Bài 1. Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản: Khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển bền vững ngành thủy sản

Trải qua nhiều giai đoạn biến động của ngành nông nghiệp nói chung và thủy sản nói riêng, Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản vẫn giữ vững vị thế là đơn vị nòng cốt trong lĩnh vực nghiên cứu, quy hoạch và tư vấn chính sách phát triển thủy sản Việt Nam. Với chiến lược phát triển dựa trên nội lực, sự đoàn kết và định hướng chuyên môn rõ ràng, Viện đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững toàn ngành.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và yêu cầu ngày càng cao đối với ngành thủy sản, Viện đã và đang nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát từ Đảng ủy, Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các Vụ chức năng, cùng nhiều đơn vị liên quan. Đây là điều kiện thuận lợi quan trọng, tạo nền tảng để Viện triển khai hiệu quả các nhiệm vụ chuyên môn, đồng thời mở rộng phạm vi hoạt động trong và ngoài nước.

Đặc biệt, tập thể cán bộ, viên chức và người lao động trong Viện luôn phát huy tinh thần đoàn kết, chia sẻ trách nhiệm và chủ động phối hợp thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện còn nhiều khó khăn, nhất là về cơ sở vật chất và đời sống.

Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản vẫn giữ vững vị thế là đơn vị nòng cốt trong lĩnh vực nghiên cứu, quy hoạch và tư vấn chính sách phát triển thủy sản Việt Nam

Lãnh đạo Viện đã triển khai cơ chế phân quyền rõ ràng, giao quyền chủ động về chuyên môn và tài chính cho các đơn vị trực thuộc. Đây là một bước tiến mang tính chiến lược, giúp giảm thiểu tình trạng thụ động, đồng thời thúc đẩy các đơn vị chủ động tìm kiếm, xây dựng và đề xuất các đề tài, dự án phù hợp với nhu cầu thực tiễn và định hướng phát triển của ngành.

Bên cạnh những thuận lợi, Viện vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả triển khai các nhiệm vụ. Một trong những thách thức lớn hiện nay là những biến động từ quá trình sáp nhập hành chính và cơ cấu tổ chức tại các địa phương, gây khó khăn cho việc phối hợp, nắm bắt thông tin và đề xuất nhiệm vụ. Việc kết nối với các cơ quan quản lý chuyên ngành để xây dựng các nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước vẫn còn thiếu đồng bộ, chưa có chiều sâu và chưa phản ánh đầy đủ nhu cầu thực tiễn của từng vùng, miền.

Mức lương và chế độ đãi ngộ hiện nay chưa tương xứng với khối lượng công việc chuyên môn cao, dẫn đến sự chênh lệch giữa các đơn vị và ảnh hưởng đến tâm lý, động lực làm việc của cán bộ, viên chức. Ngoài ra, cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ nghiên cứu còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Trong khi đó, Viện đang thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao do một bộ phận cán bộ có kinh nghiệm chuyển công tác, tạo ra khoảng trống về chuyên môn và quản lý.

Mặc dù gặp nhiều thách thức, Viện vẫn khẳng định vai trò tiên phong trong triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu, điều tra cơ bản và quy hoạch thủy sản cấp quốc gia. Một số nhiệm vụ nổi bật đã và đang được triển khai bao gồm:

Dự án năm 2025: “Khảo sát, đánh giá và đề xuất giải pháp chuyển đổi diện tích nông nghiệp bị nhiễm mặn, sản xuất kém hiệu quả sang nuôi trồng thủy sản vùng Đồng bằng sông Cửu Long” đã hoàn tất công tác khảo sát, hiện đang xây dựng các báo cáo chuyên đề làm cơ sở cho việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất theo hướng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Ảnh minh họa

Dự án giai đoạn 2023 - 2024: Viện đã hoàn thành nhiệm vụ “Đánh giá hiện trạng nuôi biển cả nước và xác định tiềm năng các vùng có khả năng phát triển nuôi biển”, một tài liệu nền tảng phục vụ chiến lược phát triển kinh tế biển. Cùng với đó là việc xây dựng “Đề án ngư nghiệp, ngư dân, ngư trường đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, tạo định hướng phát triển lâu dài cho toàn ngành.

Dự án liên kết tiêu thụ tôm hùm: Viện đã chủ trì xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ tôm hùm, hướng đến mô hình kinh tế tuần hoàn, minh bạch truy xuất nguồn gốc và phân chia lợi ích hợp lý giữa các tác nhân trong chuỗi. Dự án hiện đang được trình Bộ phê duyệt.

Tư vấn xây dựng Đề án nuôi trồng thủy sản hồ chứa giai đoạn 2026 - 2030: Viện đang triển khai tích cực theo chỉ đạo, với mục tiêu phát triển bền vững thủy sản nội địa, tận dụng tiềm năng các hồ chứa thủy lợi và thủy điện.

Tăng cường liên kết địa phương: Viện chủ động kết nối với nhiều địa phương như Hưng Yên, Quảng Ninh, Hải Phòng, An Giang, Đồng Tháp, Cà Mau, TP. Hồ Chí Minh… để xây dựng và đề xuất các dự án gắn với điều kiện kinh tế - xã hội và đặc điểm sinh thái từng vùng.

Viện đang triển khai phát triển bền vững thủy sản nội địa, tận dụng tiềm năng các hồ chứa thủy lợi và thủy điện (Ảnh minh họa)

Để tiếp tục giữ vững vai trò đầu ngành, Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản cần ưu tiên các nhiệm vụ chiến lược. Cụ thể:

Tăng cường năng lực nội tại: Đẩy mạnh phân cấp, giao quyền đi đôi với trách nhiệm; nâng cao chất lượng quản lý điều hành tại các đơn vị trực thuộc.

Cải thiện đời sống cán bộ: Từng bước nâng cao thu nhập, phúc lợi; xây dựng cơ chế thưởng, phạt công bằng nhằm khuyến khích cán bộ gắn bó lâu dài và cống hiến.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Đầu tư cho công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn; đồng thời ban hành chính sách thu hút và giữ chân người tài.

Đổi mới mô hình hoạt động: Tăng cường liên kết với doanh nghiệp, địa phương, tổ chức quốc tế; mở rộng các hình thức hợp tác nghiên cứu, tư vấn, chuyển giao công nghệ.

Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị: Nâng cấp hạ tầng phục vụ nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số trong quản lý, quy hoạch và phân tích dữ liệu phục vụ hoạch định chính sách.

Trước những thách thức và cơ hội đang đặt ra cho ngành thủy sản, Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản đang thể hiện rõ vai trò định hướng, tư vấn và hỗ trợ phát triển bền vững cho toàn ngành. Với nền tảng là đội ngũ cán bộ tâm huyết, cơ chế quản lý linh hoạt và sự hỗ trợ từ các cấp lãnh đạo, Viện hoàn toàn có cơ sở để tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm khoa học, quy hoạch thủy sản hàng đầu cả nước, góp phần thực hiện thắng lợi chiến lược phát triển kinh tế biển và nông nghiệp xanh, tuần hoàn trong thời kỳ mới.

Sỹ Tùng - Mạnh Hải