Hà Lan đang đứng trước cơ hội trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới sở hữu những con đường làm bằng vật liệu nhựa tái chế. Đây được coi là công nghệ của tương lai với ba lợi ích mà giải pháp mang lại: xanh hơn, nhanh hơn và đáng tin cậy.
Công viên tái chế là một công viên nổi ở Rotterdam, Hà Lan, được làm hoàn toàn bằng nhựa tái chế được thu thập từ cùng một dòng sông hiện đang trôi nổi. Ảnh: Internet
Đất nước tiên phong trong việc giảm nhựa
Theo các trang thông tin thế giới, năm 2023 đất nước Hà Lan đã đăng cai sự kiện Ngày Môi trường thế giới với chủ đề: “Giải pháp cho rác thải nhựa” như một thông điệp và cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Hà Lan trong việc quyết tâm hành động trong việc hạn chế rác thải nhựa.
Cả thế giới đều biết rằng, Hà Lan là một quốc gia không những hạn chế về tài nguyên mà còn phải chịu ảnh hưởng khắc nghiệt của biến đổi khí hậu. Chính vì lẽ đó, Hà Lan đã xây dựng một chiến lược bài bản nhằm hướng đến xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn bền vững vào năm 2050. Hà Lan xác định, Trong khái niệm “kinh tế tuần hoàn” này, mục tiêu “tái chế, tái sản xuất, tái phục hồi, tái sử dụng” là cốt yếu. Các quy định về giảm thiểu rác thải từ nhựa cũng để phục vụ cho mục tiêu này.
Một trong những “thành phố xanh nhất” của đất nước này đã cho xây dựng làn đường dành cho xe đạp đầu tiên trên thế giới được làm từ rác thải sinh hoạt.
Từ tháng 1/2016, chính phủ Hà Lan đã đưa ra quy định các siêu thị, cửa hàng không được cung cấp túi ny lông miễn phí cho khách hàng, trừ một số trường hợp ngoại lệ (bọc thực phẩm đông lạnh, đồ ăn có nước). Nếu muốn dùng túi ni lông, người tiêu dùng sẽ phải tra chi phí là 0,25 EURO.
Để làm nghiêm túc việc này, chính phủ Hà Lan giao cho Cơ quan Thanh tra Giao thông và Môi trường con người Hà Lan (ILT) giám sát việc tuân thủ quy định này tại các siêu thị và cửa hàng. Với quy định trên, quốc gia này ước tính giảm được 70% lượng túi ny lông tiêu thụ tại các cửa hàng và 40% lượng túi ny lông phải xử lý như rác thải.
Đến tháng 7/2021, Hà Lan tiếp tục mở rộng quy định, với việc cấm bán một số đồ nhựa dùng một lần, gồm các loại chén, dĩa, ống hút nhựa…, hay sử dụng chúng tại các địa điểm ăn uống đối với những trường hợp có giải pháp thay thế mà ít gây ô nhiễm hơn. Theo kế hoạch, danh mục sản phẩm nhựa dùng một lần đã bị cấm vào thời điểm tháng 7/2023. Người tiêu dùng cũng phải trả thêm phí nếu muốn dùng đồ nhựa dùng 1 lần để đựng đồ uống hay đóng gói thực phẩm được mua mang đi. Hà Lan đã khuyến khích người dân bảo vệ môi trường bằng cách đổi chai nhựa tại các máy tái chế để lấy 15 cent.
Người dân Hà Lan kiếm tiền từ rác
Người dân Hà Lan xem rác là tài nguyên và họ kiếm tiền từ nó, song song với đó là các công ty ở Hà Lan rất tuân thủ trách nhiệm xã hội, chính phủ Hà Lan đặc biệt khuyến khích các công ty đầu tư vào hệ thống xử lý chất thải.
Một bức tường nhà vệ sinh được làm từ 792 chai nhựa ở Hà Lan - Ảnh: HỒNG VÂN
Trong giai đoạn 2010-2014, theo Cơ quan thống kê Hà Lan, tổng lượng rác được tái chế là 80%. Lượng rác còn lại sau xử lý được đốt để tạo ra điện. Chỉ một tỉ lệ nhỏ rác thải không xử lý được nữa thực sự xuất hiện ở bãi rác.
Theo nghiên cứu của Tổ chức Nghiên cứu khoa học ứng dụng Hà Lan, mỗi năm đối với các lĩnh vực ứng dụng kinh tế tuần hoàn ở Hà Lan, doanh thu sẽ tăng thêm 7,3 tỉ euro, 54.000 việc làm mới được tạo ra, giảm 10% chất thải, tiết kiệm 20% nước sử dụng trong công nghiệp. Nhu cầu về nguyên liệu thô giảm xấp xỉ 100 triệu tấn, tương đương 1/4 tổng lượng nguyên liệu thô Hà Lan phải nhập khẩu hằng năm.
Trong một nghiên cứu thăm dò khác, ngân hàng Rabobank của Hà Lan dự đoán nền kinh tế tuần hoàn sẽ làm tăng GDP từ 1,5 tỉ euro (trong tình huống bình thường) lên 8,4 tỉ euro (giả định phần lớn các ngành kinh tế chuyển sang kinh tế tuần hoàn). Chính sách kinh tế tuần hoàn được giao cho Quốc hội Hà Lan và nhiều bộ hiện thực hóa theo lộ trình cụ thể.
