Trong công tác tổ chức, chỉ đạo, điều hành về dự báo, cảnh báo, Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia (Trung tâm) chỉ đạo các phòng chuyên môn thường xuyên theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết thủy văn, thực hiện tốt công tác dự báo, cảnh báo khí tượng, thủy văn, nguồn nước,... Cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo cho cơ quan phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và các bộ, ngành, địa phương góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.
Dự báo xu thế thiên tai năm 2024
Theo dự báo, hiện tượng El Nino xuất hiện từ giữa năm 2023 và sẽ còn duy trì đến tháng 4/2024 với xác suất trên 90%, sau đó El Nino suy yếu và có khoảng 60% cơ hội chuyển sang pha trung tính trong giai đoạn từ tháng 5-7/2024 và khoảng 50-60% khả năng chuyển sang La Nina vào cuối năm 2024. Năm 2024, hoạt động của bão, ATNĐ tập trung nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão. Bão/ATNĐ hình thành trên biển Đông có thể sẽ nhiều hơn. Hiện tượng nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với TBNN. Rét đậm, rét hại trong tháng 02-3/2024 ở mức thấp hơn so với TBNN cùng thời kỳ; hiện tượng mưa nhỏ, mưa phùn ở khu vực Bắc Bộ trong mùa Đông Xuân 2023-2024 có khả năng xuất hiện nhiều hơn TBNN. Cảnh báo nguy cơ thiếu nước nửa đầu năm thiếu nước ở khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.
Xâm nhập mặn mùa khô năm 2023-2024 ở mức cao hơn TBNN, nhưng không khốc liệt như năm 2015-2016, 2019-2020. Các đợt xâm nhập mặn cao nhất ở cửa sông Cửu Long khả năng tập trung trong tháng 02-3/2024; các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn vào tháng 3-4/2024 (từ 08-13/3, từ 22-27/3, từ 07-12/4, từ 21-26/4).
Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia phối hợp với các Đài KTTV khu vực Nam Bộ phát hành các bản tin dự báo xâm nhập mặn ở ĐBSCL. Căn cứ vào tình xâm nhập mặn tại địa phương, các Đài KTTV tỉnh phát hành các bản tin dự báo mặn vào các ngày 10, 20 và ngày cuối tháng, thời gian phát hành bản tin từ tháng 01-5/2024. Ngoài ra, để phục vụ PCTT địa phương, một số Đài KTTV tỉnh đã phát hành thêm 01 bản tin vào giữa tuần. Trong bản tin dự báo sẽ dự báo chi tiết độ mặn cao nhất đến các trạm quan trắc mặn trên địa bàn tỉnh; ranh mặn 1g/l, 4g/l trên các cửa sông trong tỉnh, khả năng ảnh hưởng của xâm nhập mặn sâu vào nội đồng các huyện, xã, ấp của địa phương.
Hướng dẫn khai thác thông tin cảnh báo trực tuyến mưa dông
Hiện tượng dông thường thể hiện trên các dữ liệu định vị sét và quan trắc radar với độ phản hồi lớn (từ 25-28 dbz trở lên) và thông tin cảnh báo dông có thể có được trước 1-3 giờ dựa trên các hệ thống dự báo cực ngắn. Để biết thông tin cảnh báo trực tuyến mưa dông theo thời gian thực, có thể truy cập trang https://iweather.gov.vn/ của Trung tâm Mạng lưới KTTV quốc gia. Tại đây, có thể theo dõi được dữ liệu của từng radar cũng như tổ hợp của 10 ra-đa trên cả nước với tần suất cập nhật theo thời gian thực 5-10 phút/lần với mức độ chi tiết theo không gian lên đến 01x01 km. Thông tin cảnh báo mưa dông từ các hệ thống dự báo cực ngắn có độ tin cậy cao trong 01-02 giờ đầu.
Dữ liệu định vị sét trên toàn quốc được hiển thị theo thời gian thực với tần suất cập nhật 10 phút/lần. Ngoài ra, website còn cho biết thông tin ước lượng mưa tích lũy từ ra-đa từ 01-72 giờ đã qua và dữ liệu ảnh vệ tinh Himawari-8 cũng với tần suất cập nhật 10 phút/lần. Ở mục “Warning” khi được chọn cho biết thông tin cảnh báo trực tuyến mưa dông theo thời gian thực và được cập nhật liên tục 10 phút/lần.
