Bộ Tài nguyên và Môi trường: Hội nhập phát triển kiến tạo bền vững

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ trưởng Trần Hồng Hà, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong hội nhập phát triển kiến tạo bền vững

Đây là giai đoạn có nhiều thuận lợi từ những nền tảng tạo dựng của các thế hệ trước, nhưng Ngành cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức to lớn từ mô hình tăng trưởng thiếu bền vững dựa vào tài nguyên, nhân lực giá rẻ, thâm dụng vào môi trường. Sự cố môi trường biển gây hậu quả nghiêm trong tại 4 tỉnh miền Trung, hạn hán diễn ra gay gắt tại các tỉnh Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, xâm nhập mặn nghiêm trọng chưa từng có ở Đồng bằng sông Cửu Long đặt ra những thách thức to lớn về an ninh môi trường, an ninh nguồn nước. Biến đổi khí hậu, suy thoái hệ sinh thái tự nhiên, đại dịch Covid - 19 đã trở thành “khủng hoảng kép”, tác động nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống, sản xuất, kinh doanh trên phạm vi toàn cầu và Việt Nam.

Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội, chỉ đạo điều hành sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp của các bộ, ngành, sự vào cuộc của địa phương, toàn ngành và sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát chiến lược của Bộ trưởng Trần Hồng Hà đã chủ động ứng phó, giải quyết một cách bài bản, khoa học với tinh thần trách nhiệm cao để từng bước chuyển hóa thách thức thành cơ hội, tập trung tháo gỡ các rào cản, giải phóng nguồn lực tài nguyên cho phát triển kinh tế - xã hội, tạo sự chuyển biến thực chất trên các lĩnh vực; chuẩn bị và tham mưu để Đảng và Nhà nước ban hành những chủ trương, chính sách lớn mang tầm chiến lược dài hạn cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Thể chế, chính sách, pháp luật tiếp tục là định hướng ưu tiên, tư duy làm chính sách cũng được đổi mới chuyển từ thắt chặt quản lý sang kiến tạo môi trường thuận lợi, dẫn dắt và thúc đẩy phát triển; đặc biệt, chú trọng tổng kết, đánh giá sát đúng thực tiễn, phân tích dự báo các xu thế phát triển trong điều kiện hội nhập, đánh giá các tác động để chính sách không chỉ giải đúng và trúng các vấn đề đặt ra từ quản lý mà còn tạo dư địa, động lực mới để giải phóng các nguồn lực tài nguyên cho phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy chuyển đổi mô hình phát triển bền vững, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải.

Nhiều chủ trương quan trọng đã được Ngành tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành như: Nghị quyết số 36/NQ-TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/02/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 25/9/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khí tượng thủy văn đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Bộ phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương tổng kết, sơ kết đề xuất Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao".

Đặc biệt, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 được Quốc hội thông qua thiết lập hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, đột phá để đưa công tác bảo vệ môi trường thực sự trở thành trụ cột của phát triển bền vững trong giai đoạn mới, đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp xu thế, luật quốc tế, hướng tới mục tiêu cao nhất là đảm bảo môi trường sống trong lành cho Nhân dân.

Chuyển đổi số được đẩy mạnh trên nền tảng tài nguyên số, dữ liệu về thông tin địa lý, dữ liệu đất đai, dữ liệu viễn thám,.. hướng tới phát triển kinh tế số ngành tài nguyên và môi trường. Cải cách thể chế, kiện toàn tổ chức bộ máy giảm khâu trung gian, quy trình hóa các khâu trong giải quyết thủ tục và hiện đại hóa nền hành chính được triển khai đồng bộ.

Về đích hoàn thành mục tiêu của Chính phủ về phát triển chính phủ điện tử với 100% thủ tục được thực hiện trực tuyến, 80% ở cấp độ 4; việc xử lý, giải quyết hồ sơ, ký số được thực hiện hoàn toàn trên môi trường mạng (trừ văn bản mật); các hoạt động chỉ đạo điều hành, các Hội nghị, diễn đàn của Liên hợp quốc, cuộc họp, đàm phán được thực hiện trực tuyến, đảm bảo thông suốt.

Năm 2021, tỷ lệ người dân hài lòng về dịch vụ công về đất đai, môi trường tăng 4,14%; tỷ lệ người dân quan ngại về môi trường giảm từ  8,85% năm 2019 xuống còn 4,03%; chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam ở vị trí 51/165 quốc gia và vùng lãnh thổ tăng 37 bậc so với năm 2016 (vị trí 88). Bộ Tài nguyên và Môi trường xếp thứ 6 trong số các bộ, ngành về chỉ số cải cách hành chính. Nhiều chương trình, công trình nghiên cứu khoa học đóng góp cho thực tiễn; hỗ trợ đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học. Nhiều nhà khoa học xuất sắc được vinh danh là nhà khoa học tiêu biểu của châu Á, nhà khoa học trẻ tài năng Thế giới 2022.

