Ngành Khí tượng thủy văn Việt Nam chuyển từ hợp tác bị động sang hợp tác chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động của các tổ chức quốc tế; chủ động chia sẻ số liệu, chia sẻ chuyên gia. Thông qua các đối tác phát triển, hợp tác song phương và đa phương thu hút nguồn lực; tăng cường năng lực dự báo, hiện đại hóa mạng lưới trạm quan trắc thủy văn, cơ sở hạ tầng, thiết bị, đảm bảo công tác dự báo KTTV kịp thời, chính xác.
Hợp tác quốc tế, phát triển sâu rộng
Trong hơn 100 năm qua, nhất là trong những năm gần đây, hợp tác quốc tế(HTQT) của Ngành KTTV đã phát triển sâu rộng, góp phần tích cực vào quá trình phát triển của Ngành nói riêng và sự nghiệp phát triển đất nước nói chung. Các mối quan hệ song phương và đa phương với các nước, tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ được Ngành quan tâm và tăng cường mở rộng hợp tác.
Việt Nam là thành viên chính thức của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) từ năm 1975; thành viên của Ủy ban Bão năm 1979. Cùng với việc Việt Nam gia nhập Khối ASEAN, KTTV Việt nam cũng trở thành thành viên chính thức của Tiểu ban Khí tượng và Vật lý địa cầu ASEAN vào năm 1995. Đồng thời, Việt Nam có những quan hệ song phương chính thức Nga, Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Vương Quốc Cam pu chia, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào và một số nước khác. Các chương trình, dự án HTQT với các đối tác như Italia, Pháp, Phần Lan, Thụy Sỹ, Na uy, Quỹ Phát triển Bắc Âu, Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc, Ngân hàng thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á, gần đây nhất là Vương quốc Bỉ và nhiều đối tác khác đã hoàn thành và phát huy hiệu quả tích cực, góp phần tăng cường năng lực dự báo, nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo KTTV và từng bước hiện đại hóa Ngành KTTV Việt Nam.
Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái giới thiệu với Tổng thư ký LHQ António Guterres và Bộ trưởng Bộ TN&MT
Trần Hồng Hà (nay là Phó Thủ tướng) về thành tựu phát triển của ngành KTTV
Từ năm 2010 đến nay, HTQT của ngành KTTV không ngừng được mở rộng, góp phần đáng kể cho việc tăng cường về kỹ thuật, tài chính, trao đổi thông tin, đào tạo cán bộ và đấu tranh bảo vệ chủ quyền đất nước; đã thực hiện tốt các hoạt động trong Công ước khung của Liên Hợp Quốc về BĐKH, Công ước Viên và Nghị định thư Montreal về bảo vệ tầng ô zôn. Xây dựng định hướng hợp tác, trao đổi thông tin song phương và đa phương, thiết lập và duy trì hợp tác thường xuyên với Cơ quan Khí tượng Australia, Nhật Bản, Ý, Phần Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Vương quốc Anh, Lào, Căm-pu-chia. Tham gia tích cực các hội nghị, diễn đàn quốc tế để nâng cao vị thế của quốc gia, đặc biệt tại các Đại hội đồng của WMO, Khóa họp thường niên của Ủy ban Bão. Việt Nam có quan hệ với nhiều tổ chức và các nước trên thế giới và khu vực trong lĩnh vực KTTV và môi trường: WMO, UNDP, UNEP, UNESCO, ESCAP, Uỷ ban Bão, Khí tượng và Vật lý địa cầu ASEAN, Tổ chức Cảnh báo sớm đa thiên tai (RIMES); Trung tâm Khí hậu APEC (APCC); Ban công tác ASEAN về BĐKH (A OEN); Chương trình Thủy văn quốc tế (IHP), Uỷ hội sông Mê Công quốc tế (MRC),... đã góp phần đưa Việt Nam phát triển nhanh chóng trên con đường hội nhập và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Tháng 6/2022, WMO và ngành KTTV Việt Nam tổ chức Hội nghị kết thúc Chương trình SEAFFGS toàn cầu với mảnh ghép cuối cùng là Trung tâm khu vực Đông Nam Á. Tại sự kiện này, Ngành KTTV rất tự hào được thông báo với các cộng đồng giảm thiểu rủi ro thiên tai toàn cầu và các quốc gia thành viên của WMO rằng Đông Nam Á đã sở hữu một hệ thống SEAFFGS rất toàn diện với việc tích hợp nhiều nguồn dữ liệu từ vệ tinh, radar, trạm tự động, đo đạc địa hình nhằm cung cấp cho các cơ quan dự báo những thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất hiệu quả.