Theo đó, đến năm 2030, giảm 50% nhu cầu đối với nguyên liệu thô cơ bản (khoáng sản, nhiên liệu hóa thạch và kim loại). Đến năm 2050, tất cả nguyên liệu thô phải được sử dụng và tái sử dụng hiệu quả mà không tạo ra phát thải có hại cho môi trường.
Cách tiếp cận của người Hà Lan rất đơn giản: hạn chế tối đa tạo ra chất thải, thu hồi tối đa nguyên liệu thô có giá trị, chỉ đốt các chất thải còn lại để tái tạo năng lượng. Những gì ít ỏi còn sót lại được xử lý theo hướng thân thiện với môi trường.
Hà Lan sẽ đồng hành: “Vì một Việt Nam xanh”
Ngày 27/2/2023, tại Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có buổi làm việc với ông Nicholas Frederick Kolesch, Phó Chủ tịch phụ trách các dự án toàn cầu của Liên minh chấm dứt rác thải nhựa (AEPW) và ông Peter Loach, Giám đốc quốc gia, Tổ chức phát triển Hà Lan (SNV) Việt Nam. Tại buổi làm việc này, AEPW đã đồng ý sẽ hợp tác chặt chẽ với Bộ Tài nguyên và Môi trường trong việc giải quyết vấn đề chất thải nhựa, thông qua Dự án “Thành phố sạch vì một Việt Nam xanh” do SNV triển khai.
.jpg)
Ông Nicholas Frederick Kolesch, Phó Chủ tịch phụ trách AEPW tại buổi làm việc với Bộ TN&MT
Theo đó, có nhiều cách tiếp cận khác nhau để thực hiện mục tiêu chấm dứt ô nhiễm nhựa, đặc biệt là ô nhiễm vi nhựa. Trong đó, Liên minh tập trung vào xây dựng chiến lược, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị thu gom, tái chế rác; hỗ trợ các ý tưởng sáng tạo, sáng kiến mới nhằm giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa. Bên cạnh đó, SNV sẽ đào tạo tập huấn, nâng cao năng lực cho các bên về vấn đề này. Với những kiến thức, kinh nghiệm có được, AEPW mở rộng các thực hành tốt ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh vấn đề thu gom, xử lý rác thải còn có nhiều khoảng trống cần khắc phục.
Trong khuôn khổ dự án “Thành phố sạch vì một Việt Nam xanh” sẽ hướng đến mục tiêu là giảm 15 đến 20% ô nhiễm rác thải nhựa tại TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2023-2026; thúc đẩy phân loại rác tại nguồn, xây dựng các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức về thực hành phân loại rác thải tại nguồn, hỗ trợ trang thiết bị cho việc thu gom riêng, xây dựng các cơ sở phân loại và thu hồi vật liệu để tách lọc các dòng vật liệu và liên kết với thị trường tái chế cho từng loại vật liệu.
Cũng tại buổi làm việc này, AEPW sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường trong hoàn thiện hành lang pháp lý, đưa chính sách đi vào cuộc sống và hiện thực hóa thành các hành động cụ thể tại địa phương.
Nguyễn Dương
Những thách thức và hạn chế trong công tác phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường đã cho thấy sự cần thiết của các giải pháp thực tiễn, hiệu quả và phù hợp với đặc thù Việt Nam. Kỳ 2 sẽ giới thiệu các mô hình ứng phó hiệu quả, các trang thiết bị chuyên dụng, mạng lưới trạm ứng phó và chương trình đào tạo nhân lực do Trung tâm SOS Môi trường triển khai, giúp doanh nghiệp và địa phương chủ động hơn trong việc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Tác động tiêu cực của tình trạng nước biển dâng đang ngày càng rõ rệt, khi nhiều hòn đảo trên thế giới dần bị nhấn chìm, người dân buộc phải rời bỏ quê hương do nhà của họ không còn là nơi trú ngụ an toàn. Cộng đồng quốc tế chưa thể giải bài toán này.
Theo một nghiên cứu mới công bố của Đại học Monash (Australia), việc tăng độ phủ cây xanh tại các đô thị lên 30% có thể giúp ngăn chặn hơn 1,1 triệu ca tử vong do nắng nóng trên toàn cầu trong giai đoạn 2000-2019.
Theo các chuyên gia, các mô hình kinh tế trước đây đã đánh giá thấp tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu, với một nghiên cứu mới cho thấy nếu thế giới nóng lên 4 độ C sẽ khiến một người trung bình nghèo hơn 40% - tức tăng gần gấp 4 lần so với một số ước tính trước đó.
Cơ quan Giám sát Sông băng thế giới ước tính rằng, kể từ năm 2020, lượng băng tan hằng năm tương đương với lượng nước tiêu thụ trên toàn cầu trong 30 năm.
Tình trạng ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề nhức nhối tại các thành phố lớn trên thế giới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường. Mức độ bụi mịn và khí thải từ phương tiện giao thông ngày càng gia tăng, khiến nhiều người phải đối mặt với các bệnh hô hấp và suy giảm chất lượng cuộc sống.