Bên cạnh đó, trang thông tin iweather.gov.vn cũng tích hợp giao diện sử dụng trên các thiết bị di động như điện thoại di động, máy tính bảng, rất thuận tiện cho việc theo dõi ở bất cứ đâu và bất cứ thời gian nào. Ngoài ra, còn có các bản tin cảnh báo mưa dông trên website của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia (https://www.nchmf.gov.vn/) cho khu vực Hà Nội.
Tổng cục KTTV cũng giao Trung tâm Dự báo KTTV đang duy trì một trang Facebook có tên: Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia tại địa chỉ: https://www.facebook.com/nchmf để cập nhật các thông tin về KTTV và thiên tai KTTV tới người dùng Facebook. Hiện đây là trang Facebook chính thức duy nhất, chính thống của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, đã được xác nhận tích xanh.
Hướng dẫn khai thác thông tin cảnh báo trực tuyến sạt lở đất
Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực là một công cụ tích hợp những mô đun giám sát, phân tích, xử lý dữ liệu, kết nối dữ liệu đa nguồn phục vụ hỗ trợ nghiệp vụ cảnh báo và truyền tin nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cho các tỉnh miền núi Việt Nam trên nền WebGIS và chia sẻ, cung cấp thông tin, lập bản đồ cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất thời gian thực.
Hệ thống thiết lập các công cụ giúp dự báo viên xây dựng các kịch bản cảnh báo lũ quét, sạt lở đất từ đầu vào các dữ liệu thực đo và các sản phẩm mưa dự báo; so sánh và hỗ trợ khách quan cho nhận định của các dự báo viên khi kết hợp sử dụng các sản phẩm của Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét khu vực Đông Nam Á (SeAFFGS). Hỗ trợ các dự báo viên xây dựng tin nhanh, tin định kỳ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất theo các kịch bản, nhận định chi tiết đến cấp xã trên phạm vi toàn quốc.
Hệ thống hỗ trợ truyền thông tin cảnh báo theo thời gian thực khi xuất hiện các hiện tượng thời tiết nguy hiểm có khả năng gây ra lũ quét, sạt lở đất đến các đơn vị, cán bộ phụ trách theo từng vùng, khu vực. Hệ thống hỗ trợ tự động cảnh báo nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất theo thời gian thực và chia sẻ tự động trên trang web online http://luquetsatlo.nchmf.gov.vn.
Giao diện của Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất
.jpg)
Giao diện người dùng, phần bên trái là thông tin cập nhật về khu vực cảnh báo theo đơn vị hành chính và danh sách các bản tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất chi tiết đến cấp xã cập nhật 01 giờ/lần. Giao diện chính sẽ là bản đồ (có thể thu phóng để xem chi tiết) cùng với cảnh báo nguy cơ theo các mức trung bình, cao và rất cao, các thông tin về các vị trí xung yếu cũng sẽ được nổi bật tại khu vực cảnh báo.
Ngoài ra, tại giao diện các lớp bản đồ còn được tích hợp các thông tin phản hồi ra đa thời tiết (tần suất cập nhật 10 phút/lần), dữ liệu bản đồ mưa thực đo 06 giờ, 12 giờ, 24 giờ, 3 ngày và 5 ngày đã qua, các dữ liệu về các vị trí đã xảy ra sạt lở đất, lũ quét, các vị trí xung yếu, trọng điểm nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất và sơ lược thông tin dự báo về đường đi của bão/ATNĐ.
Một số nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024
Các cán bộ quan trắc, dự báo KTTV thực hiện tốt chỉ đạo của Tổng cục KTTV, đó là: Liên tục theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thuỷ văn, hải văn trên phạm vi cả nước, đặc biệt là công tác theo dõi, cảnh báo, dự báo sớm các đợt thiên tai. Cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo cho Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn và Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các bộ, ngành, địa phương; các cơ quan thông tấn, báo chí để truyền tải sớm nhất cho nhân dân các địa phương, góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.
