và làm rõ đến các vấn đề về xác định giá đất theo cơ chế thị trường, phương pháp định giá đất và tổ chức định giá, thuế đất hạn chế đầu cơ và điều tiết giá trị tăng thêm từ đất, thu hồi và chính sách bồi thường khi thu hồi đất, hoàn thiện các cơ chế, chính sách kinh tế khác về đất đai,...

Các ý kiến phát biểu đều ghi nhận, các định hướng mới về quản lý và sử dụng đất được đưa ra trong Nghị quyết 18-NQ/TW sẽ có những tác động tích cực tới phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việc bảo đảm hài hòa lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư và người dân có đất bị thu hồi sẽ giúp giảm thiểu tranh chấp, khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến đất đai; góp phần phát triển đất nước bền vững, phồn vinh.

Thanh Bình