Kinh nghiệm triển khai mô hình 
chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai khu vực ở Hà Nội

Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) Hà Nội được thành lập năm 2015. Tổ chức bộ máy gồm: Văn phòng trung tâm và 27 chi nhánh đặt tại các quận, huyện, thị xã. Đặc biệt, Hà Nội thí điểm thành lập Chi nhánh VPĐKĐĐ Khu vực Ba Đình - Hoàn Kiếm - Đống Đa (Chi nhánh). 
So với toàn hệ thống các chi nhánh, tổng số lao động của Chi nhánh khu vực chiếm 6,5%, nhưng thực hiện 7,67% tổng khối lượng công việc, đem lại nguồn thu 9,35%, trong khi chi phí hoạt động chỉ ở mức 5,94%. Nếu như trước đây, khối lượng hồ sơ giao dịch giữa 3 quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa có sự khác biệt khá lớn, thì sau khi hợp nhất thành Chi nhánh khu vực đã khắc phục cơ bản trong bố trí nhân sự và cơ sở vật chất, đảm bảo tiết kiệm và hoạt động hiệu quả. Công tác chỉ đạo, điều hành được tập trung, đặc biệt là sự thống nhất trong chỉ đạo chuyên môn; các TTHC được công khai, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, tổ chức thực hiện các TTHC liên quan đến cấp GCN. 
Tuy nhiên, do hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ nên thời gian giải quyết các vấn đề liên thông, cung cấp thông tin từ các cơ quan khác (Phòng TN&MT, UBND cấp phường,...) chưa kịp thời, dẫn đến thời gian giải quyết các TTHC chưa được đảm bảo ở một số khâu. Mặt khác, việc hợp nhất 3 chi nhánh thành khu vực dẫn đến địa bàn rộng, gây khó khăn nhất định cho người làm việc do khoảng cách địa lý từ nhà đến cơ quan xa hơn so với trước khi hợp nhất. Cùng với đó, kho lưu trữ hồ sơ của các chi nhánh chưa đủ diện tích hoặc sử dụng chung, không đảm bảo an toàn cho phòng, chống cháy nổ và không thuận tiện cho khai thác, sử dụng, cập nhật hồ sơ. Có sự không đồng đều về khối lượng công việc giữa các chi nhánh. Có những chi nhánh hàng ngày phải tiếp nhận và giải quyết số lượng lớn hồ sơ, TTHC trong khi có những chi nhánh mức độ giao dịch, thực hiện dịch vụ công ít hơn. Như vậy, nếu thực hiện sáp nhập các chi nhánh thành chi nhánh khu vực sẽ giải quyết cơ bản được các vấn đề trên. 
Trong thời gian tới, VPĐKĐĐ Hà Nội, Sở TN&MT Hà Nội sẽ tiếp tục tham mưu, báo cáo UBND Thành phố xem xét phê duyệt Đề án kiện toàn bộ máy tổ chức Hệ thống VPĐKĐĐ Hà Nội, tiến tới thành lập 12-14 chi nhánh VPĐKĐĐ khu vực trên cơ sở sáp nhập 27 chi nhánh VPĐKĐĐ tại các quận, huyện, thị xã.

Sớm triển khai mô hình chi nhánh 
Văn phòng Đăng ký đất đai khu vực ở Thành phố Hồ Chí Minh

