Lãnh đạo quản lý nói chung, tâm lý học trong lãnh đạo quản lý nói riêng, đặc biệt là áp dụng đối với ngành Tài nguyên và Môi trường nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần quản lý, sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là vấn đề hết sức quan trọng hiện nay.
Được phát triển vào những năm đầu của Thế kỉ 20 này, những tri thức lý luận của tâm lý học lãnh đạo quản lý (LĐQL) đã được áp dụng một cách có hiệu quả vào việc thực thi quá trình quản lý trên tất cả các dạng của hoạt động người. Phải nói rằng, ở đâu có sự tồn tại của các dạng hoạt động quản lý con người, ở đó sẽ có sự tồn tại và vận hành của tri thức tâm lý học LĐQL để góp phần chỉ đạo về mặt lý luận cho các quá trình quản lý. Với tư cách là một chuyên ngành của tâm lý học, tâm lý học LĐQL dần dần đã giữ được vị trí then chốt, mà hệ thống tri thức lý luận của nó đã, đang và sẽ là những cơ sở cốt lõi cho việc xây dựng nên hệ thống tri thức của các khoa học quản lý. Vai trò quan trọng của khoa học này được thể hiện ở chỗ, hệ thống tri thức lý luận của nó đã thực sự làm cơ sở khoa học cho việc tiến hành thực hiện hợp lý các hoạt động quản lý những dạng hoạt động người.
Khi đứng trước các đối tượng lãnh đạo quản lý (LĐQL), chủ thể LĐQL phải tiến hành các hoạt động nhận thức về họ, biểu thị thái độ riêng của bản thân; Trên cơ sở đó, thực thi các hành động LĐQL theo các mục tiêu đã định. Nhận thức, tình cảm và ý chí trong các hành động này đều là những dạng biểu hiện cụ thể của các hiện tượng tinh thần đang được vận hành trong đời sống tâm lý của người LĐQL. Ở mỗi chủ thể LĐQL xác định, do đặc trưng của những cấu tạo sinh lý - thần kinh quy định mà chừng nào khi họ còn hoạt động và giao tiếp trong những điều kiện xã hội - lịch sử nhất định, thì sẽ còn có sự tồn tại của các hoạt động tâm lý cá nhân họ.
Trong thực tế, những hiện tượng tâm lý này ở nhà LĐQL đều có chức năng phản ánh thực tại. Nó có tác dụng kích thích, định hướng, điều khiển, điều chỉnh, kiểm tra và đánh giá toàn bộ các tiến trình LĐQL của chủ thể, khi họ tiến hành giải các bài toán LĐQL.
Bản chất của tâm lý lãnh đạo quản lý
Mỗi một hiện tượng tâm lý ở người LĐQL đều được nảy sinh ra trên cơ sở những tiền đề vật chất, sinh lý - thần kinh của chính chủ thể LĐQL, cũng như những đặc điểm hoạt động của não bộ và các điều kiện xã hội - lịch sử nhất định mà họ đang sống. Ở người não không phát triển, không bình thường hoặc không hoạt động, thì chủ thể sẽ không bao giờ có được tâm lý. Sinh lý - thần kinh con người luôn được phát triển và vận hành theo cơ chế gien di truyền. Tâm lý của chủ thể được phát triển và vận hành theo cơ chế di sản. Với những tiền đề sinh lý - thần kinh nhất định, người LĐQL phải sống, hoạt động và giao tiếp trong những điều kiện xã hội - lịch sử xác định của các quá trình LĐQL thì tâm lí LĐQL của họ mới được hình thành. Ở đây, do sự vận hành bất tận của các cơ chế xuất tâm và nhập tâm mà tâm lý của người LĐQL mới được nảy sinh, phát triển, hình thành, biểu hiện, vận hành. Tâm lý LĐQL luôn có chức năng phản ánh thực tại LĐQL và có tác dụng tổ chức, chuẩn bị, định hướng, điều khiển, điều chỉnh, kiểm tra toàn bộ các cử chỉ, hành động cũng như quan hệ LĐQL của chủ thể trong các quá trình hoạt động giao tiếp của họ.
Trong tiến trình hoạt động của chủ thể LĐQL, tâm lí LĐQL sẽ luôn luôn được vận động, phát triển cùng với sự vận động, phát triển của thực tại LĐQL, để trên cơ sở đó, chúng được cấu thành những phẩm chất nhân cách LĐQL xác định. Thông qua các biện pháp đổi mới cơ chế LĐQL kiện toàn tổ chức quản lý và cải tiến công tác quản lý mà tâm lý LĐQL ở chủ thể LĐQL sẽ được phát triển trong một tổng thể biện chứng là nhân cách LĐQL.
