Báo chí truyền thông với phát triển nhanh, bền vững kinh tế biển

Với đường bờ biển dài 3.260 km, gồm nhiều đảo và quần đảo, có trữ lượng lớn về hải sản, khoáng sản, dầu mỏ, có vị trí chiến lược về giao thông, quốc phòng,… Biển đảo nước ta có tiềm năng rất lớn về phát triển kinh tế. Đặc biệt, trong Thế kỷ XXI - Thế kỷ của biển và đại dương - Thế kỷ tiến ra biển của loài người thì Đảng và Nhà nước ta càng coi trọng việc phát huy thế mạnh của biển để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Một trong những cách để các quốc gia trên thế giới hầu hết sử dụng để minh chứng và khẳng định chủ quyền biển đảo là đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về biển, đảo.

Ảnh minh họa

Vai trò của báo chí truyền thông

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đối với vấn đề phát triển kinh tế biển (KTB), vùng ven biển và hải đảo; khẳng định phấn đấu trở thành một quốc gia mạnh về biển và làm giàu từ biển. Đặc biệt, tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 36 - NQ/TW “Chiến lược phát triển bền vững KTB Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” chỉ rõ hoàn thành nhiệm vụ phát triển nhanh, bền vững KTB gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo hiện nay, cần tập trung thực hiện tốt một số vai trò cụ thể phát huy sức mạnh của báo chí cơ bản như sau:

Thứ nhất, báo chí truyền thông với vai trò căn bản là thông tin đến công chúng báo chí kịp thời những thông tin nói chung và thông tin về biển đảo nói riêng. Báo đài trung ương và địa phương kịp thời thông tin tuyên truyền, phổ biến, giải thích chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đánh bắt hải sản, hỗ trợ khai thác thủy hải sản biển, phát triển giao thông biển, ... Ngoài ra, báo chí đã kịp thời phản ánh những hoạt động của người dân trong chế biến, nuôi trồng thủy hải sản; những kiến thức cơ bản về Luật Biển; thông tin về lực lượng hải quân - cảnh sát biển,... Đây là những thông tin quan trọng, cần thiết giúp cho các hoạt động KTB phát triển, duy trì bền vững, lâu dài cho ngư dân sống bám biển, đảm bảo phát triển kinh tế cho các địa phương và cả nước.

Thứ hai, báo chí truyền thông tăng cường tuyên truyền phát triển bền vững KTB gắn với phát triển sinh thái biển xanh và đa dạng sinh học trên các hệ sinh thái biển. Những thông tin về bảo vệ hệ sinh thái xanh của biển đảo góp phần nâng cao nhận thức của nhân dân về thuận lợi và khó khăn đối với vùng biển nước ta nói chung và vùng biển ngư dân đang hoạt động kinh tế nói riêng. Báo chí thường xuyên cung cấp những tin tức, dự báo về tình hình biến đổi khí hậu, cảnh báo thiên tai (bão, lũ, sóng thần,...) giúp cho nhân dân kịp thời có những giải pháp trú đậu an toàn trên biển; đặc biệt, đối với những vùng nhân dân chịu ảnh hưởng trực tiếp của khí hậu cực đoan những thông tin báo chí góp phần đưa ra giải pháp giúp người dân có cách ứng xử và đối phó đúng đắn với điều kiện thời tiết cụ thể.

Thứ ba, báo chí truyền thông liên tục cập nhật liên tức liên quan đến KHCN về phát triển KTB cho người dân. Báo chí thường xuyên cung cấp kịp thời và sinh động những phát minh, sáng kiến về KHCN, sản xuất hoạt động KTB từ những người dân, chuyên gia, nhà khoa học đề xuất; kinh nghiệm sáng tạo của người dân và những hiểu biết của báo chí về hoạt động KTB; đẩy mạnh phát triển KTB dựa trên KHCN đem lại năng xuất cao trong phát triển KTB, đồng thời tiết kiệm thời gian, công sức của ngư dân.