Văn phòng ĐKĐĐ TP. Hồ Chí Minh hiện có 7 phòng chuyên môn và 24 chi nhánh. Tổng số người làm việc khi hợp nhất thành lập VPĐKĐĐ Thành phố là 1.202 người, gồm 478 người thuộc biên chế, 724 lao động hợp đồng. 
Sau hơn 5 năm đi vào hoạt động, VPĐKĐĐ đạt được những kết quả nhất định. Khối lượng giải quyết hồ sơ các loại tăng qua từng năm. Năm 2016, giải quyết 529.624 hồ sơ; năm 2017 giải quyết 645.585 hồ sơ; năm 2018 giải quyết 678.916 hồ sơ; năm 2019 giải quyết 598.698 hồ sơ; năm 2020 giải quyết 446.409 hồ sơ, số lượng hồ sơ năm 2020 giảm nhiều so với các năm trước do ảnh hưởng rất lớn trước đại dịch Covid-19. 
Mức độ hài lòng trong giải quyết TTHC với kết quả khảo sát tại 24 chi nhánh quận, huyện đạt trên 96%. Tuy vậy, VPĐKĐĐ TP. Hồ Chí Minh đang gặp không ít khó khăn, cần sớm được tháo gỡ, đó là:
Nhà làm việc, kho lưu trữ tại các chi nhánh được nhận bàn giao nguyên trạng từ VPĐK QSDĐ quận, huyện trước đây. Trong đó, 13/24 chi nhánh có trụ sở làm việc trong khuôn viên trụ sở UBND quận, huyện, còn lại ở bên ngoài UBND quận, huyện; 1 chi nhánh phải đi thuê. Toàn bộ với diện tích, điều kiện làm việc chưa đảm bảo theo tiêu chuẩn tối thiểu, nên khó khăn cho phòng cháy, chữa cháy. Đặt biệt, các chi nhánh còn thiếu kho lưu trữ, phải tạm lưu hồ sơ tại các phòng làm việc. 
Văn phòng ĐKĐĐ chưa có cơ chế tạo nguồn thu phù hợp, nguồn thu chủ yếu qua phí. Giai đoạn từ năm 2018-2020, đơn vị chỉ có mức thu bù chi cho 40% khối lượng. Hiện nay, do phí thẩm định áp dụng cho hồ sơ chuyển nhượng và mức thu phí đăng ký giao dịch bảo đảm bị khống chế bởi mức trần của giao dịch bất động sản, khối lượng chưa có cơ chế thu bù chi và ngân sách Thành phố phải cấp bù. Tuy nhiên, mức cấp bù không đủ theo định mức của Bộ. Mặt khác, do danh mục dịch vụ công được hưởng ngân sách không có công tác đăng ký, lập HSĐC. Vì vậy, ngân sách Thành phố chỉ tạm ứng một phần, còn lại vẫn chờ ý kiến của Bộ TN&MT bổ sung danh mục hưởng ngân sách, sau đó cấp bổ sung, dẫn đến đơn vị thiếu kinh phí hoạt động, không có điều kiện mua sắm thiết bị làm việc, CSDL đất đai chưa được hoàn thiện. Đặc thù tại TP. Hồ Chí Minh là ngân sách có đặt hàng VPĐKĐĐ, để giải ngân cần bộ thủ tục kiểm tra nghiệm thu theo qui định tại Thông tư 49/2016/TT-BTNMT. Tuy nhiên, các đơn vị tư vấn của Bộ chưa giám sát, kiểm tra theo hướng dẫn của Thông tư này đối với công tác ĐKĐĐ tại các địa phương khác, do đó Văn phòng TP. Hồ Chí Minh phải tự triển khai, không có hướng dẫn nên gặp nhiều khó khăn trong thực hiện Thông tư này. 
Để khắc phục trong thời gian tới VPĐKĐĐ đề nghị: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, viên chức và người lao động của Chi nhánh. Tiếp tục đầu tư kinh phí xây dựng hạ tầng trụ sở làm việc, kho lưu trữ. Đẩy nhanh giải quyết các TTHC, công tác liên thông thuế được đảm bảo thực hiện tại 24 chi nhánh. Đề nghị Tổng cục Quản lý đất đai sớm chấp thuận chủ trương triển khai giải pháp quản lý CSDL địa chính HCMLIS tại TP. Hồ Chí Minh. 
Hiện nay, Sở TN&MT trình Thành phố đề án điều chỉnh mức thu phí thẩm định và phí đăng ký giao dịch bảo đảm xây dựng theo đúng nguyên tắc bù chi cơ bản công tác thực hiện căn cứ trên các định mức kinh tế kỹ thuật của TN&MT. Dự kiến, sau khi đề án này được thông qua sẽ có đủ kinh phí để hoạt động thường xuyên trong giai đoạn kể từ năm 2021, còn kinh phí đầu tư kho lưu trữ, trụ sở vẫn cần ngân sách bố trí. 
Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường BĐS của TP. Hồ Chí Minh phát triển sôi động, khối lượng giao dịch về quyền sử dụng nhà đất rất lớn trong khi quy định về thời gian giải quyết các TTHC về đất đai theo quy định mới ngày càng rút ngắn, nên UBND Thành phố cần sớm xem xét đề án thí điểm sáp nhập các chi nhánh quận, huyện thành chi nhánh khu vực nhằm đáp ứng “quản lý, cập nhật, khai thác và bổ sung, hoàn thiện CSDL địa chính theo mô hình tập trung”, đảm bảo tiết kiệm và hoạt động hiệu quả, tạo điều kiện cho người dân thực hiện các thủ tục được thuận tiện.

