Theo khoản 3 Điều 191 Luật Đất đai 2013 hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp không được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa. Tuy nhiên, khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực quy định này sẽ được thay đổi.

Cụ thể, tại khoản 8 Điều 45 Luật Đất đai 2024 không còn quy định trường hợp cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp không được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa. Như vậy, từ 1/8/2024 người không trực tiếp sản xuất nông nghiệp được phép nhận chuyển nhượng, tặng cho đất trồng lúa.

Việc cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng lúa quá hạn mức cần đáp ứng nhiều điều kiện nhất định. Theo đó tại khoản 7 Điều 45 Luật Đất đai 2024 có quy định cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa quá hạn mức quy định tại Điều 176 của luật này thì phải thành lập tổ chức kinh tế, có phương án sử dụng đất trồng lúa bao gồm các nội dung theo quy định tại khoản 6 điều này và được UBND cấp huyện phê duyệt, trừ trường hợp người nhận tặng cho là người thuộc hàng thừa kế.

Luật Đất đai 2024 quy định về việc người không sản xuất nông nghiệp vẫn được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng lúa.

Theo quy định này, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng lúa quá hạn mức cần đáp ứng những điều kiện phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa bao gồm các nội dung như địa điểm, diện tích, mục đích sử dụng đất; kế hoạch sản xuất, kinh doanh nông nghiệp; vốn đầu tư; thời hạn sử dụng đất; tiến độ sử dụng đất và được Ủy ban nhân dân cấp huyện phê duyệt.

Ngoài ra, tại khoản 1 Điều 176 quy định hạn mức giao đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối cho cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp được quy định như sau: Không quá 3 ha cho mỗi loại đất đối với tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thuộc khu vực Đông Nam Bộ và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, không quá 2 ha cho mỗi loại đất đối với tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khác.

Trong khi đó, theo quy định cũ tại Điều 191 Luật Đất đai 2013, hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp không được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa.

Thông tư số 33/2017 của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã hướng dẫn việc xác nhận hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp để làm căn cứ xác định đủ điều kiện nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho đất trồng lúa (nhiều người thường gọi là "nông dân").

Thay đổi trên của Luật Đất đai 2024 là phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp quy mô lớn như hiện nay. Điều này cũng tạo điều kiện để phát triển nông nghiệp trong bối cảnh mới, góp phần nâng cao giá trị kinh tế của nghề trồng lúa, phát triển nền nông nghiệp nói chung của đất nước và tạo điều kiện cho các hộ gia đình, cá nhân được chuyển nhượng thuận tiện hơn hoặc chuyển đổi nghề bảo đảm cuộc sống.

Cùng với điểm mới về chuyển nhượng đất trồng lúa, Điều 177 Luật Đất đai 2024 còn quy định tăng hạn mức nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp, trong khi Luật Đất đai 2013 quy định hạn mức là 10 lần. Thay đổi này sẽ tăng cơ hội tích ruộng đất cho các hộ gia đình cá nhân, phục vụ hoạt động sản xuất nông nghiệp quy mô lớn.

Ngoài ra, Điều 179 Luật Đất đai 2024 quy định, tăng thời hạn thuê đất công ích do UBND cấp xã quản lý (thường gọi là quỹ đất 5%) từ 5 năm theo Luật Đất đai 2013 thành 10 năm. Quy định mới này góp phần giúp các cá nhân được thuê quỹ đất công ích có thời gian sử dụng đất thuê ổn định, giúp người thuê yên tâm đầu tư sản xuất ổn định trên đất thuê.

Văn Thanh