Bắc Ninh sau hợp nhất: Tăng sức mạnh nội lực để giảm nghèo bền vững

Sau sáp nhập, tỉnh Bắc Ninh đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội và thách thức. Trong bối cảnh ấy, công tác giảm nghèo trở thành điểm tựa quan trọng, gắn với vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của chính quyền địa phương mới. Những kết quả đạt được thời gian qua cho thấy nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ của tỉnh, khi tư duy phát triển nông nghiệp hiện đại, kinh tế xanh và môi trường bền vững được lồng ghép hài hòa với mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Sau khi hợp nhất hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh (mới) đứng trước bài toán vừa duy trì tốc độ tăng trưởng, vừa củng cố sức bền xã hội, đảm bảo mọi nhóm dân cư, đặc biệt là người nghèo, người yếu thế được tiếp cận cơ hội phát triển trong một môi trường sống an toàn, lành mạnh. Các kết quả đạt được thời gian qua cho thấy tỉnh đã đi đúng hướng: phát triển bao trùm, "không để ai bị bỏ lại phía sau".

Bồi đắp giá trị địa phương, tạo nền sinh kế bền vững cho người dân

Sau hợp nhất, Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh được kiện toàn với chức năng mới, quy mô lớn hơn và phạm vi quản lý rộng hơn. Từ đó, công tác giảm nghèo không còn là những giải pháp đơn lẻ mà trở thành chuỗi nhiệm vụ gắn kết giữa cơ cấu sản xuất, ứng dụng công nghệ, xây dựng nông thôn mới và khai thác những thế mạnh bản địa để nâng cao thu nhập cho người dân.

Nông nghiệp Bắc Ninh đang chuyển mạnh sang hướng hiện đại, xanh và tuần hoàn. Ứng dụng công nghệ cao hiện chiếm hơn 30% giá trị toàn ngành, giúp nâng hiệu quả kinh tế 17–30% so với cách làm cũ. Hơn 1.600 cơ sở sản xuất ứng dụng công nghệ cao được hình thành; trên 60% nông sản được sản xuất theo các quy chuẩn như VietGAP, GlobalGAP, một bước tiến lớn để nông sản Bắc Ninh cạnh tranh ở những thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn khắt khe.

Thế mạnh cây ăn quả tiếp tục được khẳng định, đặc biệt vùng Lục Ngạn với diện tích, sản lượng và thương hiệu đứng đầu cả nước. Những mùa vải, mùa na không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn tạo niềm tin, niềm tự hào cho nông dân, mở ra cơ hội tham gia sâu vào chuỗi giá trị thay vì phụ thuộc vào thương lái như trước.

Hàng loạt chính sách đặc thù về nông nghiệp, nông dân và nông thôn được tỉnh ban hành, giúp hình thành các vùng sản xuất quy mô lớn. Đây chính là nền tảng để hộ gia đình vươn lên phát triển kinh tế, qua đó giảm nghèo một cách bền vững, dựa trên năng lực nội tại thay vì hỗ trợ ngắn hạn.

Chương trình xây dựng nông thôn mới trở thành cú hích quan trọng. Đến cuối năm 2025, dự kiến 51/66 xã đạt chuẩn nông thôn mới, hàng trăm thôn đạt chuẩn kiểu mẫu. Chương trình không chỉ thay đổi diện mạo nông thôn mà còn tháo gỡ rào cản hạ tầng vốn là yếu tố gây khó khăn cho người nghèo trong việc tiếp cận thị trường và dịch vụ xã hội.

Bên cạnh đó, Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) góp phần phục hổi những nghề truyền thống và tạo ra sinh kế bền vững. Toàn tỉnh hiện có 773 sản phẩm được xếp hạng từ 3 sao trở lên; 87 làng nghề, làng nghề truyền thống được khôi phục và kết nối thương mại. Nhiều hộ từng thuộc diện khó khăn, nay đã có nguồn thu ổn định từ nghề thủ công, chế biến nông sản, hay sản phẩm OCOP mang thương hiệu riêng của chính gia đình.

Mở rộng nguồn lực giảm nghèo bền vững

Giảm nghèo bền vững ở Bắc Ninh được triển khai đồng bộ với công tác quản lý đất đai, phát triển rừng, bảo vệ môi trường, những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống và  sinh kế của người dân.

Phát triển rừng trở thành trụ cột sinh kế quan trọng tại nhiều địa phương. Giai đoạn 2020–2025, Bắc Ninh trồng mới được hơn 50 nghìn ha rừng; sản lượng gỗ khai thác đạt gần 4,8 triệu m³; độ che phủ rừng chạm mốc 31,1%. Người dân không chỉ hưởng lợi trước mắt mà được sở hữu nguồn tài sản lâu dài: đất rừng, gỗ, dịch vụ sinh thái, từ đó giúp họ “có của để dành” và giảm nguy cơ tái nghèo khi gặp biến cố.

Công tác quản lý đất đai được siết chặt với hơn 61 nghìn trường hợp vi phạm được xử lý. Khi đất đai được sử dụng đúng mục đích, nguồn lực quan trọng này mới phát huy hiệu quả: mở rộng khu công nghiệp, phát triển dịch vụ, tạo việc làm ổn định cho lao động nông thôn, mang đến giải pháp giảm nghèo bền vững.

Ở lĩnh vực môi trường, Bắc Ninh mở rộng năng lực xử lý chất thải với tốc độ ấn tượng: 97% rác thải sinh hoạt được xử lý; toàn bộ khu công nghiệp và gần 50% cụm công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn. Tỉnh có 72 khu xử lý rác, hai nhà máy xử lý rác quy mô lớn và nhiều nhà máy đốt rác phát điện và đang triển khai.

Môi trường sống an toàn hơn đồng nghĩa người dân ít phải đối mặt với rủi ro sức khỏe, giảm chi phí y tế và hạn chế ô nhiễm nguồn nước. Đây cũng chính là cách giảm nghèo gián tiếp nhưng hiệu quả: tạo không gian sống lành mạnh để người dân yên tâm sản xuất và phát triển.

Sau hợp nhất, Bắc Ninh vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức: áp lực quản lý rộng hơn, dân số đông hơn, cơ cấu kinh tế đòi hỏi đổi mới mạnh hơn. Nhưng những bước đi hiện nay cho thấy quyết tâm của tỉnh: phát triển không chỉ để tăng trưởng mà vì sự thịnh vượng của mỗi người dân.

Hành trình giảm nghèo bền vững luôn cần thời gian, sự kiên trì và tầm nhìn dài hạn. Tỉnh Bắc Ninh đang từng bước khẳng định niềm tin trên con đường ấy bằng nội lực, khoa học công nghệ, sức mạnh cộng đồng và khát vọng mang đến cuộc sống tốt đẹp hơn cho người . Dòng chảy ấy sẽ còn tiếp tục, mở ra cánh cửa phát triển nhân văn và bền vững cho vùng đất giàu truyền thống này.