Năm 2023 sẽ xác lập nhiều kỷ lục nắng nóng do tác động của hiện tượng El Nino. Theo Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia nhận định, hiện tượng El Nino xuất hiện với xác suất khoảng 70-80%, tác động đến nhiều loại hình thời tiết ở Việt Nam.
Những tác động cần lưu ý
El Nino là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 - 12 tháng, hoặc lâu hơn, thường xuất hiện 3 - 4 năm 1 lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn. Sau 3 năm ảnh hưởng của La Nina gây mưa lũ lớn, ENSO hiện đang chuyển sang trạng thái trung tính. Dự báo hiện tượng El Nino có thể xuất hiện vào nửa cuối mùa hè năm 2023 và duy trì đến năm 2024 với xác suất khoảng 70-80%.
Các đợt El Nino mạnh có thể gây ra nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối ở nhiều nơi
Trong điều kiện El Nino, ở hầu hết các vùng trong cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường; nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối; Hoạt động của bão/ATNĐ có thể không nhiều nhưng tập trung vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo. Điều đáng lưu ý là El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước với mức phổ biến từ 25 đến 50%. Vì thế, nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt, trong các tháng mùa khô năm 2023. Đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc. Ví dụ dễ hình dung nhất về tác động của El Nino đã gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục vào năm 2015/2016 và 2019/2020.
Theo PGS.TS Mai Văn Khiêm Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, mặc dù trong điều kiện El Nino, lượng mưa có xu thể giảm nhưng có thể xuất hiện những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24h. Điển hình như năm 2015 có El Nino nhưng tại Quảng Ninh đã xuất hiện mưa lớn lịch sử vào cuối tháng 7. Năm El Nino 2002, mưa lớn vẫn xuất hiện và gây lũ lớn trên các khu vực, cụ thể: Lũ lớn trên BĐ3 vào tháng 7 đầu tháng 8 trên sông Hồng thái bình; lũ lớn trung bộ cuối tháng 9 trong đó có xuất hiện lũ lịch sử xuất hiện thượng nguồn sông Cả (Hà Tĩnh); Nam Bộ đã xuất hiện lũ lớn kéo dài ở ĐBSCL. Hay năm 2009, xuất hiện cơn bão số 9 (Ketsana) đi vào địa phận các tỉnh Quảng Nam - Quảng Ngãi cũng gây ra đợt lũ lớn, lũ lịch sử vào cuối tháng 9 năm 2009. Đỉnh lũ năm 2009, tại các sông chính từ Quảng Bình đến Phú Yên đều vượt báo động 3. Ngập lụt ngiêm trọng từ Quảng Bình đến Khánh Hòa và Kon Tum.
Ứng phó với ảnh hưởng của El Nino
Tổng cục KTTV đã có Công văn báo cáo Ban Chỉ đạo quốc gia về PCTT về cảnh báo tác động của El Nino, thông tin cho các bộ, ngành, địa phương có phương án ứng phó. Những việc cần làm trước mắt và lâu dài đối với các bộ ngành, địa phương đã được Thủ tướng yêu cầu trong Công điện. Bộ TNMT đã chỉ đạo cơ quan KTTV và các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện ứng phó cụ thể, trong đó tăng giám sát và tăng cường tần suất bản tin chuyên đề về hiện tượng El Nino, dự báo lượng mưa và nguồn nước trên các lưu vực sông. Cung cấp kịp thời thông tin dự báo, cảnh báo nguồn nước phục các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch ứng phó phù hợp.
PGS.TS Mai Văn Khiêm cho biết, với khả năng cao xuất hiện của El Nino, chúng ta cần rà soát đánh giá nhu cầu dùng nước cho sản xuất và sinh hoạt để có điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp, đặc biệt là đối với vụ hè thu ở Bắc Trung Bộ, Trung Bộ, hay các khu có hoạt động phát triển du lịch lớn trong những tháng mùa khô 2023 . Các hồ chứa cũng cần xem xét có điều chỉnh kế hoạch vận hành, sản xuẩ để ứng phó với nguy cơ thậm hụt lượng mưa trong điều kiện El Nino. Bên cạnh ứng phó với tình hình thiếu nước, khô hạn trong điều kiện El Nino, không được mất cảnh giác với khả năng xảy ra mưa lũ bất thường như đã từng xảy ra trong những năm El Nino trước đây.