Để xây dựng khung pháp lý nhằm triển khai nhiệm vụ của Trung tâm Hỗ trợ dự báo khu vực Đông Nam Á (Trung tâm SEAFFGS Hà Nội) vào tháng 8/2022 tại trụ sở WMO, Ngành KTTV Việt Nam và WMO đã chính thức ký kết Bản ghi nhớ hợp tác triển khai hoạt động Trung tâm SEAFFGS Hà Nội.
Trong năm 2022, Ngành KTTV vinh dự được tiếp đón và làm việc với Tổng thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) António Guterres về công tác KTTV, giảm thiểu rủi ro thiên tai, ứng phó với BĐKH nhằm bảo đảm các mục tiêu Phát triển bền vững của LHQ. Tại diễn đàn này, Tổng Thư ký LHQ đánh giá cao sự đóng góp của Ngành KTTV Việt Nam trong việc đảm nhiệm vai trò là 2 Trung tâm khu vực để điều phối, hỗ trợ kỹ thuật thông qua các thông tin hướng dẫn, bản tin dự báo cảnh báo thời tiết nguy hiểm, lũ quét, sạt lở đất trong khu vực. Từ đó, ngành KTTV nước ta đã hỗ trợ đáng kể trong hoạt động dự báo tác nghiệp các thành viên WMO và góp phần giảm nhẹ thiên tai, bảo vệ tính mạng, sinh kế, phát triển bền vững cộng đồng ASEAN, khu vực châu Á và thế giới.
Đẩy mạnh hợp tác đa phương, song phương
Ngành KTTV không ngừng đẩy mạnh HTQT song phương và đa phương với nhiều quốc gia và tổ chức khác để nâng tầm vị thế của ngành trên trường quốc tế. Dẫn chứng cho sự hợp tác này, GS.TS. Trần Hồng Thái, Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Khí tượng Châu Á, Đại diện thường trực của Việt Nam tại WMO cho biết: Thời gian qua, HTQT đa phương, song phương của ngành KTTV không ngừng được mở rộng, góp phần đáng kể cho việc tăng cường về kỹ thuật, tài chính, trao đổi thông tin, đào tạo cán bộ và đấu tranh bảo vệ chủ quyền đất nước. Sự hợp tác được thể hiện qua việc thực hiện tốt các hoạt động trong Công ước khung của Liên Hợp Quốc về BĐKH, Công ước Viên và Nghị định thư Montreal về bảo vệ tầng ô zôn; xây dựng định hướng hợp tác, trao đổi thông tin song phương và đa phương, thiết lập và duy trì hợp tác thường xuyên với Cơ quan Khí tượng Australia, Nhật Bản, Ý, Phần Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Vương quốc Anh, Lào, Căm-pu-chia. Ngành KTTV Việt Nam đã tham gia tích cực các hội nghị, diễn đàn quốc tế để nâng cao vị thế của quốc gia, đặc biệt tại các Đại hội đồng của WMO, Khóa họp thường niên của Ủy ban Bão.
Theo GS.TS. Trần Hồng Thái, Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV, hoạt động HTQT ngành KTTV Việt Nam chuyển dần từ hợp tác bị động sang hợp tác chủ động, ngoài việc tích cực tham gia vào các hoạt động của các tổ chức quốc tế, Việt Nam đã chủ động chia sẻ số liệu, chia sẻ chuyên gia tham gia đào tạo giảng dạy nhiều lớp tập huấn, đặc biệt trong các chương trình của WMO, Ủy ban bão hoặc trong các hợp tác song phương với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á như: Lào, Campuchia, Thái Lan, cũng như trong khu vực.
Vị thế của ngành KTTV trên trường quốc tế ngày càng được khẳng định và được các quốc gia trên thế giới công nhận, điển hình như năm 2019, Cộng đồng 35 nước thành viên thuộc Hiệp hội Khí tượng khu vực II châu Á (RAII) đã tín nhiệm bầu Đại diện thường trực của Việt Nam tại WMO đảm nhận vị trí Phó Chủ tịch Hiệp hội Khí tượng khu vực II châu Á (RAII) giai đoạn 2019-2021 và năm 2021 các nước tiếp tục tín nhiệm bầu Việt Nam đảm nhận vị trí này cho nhiệm kỳ 2021-2025.
