Hiện nay, công tác khí tượng thủy văn đã đạt được nhiều bước tiến đáng ghi nhận, từ công tác đo đạc tại các trạm, truyền các dữ liệu về Trung ương, phân tích và công tác dự báo. Ngành Khí tượng và Thủy văn trong thời gian qua đã thực hiện hiệu quả truyền tải thông tin về dự báo trong phục vụ công tác phòng chống thiên tai, bảo đảm quốc phòng-an ninh và phát triển kinh tế-xã hội.
Nâng cao chất lượng dự báo, giảm nhẹ thiệt hại thiên tai
Ngành KTTV tập trung nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo KTTV nâng cao tính chính xác, độ tin cậy của các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai, xây dựng hệ thống quan trắc hiện đại, hệ thống hỗ trợ kỹ thuật, tăng cường công nghệ dự báo, năng lực chuyên môn, đặc biệt là xây dựng và đưa vào dự báo nghiệp vụ dụng mô hình dự báo bão, mưa lớn của Việt Nam; xây dựng hệ thống giám sát BĐKH, hạn hán, xâm nhập mặn. Phát triển mạng lưới trạm KTTV quốc gia từng bước hiện đại, đồng bộ, đạt trình độ ngang bằng với các nước phát triển trong khu vực châu Á và thế giới; có khả năng tích hợp, lồng ghép, kết nối, chia sẻ với mạng lưới quan trắc TN&MT quốc gia và mạng lưới trạm KTTV toàn cầu, hệ thống quan trắc chuyên dùng của các ngành, đáp ứng nhu cầu thông tin, dữ liệu, nâng cao chất lượng công tác dự báo, cảnh báo KTTV.
Ngành tăng cường đào tạo cán bộ dự báo, mở rộng hợp tác quốc tế, cải tiến thay đổi nội dung, hình thức truyền tin thiên tai cụ thể như tiếp tục đầu tư xây dựng các hệ thống hỗ trợ kỹ thuật, phát triển công nghệ dự báo số để tăng cường năng lực dự báo từ hạn cực ngắn đến hạn dài; xây dựng hệ thống mô hình khu vực phân giải cao, đồng hóa số liệu từ nguồn số liệu radar thời tiết, vệ tinh, trạm thám không. Xây dựng các hệ thống hỗ trợ kỹ thuật, chi tiết hóa các bản tin dự báo KTTV, trong đó đặc biệt chú trọng chi tiết hóa tác động của thiên tai với các lĩnh vực KT-XH và các đối tượng chịu rủi ro thiên tai.
Các Nghị quyết của Trung ương về KTTV đều khẳng định việc chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên, BVMT là những vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có tầm ảnh hưởng lớn, quan hệ, tác động qua lại, cùng quyết định sự phát triển bền vững của đất nước. Đồng thời, là cơ sở, tiền đề cho việc hoạch định đường lối, chính sách phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN và an sinh xã hội. Đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của cả hệ thống chính trị; là trách nhiệm, nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức doanh nghiệp, cộng đồng dân cư; trong đó, nhà nước giữ vai trò chủ đạo, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự tham gia giám sát của toàn xã hội. Với nỗ lực không ngừng của Tổng cục KTTV trong việc tăng cường dự báo, cảnh báo sớm, thông tin KTTV không chỉ có vai trò quan trọng góp phần chủ động phòng tránh và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai, bảo vệ cuộc sống và sinh kế của người dân. Thông tin, dữ liệu KTTV là đầu vào quan trọng cho các ngành, lĩnh vực KT-XH và góp phần tích cực trong việc đảm bảo QP-AN quốc gia. Các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai phục vụ hiệu quả cho công tác ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên phạm vi cả nước.
Công tác tuyên truyền về KTTV thời gian gần đây đã lan tỏa, sâu rộng tạo sự thống nhất nhận thức, hành động trong Đảng và hệ thống chính trị, sự đồng thuận trong nhân dân để thực hiện tốt công tác KTTV, góp phần hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN và phục vụ đời sống dân sinh.Thông qua tuyên truyền, góp phần nâng cao trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn thể xã hội để thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đổi mới, nâng cao năng lực, trình độ ngành KTTV, BVMT và ứng phó với BĐKH, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai theo định hướng Nghị quyết của Đảng.
Theo Lãnh đạo Tổng cục KTTV, công tác tuyên truyền về KTTV cần gắn với nhiệm vụ hoạch định và triển khai các chương trình, kế hoạch, đề án KT-XH, nhiệm vụ chính trị của đất nước, bộ, ngành, địa phương, góp phần phục vụ thiết thực đời sống dân sinh và mục tiêu phát triển bền vững đất nước. Ngành KTTV chú trọng một số nội dung tuyên truyền trọng tâm như: Tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực KTTV, các Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Tổng cục KTTV.
