Đó là nhận đinh xu thế thời tiết của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia (Trung tâm). Giai đoạn từ tuần gần và trong Tết, từ 06-12/2/2024 (27 tháng Chạp đến mùng 3 Tết): nền nhiệt độ ở mức xấp xỉ TBNN, có khả năng có không khí lạnh, nhưng ít khả năng có không khí lạnh mạnh như đợt đang xảy ra, gây rét hại ở Bắc Bộ và các tỉnh miền Trung, vì vậy miền Bắc có khả năng rét nhưng ít khả năng rét đậm, rét hại. Miền Trung trọng tâm là khu vực Bắc và Trung Trung Bộ có mưa, ít khả năng xuất hiện mưa lớn. Khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ phổ biến ít mưa, ngày nắng ráo, miền Đông Nam Bộ có nắng nóng cục bộ.
Dự báo xu thế một số thiên tai thời tiết năm 2024
Từ 20/1/2024, các tỉnh Bắc Bộ và Trung Bộ nước ta bắt đầu chịu ảnh hưởng của khối không khí lạnh có cường độ mạnh nhất của mùa Đông 2023-2024; Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã xảy ra rét hại trên diện rộng (nhiệt độ trung bình ngày thấp dưới 13°C), nhiều nơi ở vùng núi cao phía Bắc (Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh) đã xảy ra băng giá. Dự báo trong đợt rét đậm, rét hại diện rộng hiện nay có khả năng kéo dài đến khoảng ngày 28/1; trong đợt rét đậm, rét hại diện rộng này nhiệt độ thấp nhất ở Bắc Bộ ghi nhận được là tại Mẫu Sơn: -2,9°C vào đêm 23, rạng sáng 24/1/2024.
Ảnh minh họa
Trao đổi với phóng viên Tạp chí TN&MT, PGS.TS Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm cho biết, giai đoạn trước Tết, từ 29/1-05/2/2024 (tức từ 19-26 tháng Chạp): nền nhiệt cả nước có xu hướng cao hơn so với trung bình nhiều năm, trong giai đoạn này chưa có đợt không khí lạnh mạnh nào tác động, ở các tỉnh miền Bắc trời nhiều mây, đêm và sáng có sương mù và sương mù nhẹ, trưa chiều có thể hửng nắng; trời rét, ít khả năng xảy ra rét đậm, rét hại. Về kế hoạch dự báo thời tiết Tết, ngày 02/2/2024 (23 tháng Chạp), sẽ chính thức phát tin dự báo thời tiết Tết và sẽ cập nhật 01 lần/ngày vào buổi chiều.
Theo dự báo, hiện tượng El Nino xuất hiện từ giữa năm 2023 và sẽ còn duy trì đến tháng 4/2024 với xác suất trên 90%, sau đó El Nino suy yếu và có khoảng 60% cơ hội chuyển sang pha trung tính trong giai đoạn từ tháng 5-7/2024 và khoảng 50-60% khả năng chuyển sang La Nina vào cuối năm 2024. Nếu với diễn biến như vậy thì năm 2024 cần lưu ý: Hoạt động của bão, ATNĐ tập trung nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão; bão/ATNĐ hình thành trên biển Đông có thể sẽ nhiều hơn. Không khí lạnh và rét đậm, rét hại: Sau đợt không khí lạnh mạnh cuối tháng 1/2024, dự báo KKL sẽ hoạt động yếu hơn so với TBNN nên khả năng xảy ra rét đậm, rét hại trong tháng 02-3/2024 ở mức thấp hơn so với TBNN cùng thời kỳ. Tuy nhiên, cần đề phòng các đợt KKL có cường độ mạnh, nhất là trong tháng 02/2024, có thể gây rét đậm, rét hại trên diện rộng và nguy cơ xảy ra băng tuyết ở khu vực vùng núi cao Bắc Bộ. Ngoài ra, hiện tượng mưa nhỏ, mưa phùn ở khu vực Bắc Bộ trong mùa Đông Xuân 2023-2024 có khả năng xuất hiện nhiều hơn TBNN. Nắng nóng: Hiện tượng nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với TBNN.
Khái quát khí hậu và thiên tai trên thế giới
Theo PGS.TS Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) ngày 12/01/2024 đã chính thức xác nhận nhiệt độ trung bình toàn cầu năm 2023 là năm nóng nhất trong 174 năm qua. Dựa trên sáu bộ dữ liệu quốc tế hàng đầu được sử dụng để theo dõi nhiệt độ toàn cầu đã được WMO hợp nhất cho thấy nhiệt độ trung bình toằn cầu năm 2023 cao hơn khoảng 1,45°C so với mức nhiệt độ trung bình nhiều năm (TBNN) thời kỳ tiền công nghiệp (giai đoạn 1850-1900). Thỏa thuận Paris bề BĐKH đặt mục tiêu mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở mức dưới 2 độ C so với mức tiền công nghiệp, đồng thời theo đuổi các nỗ lực nhằm hạn chế mức tăng nhiệt độ ở mức1,5 độ C.