Năm 2024, Tổng cục KTTV chỉ đạo các đơn vị liên quan liên tục theo dõi, truyền đầy đủ, kịp thời các loại số liệu đo đạc tự động (mưa, mực nước, các yếu tố KTTV khác) với số liệu vệ tinh, rada thời tiết; đặc biệt chú trọng vào việc ứng dụng ước lượng mưa lớn từ radar, vệ tinh phân giải cao, mạng lưới quan trắc mưa tự động để cảnh báo chi tiết, dự báo nguy cơ tác động của mưa lớn, lũ quét và sạt lở đất đến từng khu vực nhỏ, huyện, xã, vùng trọng điểm có nguy cơ cao chi tiết đến các khu vực nhỏ, huyện, xã, vùng trọng điểm có nguy cơ cao.
Bên cạnh đó năm nay cũng sẽ tăng cường cảnh báo trực tuyến, đẩy mạnh chuyển đổi số để từng bước đáp ứng yêu cầu thông tin thiên tai đến cộng đồng, trong đó có trang thông tin cảnh báo nguy cơ sạt lở đất được cập nhật hàng giờ, đồng thời cũng sẽ đưa vào thử nghiệp cảnh báo các điểm nguy cơ sạt lở thông qua ứng dụng trên điện thoại di động. Phối hợp với Ban Chỉ huy PCTT các địa phương trong việc rà soát các điểm xung yếu để tập trung theo dõi, cảnh báo, đặc biệt là các khu vực có ảnh hưởng đến dân cư, cơ sở hạ tầng quan trọng.
Năm 2024, Bộ TN&MT cũng bắt đầu phối hợp với địa phương để triển khai “Đề án Cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số1262/QĐ-TTg ngày 27/10/2023. Đây là một đề án lớn thực hiện trong 5 năm tới, với kỳ vọng sẽ giải quyết được các vấn đề liên quan đến thiên tai lũ quét, sạt lở đất.
TS. HOÀNG VĂN ĐẠI
Phó giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 5 năm 2024
Trước diễn biến phức tạp của bão Kalmaegi có cường độ rất mạnh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ, ngành và địa phương từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa chủ động ứng phó với tinh thần quyết liệt nhất, triển khai các biện pháp ở mức cao nhất, không để bị động, bất ngờ.
Thông tin từ Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Quảng Trị, chiều ngày 3/11 cho biết, trong 12 giờ qua, địa bàn tỉnh Quảng Trị có mưa to đến rất to. Toàn tỉnh đã có gần 140 vị trí ngập lụt, 51 vị trí sạt lở, hơn 5.000 nhà dân bị ngập lụt và 103 điểm trường học với 28.513 học sinh phải nghỉ học do mưa lũ.
Ngày 3/11, khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và phía Bắc Nghệ An có mưa nhiều nơi, trời rét, vùng núi cao Bắc Bộ có nơi rét đậm. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở khu vực Bắc Bộ, Thanh Hoá và Nghệ An phổ biến từ 16–19 độ, vùng núi có nơi dưới 15 độ. Khu vực từ Nam Quảng Trị đến TP. Đà Nẵng có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–300mm, cục bộ có nơi trên 600mm.
Từ đêm ngày mùng 2 tháng 11, khu vực Đông Bắc Bộ và Thanh Hóa trời chuyển rét, vùng núi cao có nơi rét đậm. Khu vực Tây Bắc Bộ và Nghệ An trời lạnh. Do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với nhiễu động trong đới gió Đông trên cao, khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, trong đó TP. Huế, TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi lượng mưa phổ biến từ 300-500mm, cục bộ có nơi trên 750mm.
Trước tình hình mưa lũ đặc biệt lớn xảy ra tại khu vực miền Trung, đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu hỗ trợ khẩn cấp các địa phương khắc phục hậu quả mưa lũ, bảo đảm cuộc sống cho người dân, không để người dân thiếu lương thực thực phẩm và kịp thời xử lý môi trường sau mưa lũ.
Ngày 01/11, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trời lạnh, vùng núi Bắc Bộ có nơi trời rét, nhiệt độ thấp nhất phổ biến 18–21 độ, vùng núi Bắc Bộ có nơi dưới 17 độ. Khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–450mm, cục bộ có nơi trên 700mm. Khu vực Nam Nghệ An và phía Tây Quảng Ngãi có mưa to, tổng lượng mưa phổ biến 100–250mm, cục bộ có nơi: trên 350mm. Khu vực từ Gia Lai đến Lâm Đồng và Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác, lượng mưa phổ biến 10–30mm, cục bộ có nơi trên 70mm.