Với vai trò Phó chủ tịch RAII, ngành KTTV Việt Nam đã đóng góp to lớn trong việc kết nối, tăng cường mạng lưới hợp tác về KTTV giữa các thành viên của RAII, đặc biệt các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á góp phần vào giảm thiệt hại do các thiên tai gây ra và sự phát triển thịnh vượng chung của các quốc gia, lãnh thổ trong khu vực châu Á. Ngành KTTV Việt Nam đã hoàn thành tốt và được cộng đồng châu Á Thái Bình Dương ghi nhận, đánh giá cao vai trò, đóng góp hoạt động dự báo bão, công tác nghiên cứu đào tạo và tác nghiệp đến cộng đồng thành viên Ủy ban Bão quốc tế.
Về sự ghi nhận này, GS.TS. Trần Hồng Thái đề cập đến việc ngành KTTV Việt Nam đảm nhiệm vai trò là Phó Chủ tịch Ủy ban Bão năm 2017 và Chủ tịch Ủy ban Bão năm 2018; tổ chức thành công Khóa họp lần thứ 50 của Ủy ban Bão tại Hà Nội. Đặc biệt, năm 2023, cộng đồng Ủy ban Bão đã tín nhiệm bầu đại diện của Ngành KTTV nước ta vào vị trí Trưởng ban Điều phối Nghiên cứu và Đào tạo, từ đó sẽ là động lực để Ngành KTTV tham gia các chương trình nghiên cứu, trao đổi nghiệp vụ và đào tạo chuyển giao công nghệ mới của Ủy ban Bão.
Đáng chú ý, các hoạt động HTQT song phương ngày càng được đẩy mạnh theo chiều sâu, đồng thời chú trọng vào các hợp tác đối tác, hỗ trợ các quốc gia trong khu vực, nhất là các quốc gia ở thượng nguồn các sông xuyên biên giới liên quan đến Việt Nam. Ngành KTTV đã và đang chủ động mở rộng phạm vi cung cấp thông tin, dữ liệu KTTV trên các vùng lãnh thổ, các vùng biên giới, các đảo, quần đảo thuộc chủ quyền của Việt Nam phù hợp với thông lệ quốc tế và pháp luật của Việt Nam phục vụ phát báo quốc tế, góp phần bảo vệ biên giới, đảm bảo QP-AN quốc gia.
Qúy Tâm
Trước diễn biến phức tạp của bão Kalmaegi có cường độ rất mạnh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ, ngành và địa phương từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa chủ động ứng phó với tinh thần quyết liệt nhất, triển khai các biện pháp ở mức cao nhất, không để bị động, bất ngờ.
Thông tin từ Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Quảng Trị, chiều ngày 3/11 cho biết, trong 12 giờ qua, địa bàn tỉnh Quảng Trị có mưa to đến rất to. Toàn tỉnh đã có gần 140 vị trí ngập lụt, 51 vị trí sạt lở, hơn 5.000 nhà dân bị ngập lụt và 103 điểm trường học với 28.513 học sinh phải nghỉ học do mưa lũ.
Ngày 3/11, khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và phía Bắc Nghệ An có mưa nhiều nơi, trời rét, vùng núi cao Bắc Bộ có nơi rét đậm. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở khu vực Bắc Bộ, Thanh Hoá và Nghệ An phổ biến từ 16–19 độ, vùng núi có nơi dưới 15 độ. Khu vực từ Nam Quảng Trị đến TP. Đà Nẵng có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–300mm, cục bộ có nơi trên 600mm.
Từ đêm ngày mùng 2 tháng 11, khu vực Đông Bắc Bộ và Thanh Hóa trời chuyển rét, vùng núi cao có nơi rét đậm. Khu vực Tây Bắc Bộ và Nghệ An trời lạnh. Do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với nhiễu động trong đới gió Đông trên cao, khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, trong đó TP. Huế, TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi lượng mưa phổ biến từ 300-500mm, cục bộ có nơi trên 750mm.
Trước tình hình mưa lũ đặc biệt lớn xảy ra tại khu vực miền Trung, đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu hỗ trợ khẩn cấp các địa phương khắc phục hậu quả mưa lũ, bảo đảm cuộc sống cho người dân, không để người dân thiếu lương thực thực phẩm và kịp thời xử lý môi trường sau mưa lũ.
Ngày 01/11, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trời lạnh, vùng núi Bắc Bộ có nơi trời rét, nhiệt độ thấp nhất phổ biến 18–21 độ, vùng núi Bắc Bộ có nơi dưới 17 độ. Khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–450mm, cục bộ có nơi trên 700mm. Khu vực Nam Nghệ An và phía Tây Quảng Ngãi có mưa to, tổng lượng mưa phổ biến 100–250mm, cục bộ có nơi: trên 350mm. Khu vực từ Gia Lai đến Lâm Đồng và Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác, lượng mưa phổ biến 10–30mm, cục bộ có nơi trên 70mm.