Ngành tài nguyên và môi trường chủ động hội nhập, đóng góp nhiều sáng kiến quy mô toàn cầu, khu vực liên quan đến giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa đại dương, ứng phó biến đổi khí hậu, phòng ngừa ô nhiễm môi trường xuyên biên giới, quản lý và sử dụng bền vững. Đặc biệt, việc tham gia Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu năm 2016 và đưa ra tuyên bố cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP26) năm 2021 mang lại cho Việt Nam cơ hội tiếp cận tri thức, công nghệ, tài chính xanh để thực hiện tái cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển theo hướng kinh tế các-bon thấp, kinh tế tuần hoàn, cũng như chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Phối hợp với các bộ, ngành, địa phương hoàn thành phân giới, cắm mốc trên thực địa (khoảng 84%) trên toàn tuyến biên giới trên đất liền Việt Nam - Campuchia. Thực hiện hỗ trợ quốc tế đối với Lào, Campuchia trong công tác dự báo khí tượng, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng pháp luật, dữ liệu nền thông tin địa hình cơ bản phục vụ quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội và giám sát tài nguyên và môi trường.

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà trao đổi với người dân Quảng Ninh về việc trồng rừng ngập mặn BVMT

Công tác bảo vệ môi trường đã tạo được chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của toàn xã hội, là vấn đề sống còn và trung tâm của phát triển. Tư duy bảo vệ môi trường đã chuyển bị động ứng phó, khắc phục sang chủ động phòng ngừa, kiểm soát, phục hồi môi trường, các hệ sinh thái. Bài toán về rác thải đã có lời giải với các dự án, mô hình công nghệ tái chế, tái sử dụng, biến rác thải thành tài nguyên. Các chỉ số về môi trường có sự chuyển biến: tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được thu gom xử lý tăng trung bình 6%/năm với nhiều mô hình hiệu quả1; tỷ lệ thu gom xử lý chất thải rắn công nghiệp đạt 90%; tỷ lệ KCN, KCX đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường đạt 90%; số xã đạt tiêu chí chuẩn nông thôn mới về môi trường tăng 8,3%. Nhiều dự án thu gom xử lý nước thải, bổ cập nước để phục hồi xanh hóa các dòng sông.

Các nguồn tài nguyên đã được quản lý tổng hợp, sử dụng hiệu quả, đa mục đích. Thực hiện chuyển dịch hơn 230 nghìn ha đất sang các mục đích phi nông nghiệp đáp ứng yêu cầu mặt bằng cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, công nghiệp, dịch vụ, đô thị và nhà ở; đưa 926 nghìn ha đất chưa sử dụng vào sử dụng chủ yếu cho phát triển rừng. Đóng góp từ tài nguyên cho ngân sách nhà nước nước trong giai đoạn 2016 - 2021 từ đất đai là hơn 1,05 triệu tỷ đồng, từ khoáng sản là hơn 21 nghìn tỷ đồng, từ tài nguyên nước là 11,76 nghìn tỷ đồng. Phát hiện nhiều di sản địa chất với nhiều nét đặc trưng được ghi danh trên bản đồ địa chất toàn cầu. Tiềm năng lợi thế về biển được phát huy, các địa phương có biển đã trở thành khu vực phát triển năng động, thu hút nguồn lực đầu tư. Các vi phạm được thanh tra, kiểm tra xử lý, kiến nghị thu hồi gần 21,5 nghìn ha đất, truy thu hơn 444 tỷ đồng; khiếu nại, tố cáo giảm trung bình 9 %/năm; khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai giảm 38% so với giai đoạn trước.

Chất lượng dự báo, cảnh báo thời thiết, thiên tai ngày càng được nâng lên, với đủ độ chi tiết, tiệm cận với trình độ của các nước phát triển và ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến trên thế giới đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ đời sống của nhân dân.

Phát huy những kết quả, thành tựu đã đạt được và trước những khó khăn thách thức đang phải đối mặt, ngành tài nguyên và môi trường đang và sẽ không ngừng nỗ lực, phấn đấu hoàn thiện nhằm nâng cao năng lực hiệu quả quản lý, thực hiện sứ mệnh kiến tạo, thúc đẩy phát triển bền vững cho đất nước. Đến năm 2030, cơ bản đạt mục tiêu phát triển bền vững về tài nguyên, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tú Quyên