Thứ tư, báo chí truyền thông tập trung tuyên truyền phát triển tổng hợp kinh tế của cả nước, trong đó mũi nhọn là phát triển KTB - khai thác thế mạnh đường bờ biển dài của nước ta. Chú trọng phát triển KTB gắn với phát triển QP-AN giữ vững chủ quyền biển đảo; phát huy hiệu quả chiến lược KT-XH trên đảo, quần đảo, trên biển của hộ ngư dân; đẩy mạnh phát triển nguồn lao động để khai thác hiệu quả và tối đa những tiềm năng biển đảo; tăng cường xây dựng cơ sở vật chất - cơ sở hạ tầng của từng địa phương, cũng như của ngư dân, tạo điều kiện thuận lợi đẩy nhanh tốc độ sản xuất dân sinh trên biển, hải đảo. Đồng thời, giải quyết tốt những vấn đề xã hội và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của ngư dân.

Một số giải pháp

Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân về vai trò, vị trí chiến lược của biển, đảo Việt Nam trong phát triển KTB của Tổ quốc. Báo chí cần đẩy mạnh tuyên truyền hệ thống quan điểm, chủ trương của Đảng, các văn bản pháp luật về biển, đảo của Nhà nước, trong đó có Luật Biển Việt Nam; nội dung cơ bản Công ước về Luật Biển năm 1982 để tạo sự đồng thuận trong xã hội. Theo đó, tuyên truyền về xây dựng mô hình quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân vùng ven biển; ý thức chấp hành pháp luật Việt Nam, pháp luật quốc tế về biển trong ngư dân, những người lao động trên biển, nâng cao trách nhiệm, tình cảm của mọi tầng lớp nhân dân đối với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân đang ngày đêm làm nhiệm vụ phát triển kinh tế và bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Hai là, tuyên truyền, nhân rộng các nhân tố mới, điển hình trong phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống vùng biển, ven biển, gắn với đảm bảo giữ vững quốc phòng, an ninh và chủ quyền các vùng biển, đảo; giới thiệu những thành tựu phát triển KTB, đảo, những thành tựu hợp tác quốc tế về biển. Đồng thời, đối với nhà báo cần nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng tác nghiệp cho phóng viên, biên tập viên ,... Xây dựng đội ngũ cộng tác viên tích cực tham gia các vấn đề liên quan đến KTB Việt Nam; có chiến lược xây dựng tin bài, chương trình phát thanh - truyền hình và các sản phẩm truyền thông về phát triển KTB phù hợp với những đường lối chủ trương của Đảng trong phát triển KTB.

Ba là, tuyên truyền, phổ biến, chuyển giao tiến bộ KHCN, những kinh nghiệm tốt ứng dụng vào nuôi trồng, đánh bắt, khai thác nguồn lợi thủy, hải sản, phổ biến kiến thức về tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, về thông tin và dự báo thời tiết, về phòng chống thảm họa thiên tai, biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng cũng như bảo vệ tài nguyên môi trường biển; phát triển KHCN biển.

Bốn là, đấu tranh với các hành động của nước ngoài xâm phạm chủ quyền vùng biển, thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam; các hành vi và hoạt động sai trái, tiêu cực trên biển, đảo; phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị xuyên tạc quan điểm của Đảng và Nhà nước trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến chủ quyền biển, đảo của Việt Nam. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, thông tin đối ngoại, làm cho bạn bè và dư luận quốc tế hiểu được lập trường chính nghĩa của Việt Nam, những cơ sở pháp lý, chứng cứ lịch sử và thực tiễn khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa cũng như chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về vấn đề Biển Đông, tạo sự đồng tình và ủng hộ của dư luận quốc tế.

Năm là, đẩy mạnh tuyên truyền về lòng yêu nước, yêu Biển Đông trong trường học. Báo chí cần dành những trang viết, cuộc thi về biển, đảo thân yêu trong trường học đối với đối tượng là học sinh, sinh viên. Điều này có ý nghĩa rất lớn trong việc bồi dưỡng lòng yêu nước cũng như lòng yêu biển đảo cho trẻ em Việt nam. Thông qua các cuộc thi trên báo chí, trong nhà trường để các em hiểu hơn về biển đảo, truyền thống dựng nước và giữ nước của ông cha, được bày tỏ quan điểm, ý kiến, trách nhiệm, của mình trong việc giữ gìn chủ quyền biển, đảo và phát triển bền vững KTB, đảo Việt Nam.

PGS.TS. DƯƠNG XUÂN SƠN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội