
Sáng ngày 7/10, Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo “Kết quả nghiên cứu vùng phát thải thấp (Low Emission Zone - LEZ); Lộ trình thực hiện chuyển đổi và chính sách hỗ trợ phương tiện giao thông”, thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn Thành phố.
Hội thảo tập trung vào các vấn đề thúc đẩy phương tiện điện; nghiên cứu vùng phát thải thấp tại Cần Giờ, Côn Đảo và trung tâm thành phố; cùng định hướng các bước tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050…
Theo nội dung đề án cho thấy, TP. Hồ Chí Minh dự kiến hình thành vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực Trung tâm. Khu vực này giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính, cùng với khu vực tuyến đường Rừng Sác (Cần Giờ)…
Cụ thể, vùng này sẽ hạn chế hoặc cấm hoạt động của các phương tiện phát thải cao, đặc biệt là xe tải hạng nặng chạy dầu diesel, ôtô không đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 4 và xe mô tô, xe gắn máy không đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 2. Trong khi, các phương tiện sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường, cùng xe công vụ, xe ưu tiên, hoặc xe được cấp phép đặc biệt, sẽ được phép lưu thông trong khu vực này…
Về lộ trình, từ năm 2026, TP. Hồ Chí Minh sẽ hạn chế hoạt động của xe công nghệ, xe kinh doanh vận tải sử dụng nhiên liệu xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải tại vùng LEZ khu trung tâm; đồng thời, thí điểm hạn chế lưu thông phương tiện dưới chuẩn khí thải trên đường Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải).
Giai đoạn 2027 - 2030, Thành phố sẽ kiểm định khí thải xe máy trên diện rộng, hạn chế các phương tiện không đạt chuẩn lưu thông vào khu vực Trung tâm, đồng thời mở rộng vùng LEZ đến các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An…
Đến năm 2031, vùng LEZ dự kiến mở rộng ra phạm vi vành đai 1, giới hạn bởi các tuyến Phạm Văn Đồng - Nguyễn Thái Sơn - Bảy Hiền - Hương Lộ 2 - Nguyễn Văn Linh… Năm 2032, nâng cao tiêu chuẩn khí thải áp dụng cho toàn bộ phương tiện lưu thông trong khu vực này.
Theo đề án, để kiểm soát hiệu quả, TP. Hồ Chí Minh sẽ lắp đặt 58 camera nhận dạng biển số (ANPR) tại khu vực Trung tâm và 9 camera trên tuyến đường Rừng Sác, hệ thống này sẽ tự động nhận diện và ghi hình các phương tiện không đạt chuẩn khí thải khi lưu thông vào vùng LEZ. Đồng thời, kiến nghị bổ sung biển báo “vùng LEZ” vào Quy chuẩn quốc gia.
Đối với địa phương, Thành phố khuyến khích người dân sinh sống trong khu vực LEZ không mua mới hoặc đăng ký mới xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu xăng, thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính khi chuyển sang xe điện. Các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân sinh sống, làm việc trong vùng LEZ khi chuyển đổi phương tiện từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang xe điện, hoặc phương tiện sạch… cũng được hưởng chính sách hỗ trợ tài chính.
Đối với chính sách hỗ trợ, đề án đề xuất miễn 50% lệ phí cấp đăng ký và biển số cho xe mô tô, xe gắn máy điện. Khi mua xe máy điện, người dân sẽ được trợ cấp 10% giá trị xe (tối đa 5 triệu đồng) đối với hộ thông thường; hộ cận nghèo được hỗ trợ 80% (tối đa 16 triệu đồng); và hộ nghèo được hỗ trợ 100% (tối đa 20 triệu đồng)…
Ngoài ra, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu đến năm 2030 về phát triển hạ tầng phục vụ chuyển đổi xanh, sẽ mở mới 72 tuyến buýt với hơn 1.100 xe buýt điện; đầu tư ít nhất 8.000 xe đạp công cộng; xây hành lang xanh ưu tiên người đi bộ, xe đạp; cùng 750 - 1.338 trạm sạc đặt tại bãi đỗ, trung tâm thương mại, trục giao thông chính…
Phát biểu tại Hội thảo, ông Bùi Hòa An - Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh cho biết, đề án đang được điều chỉnh để áp dụng trên địa bàn toàn Thành phố sau hợp nhất và dự kiến triển khai từ đầu năm 2026. Giai đoạn đầu, chính sách mang tính khuyến khích, không cấm tuyệt đối, xe đạt chuẩn khí thải vẫn được lưu thông trong vùng kiểm soát. Hiện chúng ta có thể chuyển đổi xanh trước đối với xe buýt, xe công nghệ... Tiếp đến là vận động quần chúng nhân dân, cơ quan đơn vị công lập tham gia chuyển đổi.
TP. Hồ Chí Minh đã xác định từ Nghị quyết 98, quá trình chuyển đổi giao thông xanh cần đảm bảo áp dụng chính sách “khuyến khích, hỗ trợ, ưu đãi” phù hợp nhất. “Khuyến khích ai đủ điều kiện tự chuyển đổi, ưu đãi cho người thu nhập thấp chuyển đổi, còn lại thì hỗ trợ toàn bộ cho hộ nghèo. Làm sao đảm bảo công bằng, ít gây xáo trộn cuộc sống của người dân, nhất là người thu nhập thấp”, ông An nhấn mạnh.
Sau hợp nhất, với quy mô hơn 14 triệu dân và hơn 8 triệu phương tiện đang hoạt động (có hơn 1 triệu ô tô và 7,3 triệu xe máy), TP. Hồ Chí Minh đang chịu áp lực lớn về ô nhiễm không khí. Giao thông chiếm đến 88% khí NOx, 99% CO và 79% SO₂ phát thải, trong khi nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình là 31 μg/m³, cao gấp 6 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)...