Trong quá trình nghiên cứu tìm tòi, cách tiếp cận hoạt động - giao tiếp - nhân cách đối với những vấn đề của LĐQL sẽ được coi là phương thức tiếp cận cơ bản của tâm lý học LĐQL. Bằng phương thức tiếp cận này chúng ta mới nhận thức được một cách khách quan, khoa học về bản chất của tâm lý LĐQL, mới hình thành được chúng ở các chủ thể LĐQL một cách hiện thực, cảm tính, có hiệu quả và được điều chỉnh để đúng ngay từ đầu. Toàn bộ những gì đã từng có trong nhân cách chủ thể LĐQL là do đối tượng của nó đã được tồn tại qua toàn bộ tiến trình thực hiện những nhiệm vụ của các hoạt động và giao tiếp của chủ thể trước đó.
Vận dụng tâm lý học lãnh đạo quản lý trong ngành Tài nguyên và Môi trường
Thực tiễn QLNN của ngành TN&MT đang đặt ra việc đào tạo kỹ năng lãnh đạo là một trong những nội dung trọng yếu của công tác xây dựng đội ngũ cán bộ nước nhà đáp ứng yêu cầu tiến trình hội nhập, hợp tác quốc tế. Trong đó, tâm lý học LĐQL cần trang bị cho đội ngũ cán bộ LĐQL của Ngành với vai trò là nguồn lực trọng yếu, có tính quyết định cho việc hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao; góp phần xây dựng và phát triển xã hội theo mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
Khoa học chuyên nghiên cứu về tâm lý quản lý được gọi là tâm lý học LĐQL. Với tư cách là một chuyên ngành tâm lý học, làm cơ sở - cốt lõi cho việc xây dựng nên hệ thống lí luận của các khoa học quản lý các dạng hoạt động người, tâm lý học LĐQL đã đi vào tìm hiểu được những yếu tố tâm lý của hoạt động giao tiếp LĐQL và đã xác định được các phương thức hợp lý trong việc đào tạo những nhân cách tương ứng với từng loại hình của hoạt động quản lý. Tâm lý học LĐQL là khoa học về quy luật tâm lý học của các quan hệ được biểu hiện trong hoạt động LĐQL. Nó nghiên cứu về các yếu tố tâm lý của hoạt động và giao tiếp quản lý. Trong các quá trình LĐQL, sẽ biểu hiện ra các mối quan hệ cơ bản: Quan hệ giữa người lãnh đạo với những người dưới quyền mình; Quan hệ giữa người lãnh đạo với những người lãnh đạo khác; Quan hệ giữa những người dưới quyền với nhau trong một hệ quản lý; Quan hệ giữa người lãnh đạo với những người trong xã hội.
Sự vận động nội tại của các mối quan hệ này trong hệ thống quản lý sẽ có tác dụng làm hình thành nên các hình thức giao tiếp LĐQL. Mặt thứ hai luôn tồn tại song song với các quá trình giao tiếp LĐQL này là các quá trình hoạt động quản lý.
Những vấn đề cơ bản mà tâm lý học quản lý hướng vào để tìm hiểu và giải quyết bao gồm:
Phân tích hoạt động quản lý để tìm ra được những yếu tố tâm lý của nó, nhằm mô hình hóa chúng dưới dạng các bài toán LĐQL với mục đích dạy học. Xác định những yêu cầu tâm lý của từng loại hình hoạt động quản lý, nhằm đào tạo ra được những nhà LĐQL có các phẩm chất nhân cách phù hợp với từng loại hình quản lý, mà họ sẽ phải đảm nhiệm.
Thực hiện việc xác định được những cơ sở tâm lý học của các quá trình định hướng, tư vấn và tuyển chọn các nhà LĐQL. Thực hiện một cách hợp lý việc áp dụng những thành tựu của tâm lý học chẩn đoán vào định hướng, tư vấn và tuyển chọn người LĐQL, công tác tổ chức cán bộ của chúng ta mới có được những cơ sở khoa học xác đáng khi tiến hành quy hoạch, bố trí những con người cụ thể vào những vị trí LĐQL xác định. Một mặt người LĐQL phải tìm ra cho bằng được những con người cụ thể mà ở họ có được các phẩm chất nhân cách phù hợp tuyệt đối với một loại hình quản lý nhất định. Mặt khác, một khi đã giữ một trọng trách là LĐQL một dạng hoạt động nhất định, người LĐQL sẽ phải thường xuyên tự rèn luyện mình để có được các phẩm chất nhân cách phù hợp tuyệt đối với yêu cầu của hoạt động - giao tiếp quản lý. Tâm lý học LĐQL sẽ chỉ ra cơ sở khoa học của cả hai quá trình quan trọng này để phục vụ cho việc giải quyết những vấn đề được nảy sinh ra trong thực tiễn quản lý.
Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Đình Chỉnh - Phạm Ngọc Uyển, Tâm lý học quản lý, NXB Giáo dục, 1998;
2. Vũ Dũng - Giáo trình tâm lý học quản lý, NXB Đại học Sư pham - Hà Nội 2011;
3. Phạm Minh Hạc (CB), Tâm lý học, NXB Giáo dục, 1997;
4. V.I. Lêbêđép, Tâm lý xã hội trong quản lý, NXB Sự thật, 1989;
5. Nhiệm Ngạn Thân, Phát hiện và sử dụng nhân tài, NXB Chính trị quốc gia, 2012;
6. Bùi Anh Tuấn, Giáo trình Hành vi tổ chức, NXB Thống kê, Hà Nội 2003.
TS. TRẦN THỊ TÚ QUYÊN
Khoa Lãnh đạo học và Chính sách công
Học viện Chính trị khu vực 1
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 21 (Kỳ 1 tháng 11) năm 2024
Tóm tắt: Bài báo nghiên cứu giải pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) bền vững cho Việt Nam thông qua tích hợp công nghệ vi sinh (phân hủy sinh học) và nhiệt phân. Trước áp lực gia tăng rác đô thị và yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn, phương pháp này được đề xuất nhằm tận dụng tài nguyên từ rác, giảm chôn lấp và phát thải.
Nếu ở Kỳ 1, độc giả đã thấy những định hướng chiến lược và công nghệ xanh mở ra lối đi mới cho nông nghiệp Việt, thì đến Kỳ 2, điểm nhấn lại nằm ở những giải pháp cụ thể. Từ phòng thí nghiệm, nhiều nghiên cứu khoa học đã bước ra thực tiễn, đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo nên các mô hình thành công: từ công nghệ bảo quản mới, chế biến cà phê hiện đại, đến kinh tế tuần hoàn phụ phẩm tôm và nâng tầm sản phẩm truyền thống như nước mắm. Đây chính là những hạt nhân giúp nông sản Việt gia tăng giá trị và chinh phục thị trường quốc tế.
Cao chloroform của Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack.) được sắc ký cột với các hệ dung môi có độ phân cực khác nhau và kết hợp với kỹ thuật sắc ký lớp mỏng để thực hiện quá trình phân lập và tinh sạch các hợp chất. Cấu trúc của các hợp chất được xác định bằng phương pháp phổ cộng hưởng từ hạt nhân và kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Ba hợp chất được tinh sạch và xác định cấu trúc bao gồm luteolin (1), quercetin (2) và quercitrin (3).
Hoạt tính xua đuổi hiệu quả của p-menthan-3,8-diol (PMD) đã được chứng minh là hiệu quả an toàn cho sức khỏe, tuy nhiên, hợp chất này vẫn chưa được sử dụng phổ biến ở Việt Nam. Đã có một số công trình nghiên cứu khảo sát tổng hợp PMD chủ yếu sử dụng xúc tác acid H2SO4 loãng với các điều kiện phản ứng khác nhau về thời gian và nhiệt độ.
Cháy nổ trong sinh hoạt dân dụng vẫn là một vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, gây ra những thiệt hại nặng nề về người và tài sản do sự bất cẩn hoặc lỗi thiết bị điện. Các hệ thống cảnh báo cháy truyền thống thường có độ trễ cao, chỉ phản ứng khi cháy đã xảy ra rõ ràng, dễ gây báo động giả và thiếu khả năng cảnh báo từ xa.
Khu vực đảo Palawan (Philippine), Sempoma SABAH (Malaysia) nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa với hai mùa mưa, mùa khô rõ rệt. Tại Palawan, trung bình năm nhiệt độ không khí 28,50C, độ ẩm trung bình 58,4%, tổng lượng mưa 2.920 mm, tổng số giờ nắng trong khoảng 2,180 - 2,307h, nhiệt độ nước biển 29,30C và độ muối nước biển 33,3‰.