Thủ tướng chính phủ vừa ban hành Công điện 397/CĐ-TTg về việc chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, Ban Chỉ huy PCTT&TKCN Bộ TN&MT ban hành Kế hoạch triển khai. Trong đó, giao Tổng cục KTTV tổng hợp diễn biến của thiên tai và công tác PCTT; báo cáo Lãnh đạo Bộ chỉ đạo xử lý kịp thời; Phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ: Cục Quản lý TNN, Cục Viễn thám quốc gia, Viện Khoa học KTTV và BĐKH, Viện Khoa học TNN, Văn phòng thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra TNN quốc gia thực hiện tăng cường giám sát hiện trạng nguồn nước trên các lưu vực sông, đặc biệt là các các lưu vực sông xuyên biên giới, các nguồn nước liên tỉnh. Chủ trì, phối hợp với Văn phòng Bộ và các đơn vị truyền thông thuộc Bộ tổ chức tuyên truyền, cung cấp đầy đủ thông tin về hiện tượng El Nino, tình trạng thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn và các hiện tượng KTTV nguy hiểm cho các cơ quan thông tấn, báo chí; Đề xuất tổ chức các cuộc họp thảo luận nhận định nguy cơ và tác động của nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn và các hiện tượng KTTV nguy hiểm khác. Chỉ đạo Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia và các Đài KTTV khu vực: Theo dõi sát diễn biến thời tiết, tăng cường dự báo, cảnh báo KTTV, đặc biệt là các thiên tai: nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn kịp thời cung cấp thông tin cho Ban chỉ đạo quốc gia về PCTT, Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn các tỉnh phục vụ chỉ đạo sản xuất và phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Giám sát, cảnh báo kịp thời các nguy cơ mưa, bão, lũ lớn bất thường có thể xuất hiện trong thời gian ảnh hưởng của El Nino. Cập nhật bản tin dự báo nguồn nước phục vụ vận hành hồ chứa thời gian thực vào giữa các tuần hoặc ngay khi phát hiện các điều kiện bất thường. Theo dõi sát tình hình nguồn nước tại các hồ chứa thủy lợi, thủy điện; rà soát, xác định các vùng có nguy cơ cao bị hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, báo cáo định kỳ 2 lần/tháng hoặc ngay sau khi phát hiện các điều kiện bất thường về Tổng cục KTTV. Tăng cường quan trắc, theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình xâm nhập mặn, thường xuyên cập nhật, thông tin về số liệu đo mặn trên các sông, kênh, rạch đến các cấp chính quyền địa phương và người dân để chủ động phòng tránh, ứng phó. Tổ chức cung cấp thông tin cập nhật về hiện tượng El Nino, nguồn nước, nguy cơ bão, lũ bất thường vào ngày thứ 6 hàng tuần hoặc ngay khi phát hiện các điều kiện bất thường cho các cơ quan truyền thông theo quy định.
Quý Tâm
Trước diễn biến phức tạp của bão Kalmaegi có cường độ rất mạnh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ, ngành và địa phương từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa chủ động ứng phó với tinh thần quyết liệt nhất, triển khai các biện pháp ở mức cao nhất, không để bị động, bất ngờ.
Thông tin từ Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Quảng Trị, chiều ngày 3/11 cho biết, trong 12 giờ qua, địa bàn tỉnh Quảng Trị có mưa to đến rất to. Toàn tỉnh đã có gần 140 vị trí ngập lụt, 51 vị trí sạt lở, hơn 5.000 nhà dân bị ngập lụt và 103 điểm trường học với 28.513 học sinh phải nghỉ học do mưa lũ.
Ngày 3/11, khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và phía Bắc Nghệ An có mưa nhiều nơi, trời rét, vùng núi cao Bắc Bộ có nơi rét đậm. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở khu vực Bắc Bộ, Thanh Hoá và Nghệ An phổ biến từ 16–19 độ, vùng núi có nơi dưới 15 độ. Khu vực từ Nam Quảng Trị đến TP. Đà Nẵng có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–300mm, cục bộ có nơi trên 600mm.
Từ đêm ngày mùng 2 tháng 11, khu vực Đông Bắc Bộ và Thanh Hóa trời chuyển rét, vùng núi cao có nơi rét đậm. Khu vực Tây Bắc Bộ và Nghệ An trời lạnh. Do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với nhiễu động trong đới gió Đông trên cao, khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, trong đó TP. Huế, TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi lượng mưa phổ biến từ 300-500mm, cục bộ có nơi trên 750mm.
Trước tình hình mưa lũ đặc biệt lớn xảy ra tại khu vực miền Trung, đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu hỗ trợ khẩn cấp các địa phương khắc phục hậu quả mưa lũ, bảo đảm cuộc sống cho người dân, không để người dân thiếu lương thực thực phẩm và kịp thời xử lý môi trường sau mưa lũ.
Ngày 01/11, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trời lạnh, vùng núi Bắc Bộ có nơi trời rét, nhiệt độ thấp nhất phổ biến 18–21 độ, vùng núi Bắc Bộ có nơi dưới 17 độ. Khu vực từ Hà Tĩnh đến TP. Đà Nẵng và phía Đông Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–450mm, cục bộ có nơi trên 700mm. Khu vực Nam Nghệ An và phía Tây Quảng Ngãi có mưa to, tổng lượng mưa phổ biến 100–250mm, cục bộ có nơi: trên 350mm. Khu vực từ Gia Lai đến Lâm Đồng và Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác, lượng mưa phổ biến 10–30mm, cục bộ có nơi trên 70mm.