Ngành KTTV cơ bản đã đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, có được thành quả này nhờ sự chỉ đạo trực tiếp của các lãnh đạo cấp trên của Bộ TN&MT, của Tổng cục KTTV. Nhờ sự đầu tư của nhà nước, đồng thời có sự phát triển của khoa học công nghệ trên thế giới và ở Việt Nam. Tuy nhiên, công tác KTTV lúc nào cũng gặp thách thức đòi hỏi các cán bộ cũng như lãnh đạo, các cán bộ trong ngành KTTV cần nỗ lực hơn nữa, vượt qua những thách thức. Với điều kiện nóng lên toàn cầu của BĐKH, các hiện tượng khí hậu cực đoan sẽ xảy ra ngày càng nhiều hơn, dự báo những điều kiện cực đoan này trong bối cảnh BĐKH là một thách thức. Những thông tin dự báo được truyền tải cho người dân cần được dễ hiểu hơn và làm sao có được sự gắn kết giữa các nhà làm dự báo, các nhà cung cấp thông tin với người sử dụng thông tin để những thông tin được hiệu quả.
Tới đây, ngành KTTV tiếp tục đẩy mạnh, phát triển đồng bộ theo hướng hiện đại hóa; lấy việc đầu tư cho KHCN và đào tạo nguồn nhân lực làm giải pháp chủ yếu để phát triển trên cơ sở kế thừa và phát huy tối đa nguồn lực hiện có; khai thác triệt để thành tựu KHCN trong nước, đồng thời ứng dụng chọn lọc những thành tựu KHCN tiên tiến trên thế giới. Hiện đại hóa và tự động hóa hệ thống thông tin truyền dẫn số KTTV, nâng cao tốc độ và mở rộng băng thông, đáp ứng yêu cầu phát triển công nghệ dự báo và trao đổi số liệu trong và ngoài Ngành.
Tăng cường theo dõi, dự báo, cảnh báo thời tiết nguy hiểm
Thời gian vừa qua, nhiều đợt mưa lớn kéo dài trên diện rộng gây sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt sâu tại nhiều nơi, thiệt hại nghiêm trọng về tính mạng, nhà cửa của người dân, công trình cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng lớn đến sản xuất, sinh hoạt của nhân dân. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 78/CĐ-TTg ngày 11/8/2024 về việc tập trung ứng phó nguy cơ mưa lũ, sạt lở đất, lũ quét tại khu vực Bắc Bộ, Bộ TN&MTđã yêu cầu Tổng cục KTTV triển khai thực hiện các nhiệm vụ sau: Tổ chức tăng cường quan trắc, theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, dự báo, cảnh báo sớm tình hình thiên tai; cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác các thông tin về thiên tai theo quy định tại Quyết định số 18/2021/QĐ-TTg quy định về dự báo, cảnh báo, truyền tin thiên tai và cấp độ rủi ro thiên tai cho các cơ quan chỉ đạo, chỉ huy phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp. Cung cấp kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo tác động chi tiết đến các khu vực chịu ảnh hưởng, các công trình dân sinh, KT-XH trên địa bàn các tỉnh cho cơ quan chỉ huy phòng, chống thiên tai cũng như nhân dân phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai. Phối hợp với các đơn vị truyền thông đẩy mạnh công tác tuyên truyền, cập nhật đầy đủ các thông tin về tình hình thiên tai trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Trước tình hình thiên tai mùa mưa bão năm 2024 diễn biến bất thường, gia tăng về cường độ, tần suất, để đảm bảo công tác dự báo, cảnh báo phục vụ ứng phó với các tình huống thiên tai, Tổng cục KTTV đã yêu cầu các đơn vị trực thuộc tăng cường theo dõi, dự báo, cảnh báo thời tiết nguy hiểm. Hệ thống dự báo, cảnh báo KTTV quốc gia thực hiện nghiêm túc quy định về Quy trình kỹ thuật dự báo, cảnh báo hiện tượng KTTV nguy hiểm; tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến, tác động của của mưa lớn, dông lốc, nguy cơ lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất đá…; cập nhật, cung cấp đầy đủ, kịp thời bản tin dự báo thiên tai và dự báo tác động phục vụ tốt công tác chỉ đạo phòng chống, khắc phục hậu quả của thiên tai cho Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai (PCTT), Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn, Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn các bộ, ngành, địa phương và nhân dân biết chủ động phòng, tránh nhằm giảm thiểu thiệt hại của thiên tai.
Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia chủ trì công tác dự báo mưa lớn, nguy cơ lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất đá, dông, tố, lốc, sét…, thông báo đầy đủ, kịp thời cho các Đài KTTV khu vực và các Đài KTTV tỉnh để cảnh báo thiên tai, cấp độ rủi ro thiên tai và tác động của thiên tai cho địa phương phục vụ công tác phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, giảm thiểu thiệt hại cho các địa phương; chủ động đề xuất thảo luận trực tuyến; tăng cường theo dõi, dự báo, cảnh báo ảnh hưởng, tác động của thiên tai nguy hiểm. Bên cạnh đó, theo dõi, giám sát và bảo đảm hệ thống mạng lưới các trạm quan trắc KTTV, ra đa thời tiết hoạt động bình thường. Chủ trì, phối hợp với Trung tâm Thông tin và Dữ liệu KTTV và các Đài KTTV khu vực bảo đảm hoạt động truyền số liệu từ các trạm quan trắc KTTV, ra đa thời tiết, đo mưa tự động phục vụ tốt công tác dự báo, cảnh báo KTTV. Trung tâm Thông tin và Dữ liệu KTTV: Duy trì và bảo đảm đường truyền, thông tin liên lạc phục vụ công tác dự báo, cảnh báo KTTV. Cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin, dữ liệu KTTV phục vụ dự báo, cảnh báo thiên tai. Liên đoàn Khảo sát KTTV: Sẵn sàng phương tiện, thiết bị, các phương án đo đạc phục vụ điều tra, khảo sát khi có yêu cầu.