Như vậy thế giới đang tiến gần hơn đến các giới hạn được đặt ra trong Thỏa thuận Paris (mức dưới 2°C so với mức tiền công nghiệp, đồng thời theo đuổi các nỗ lực nhằm hạn chế mức tăng nhiệt độ ở mức 1,5°C). Tổng thư ký LHQ đã nêu rõ, hiện không còn là ấm lên toàn cầu mà giờ đây thế giới đã chuyển sang kỉ nguyên nung nóng toàn cầu
Trong điều kiện El Nino, các khu vực có lượng mưa thiếu hụt rõ rệt so với TBNN bao gồm: phía Đông Nam của Nam Mỹ, lưu vực sông Amazon, phần lớn Trung Mỹ, miền Nam Canada, khu vực Tây Địa Trung Hải và Tây Nam Âu, một phần phía Tây, Trung, Đông và Nam Phi, Trung Á, Đông Ấn Độ. Khu vực gió mùa và một phần Đông Nam Á; phần Tây Nam, Đông Nam và ven biển phía bắc Australia và nhiều quần đảo ở Thái Bình Dương.
Năm 2023, trên thế giới và khu vực đã xảy ra nhiều trận thiên tai lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng, vượt mức lịch sử, gây thiệt hại rất nghiêm trọng về người và tài sản, điển hình như: Động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng làm trên 53.000 người thiệt mạng, thiệt hại kinh tế trên 105 tỷ đô la Mỹ; lũ quét do vỡ đập tại Libya làm trên 11.300 người chết và mất tích; lũ lụt trên diện rộng tại Bắc Kinh và một số địa phương của Trung Quốc làm 115 người chết, mất tích; bão tuyết mạnh nhất trong vòng 100 năm tại 20 bang miền Tây, miền Trung nước Mỹ (tháng 2); tuyết rơi kỷ lục trong vòng 100 năm tại Mátxcơva, khu vực miền Trung nước Nga và mạnh nhất trong 70 năm tại Trung Quốc (tháng 12); nắng nóng gay gắt cực đoan và kéo dài bất thường ở miền Nam nước Mỹ, Địa Trung Hải, Bắc Phi, Trung Đông và một số nước châu Á.
Phương Đông
Sáng sớm nay (05/11), bão Kalmaegi đã đi vào vùng biển phía Đông khu vực Giữa Biển Đông, trở thành cơn bão số 13 trên Biển Đông trong năm 2025. Do ảnh hưởng của bão, từ ngày 06-07/11, khu vực từ Đà Nẵng đến Đắk Lắk: mưa rất to với lượng mưa phổ biến 200-400mm/đợt, cục bộ có nơi trên 600mm/đợt. Khu vực từ Hà Tĩnh đến Tp. Huế, Khánh Hòa và Lâm Đồng: mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến 100-250mm/đợt, cục bộ có nơi trên 400mm/đợt.
Trước diễn biến phức tạp của bão Kalmaegi có cường độ rất mạnh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ, ngành và địa phương từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa chủ động ứng phó với tinh thần quyết liệt nhất, triển khai các biện pháp ở mức cao nhất, không để bị động, bất ngờ.
Thông tin từ Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Quảng Trị, chiều ngày 3/11 cho biết, trong 12 giờ qua, địa bàn tỉnh Quảng Trị có mưa to đến rất to. Toàn tỉnh đã có gần 140 vị trí ngập lụt, 51 vị trí sạt lở, hơn 5.000 nhà dân bị ngập lụt và 103 điểm trường học với 28.513 học sinh phải nghỉ học do mưa lũ.
Ngày 3/11, khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và phía Bắc Nghệ An có mưa nhiều nơi, trời rét, vùng núi cao Bắc Bộ có nơi rét đậm. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở khu vực Bắc Bộ, Thanh Hoá và Nghệ An phổ biến từ 16–19 độ, vùng núi có nơi dưới 15 độ. Khu vực từ Nam Quảng Trị đến TP. Đà Nẵng có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–300mm, cục bộ có nơi trên 600mm.
Từ đêm ngày mùng 2 tháng 11, khu vực Đông Bắc Bộ và Thanh Hóa trời chuyển rét, vùng núi cao có nơi rét đậm. Khu vực Tây Bắc Bộ và Nghệ An trời lạnh. Do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với nhiễu động trong đới gió Đông trên cao, khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, trong đó TP. Huế, TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi lượng mưa phổ biến từ 300-500mm, cục bộ có nơi trên 750mm.
Trước tình hình mưa lũ đặc biệt lớn xảy ra tại khu vực miền Trung, đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu hỗ trợ khẩn cấp các địa phương khắc phục hậu quả mưa lũ, bảo đảm cuộc sống cho người dân, không để người dân thiếu lương thực thực phẩm và kịp thời xử lý môi trường sau mưa lũ.