Tháo gỡ cơ chế thu - chi 
cho Văn phòng Đăng ký đất đai Thanh Hóa

Văn phòng ĐKĐĐ Thanh Hóa được thành lập theo Quyết định số 2829/QĐ-UBND của UBND tỉnh Thanh Hóa. VPĐKĐĐ Thanh Hóa hiện có 27 chi nhánh cấp huyện, trong đó có 24 chi nhánh đã hoạt động theo mô hình một cấp, 3 chi nhánh vẫn hoạt động theo mô hình hai cấp do chưa bố trí được người làm việc tại chi nhánh. 
Văn phòng ĐKĐĐ Thanh Hóa thực hiện cơ chế tự chủ đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Theo lộ trình năm 2021, VPĐKĐĐ sẽ tự chủ 100% kinh phí chi thường xuyên. Vì vậy, sẽ thực hiện cơ chế tài chính theo Nghị định số 141/2016/NĐ-CP; Thông tư số 45/2017/TT-BTC. 
Sau 3 tháng đi vào hoạt động theo mô hình một cấp, tổng nguồn thu trung bình (27 chi nhánh và VPĐKĐĐ cấp tỉnh) là: 1,759 tỷ đồng/tháng (trong đó nguồn thu phí được để lại là 359 triệu đồng/tháng; nguồn thu từ dịch vụ là 1,4 tỷ đồng/tháng). Qua đó cho thấy, nguồn thu rất thấp, không đủ để trang trải cho hoạt động thường xuyên của VPĐKĐĐ. Nguyên nhân là do: Để có đến 11 chi nhánh thuộc các huyện miền núi, 6 huyện miền biển và còn lại 10 chi nhánh thuộc huyện đồng bằng. Trong Quyết định số 4764/2016/QĐ-UBND ngày 9/12/2016 của UBND tỉnh Thanh Hóa, các trường hợp, giảm nộp phí rất lớn, nhưng lại chưa có cơ chế bù đắp chi phí cho những trường hợp nêu trên. 
Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 85/2019/TT-BTC nhằm tháo gỡ cho VPĐKĐĐ thực hiện các bước công việc thẩm định hồ sơ khi cấp GCN ngoài các trường hợp giao đất, cho thuê đất và đối với trường hợp chuyển nhượng QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Sở TN&MT Thanh Hóa đã xây dựng đề án sửa đổi phí, lệ phí gửi Sở Tài chính thẩm định trình UBND tỉnh. Theo đó, bổ sung mức thu phí thẩm định hồ sơ cấp GCN đối với các công việc do VPĐKĐĐ thực hiện. Tuy nhiên, do dịch Covid-19, nên Đề án chưa được thẩm định. Hiện tại, mức thu các loại phí, lệ phí đang còn rất thấp, dẫn đến thu phí đối với đối tượng chịu phí còn thấp. 
Để đảm bảo chi thường xuyên cho hoạt động cho 27 chi nhánh trên địa bàn tỉnh VPĐKĐĐ Thanh Hóa. 
Đề xuất kiến nghị: Bộ TN&MT có văn bản gửi UBND các tỉnh quan tâm chỉ đạo khẩn trương xây dựng Đề án thu phí theo Thông tư số 85/2019/TT-BTC, đồng thời có cơ chế bù đắp chi phí cho những trường hợp được miễn giảm phí. Đề nghị các bộ có liên quan nghiên cứu, xem xét việc quy định về mức lương cho cán bộ viên chức và người lao động theo ngạch bậc tại Nghị định số 141/2016/CP, vì VPĐKĐĐ là đơn vị sự nghiệp kinh tế, thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, do đó VPĐKĐĐ nên được tự chủ chi trả lương dựa trên năng lực, sản phẩm, để nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công cũng như tăng hiệu quả hoạt động của hệ thống VPĐKĐĐ. 
Hiện nay, nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ là nguồn thu chính của hệ thống VPĐKĐĐ. Tuy nhiên, các địa phương đang thực hiện không đồng bộ, thống nhất, mỗi địa phương có một quy định khác. Do đó, Bộ TN&MT cần có quy định, hướng dẫn cụ thể. Đồng thời, sớm hoàn chỉnh ban hành Thông tư hướng dẫn thực hiện chế độ phụ cấp chức vụ lãnh đạo thuộc Ngành TN&MT. Vì theo dự thảo Thông tư mới có quy định chế độ phụ cấp chức vụ cho cấp phòng chuyên môn trực thuộc VPĐKĐĐ trong khi Thông tư số 3/2005/TT-BTNMT chưa quy định, nhằm đảm bảo quyền lợi cho cán bộ trưởng, phó phòng chuyên môn nghiệp vụ trực thuộc VPĐKĐĐ. 

KIỀU ĐĂNG