Các Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh: Chỉ đạo các trạm KTTV trực thuộc triển khai phương án quan trắc; bảo đảm thu thập đầy đủ, chính xác số liệu và truyền tin kịp thời trong mọi tình huống phục vụ tốt công tác dự báo mưa lớn, nguy cơ lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất đá, dông, tố, lốc, sét…; kiểm tra, đảm bảo trang thiết bị bảo hộ lao động nhằm bảo đảm an toàn cho quan trắc viên khi thực hiện nhiệm vụ. Chỉ đạo Phòng Dự báo và các Đài KTTV tỉnh trực thuộc theo dõi, dự báo sát mọi diễn biến và tác động của mưa lớn, nguy cơ lũ, lũ quét, sạt lở đất đá, dông, tố, lốc, sét…; phối hợp chặt chẽ, thường xuyên thông tin về diễn biến mưa lớn, nguy cơ lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất đá, dông, tố, lốc, sét,… đến Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn và Lãnh đạo các tỉnh để phục vụ công tác chỉ đạo ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai trên địa bàn. Đồng thời, gửi bản tin về Tổng cục KTTV theo quy định để phục vụ công tác đánh giá chất lượng dự báo. Thu thập thông tin chi tiết về các hoạt động dân sinh, KT-XH các công trình nhạy cảm có khả năng chịu ảnh hưởng của thiên tai trên địa bàn các tỉnh, đồng thời chia sẻ cho Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia phục vụ công tác dự báo, cảnh báo. Cung cấp kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo tác động chi tiết cho khu vực nhạy cảm, các công trình dân sinh, kinh tế xã hội, các khu vực chịu ảnh hưởng trên địa bàn tỉnh cho các Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn cũng như Lãnh đạo và nhân dân các tỉnh phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai,…
THU HƯƠNG
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 16 (Kỳ 2 tháng 8) năm 2024
Ngày 29/10, khu vực từ Hà Tĩnh đến Bắc Quảng Trị có mưa vừa, mưa to và dông với lượng mưa phổ biến 70-140mm, cục bộ có nơi mưa rất to trên 250mm. Khu vực TP. Huế và TP. Đà Nẵng có mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến 120-250mm, cục bộ có nơi trên 400mm. Khu vực Nam Quảng Trị và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to với lượng mưa phổ biến 80-180mm, cục bộ có nơi mưa rất to trên 350mm. Từ ngày 30/10, mưa lớn ở khu vực từ TP Huế đến Quảng Ngãi có khả năng giảm dần.
Ngày 28/10, khu vực từ Hà Tĩnh đến Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, trong đó từ Hà Tĩnh đến Bắc Quảng Trị tổng lượng mưa từ 80–150mm, cục bộ có nơi trên 300mm. Khu vực từ Nam Quảng Trị và phía Đông Quảng Ngãi tổng lượng mưa từ 150 đến 300mm, cục bộ có nơi trên 500mm; TP. Huế và TP. Đà Nẵng tổng lượng mưa từ 200–400mm, cục bộ có nơi trên 600mm.
Ngày 27/10, hệ thống còi hú cảnh báo thiên tai tại TP. Huế tiếp tục hú vang, cảnh báo khi lũ trên sông Hương, sông Bồ vượt báo động 2, cảnh báo sẽ vượt báo động 3. Theo quy chế, lãnh đạo Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự là người ra lệnh phát tín hiệu khi có tình huống bão, lũ, ngập lụt.
Ngày 27/10, khu vực từ Nam Quảng Trị đến TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 200–400mm, cục bộ có nơi trên 600mm. Khu vực từ Hà Tĩnh đến Bắc Quảng Trị có mưa vừa, mưa to và dông, lượng mưa phổ biến 100–200mm, cục bộ có nơi trên 350mm. Khu vực phía Đông các tỉnh từ Gia Lai đến Đắk Lắk có mưa vừa, mưa to và dông với lượng mưa phổ biến 40-80mm, cục bộ có nơi mưa rất to trên 150mm.
Ngày 26/10, khu vực TP. Huế, TP. Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi có khả năng xảy ra mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 150–350mm, có nơi trên 500mm. Khu vực Nam Quảng Trị, phía Đông các tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk có mưa vừa, mưa to và dông, lượng mưa phổ biến 70–150mm, cục bộ trên 250mm.
Ngày 25/10, khu vực từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi và phía Đông các tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk có mưa vừa, mưa to và dông với lượng mưa phổ biến 80-170mm, cục bộ có nơi mưa rất to trên 350mm (mưa lớn tập trung ở khu vực ven biển). Các tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng và khu vực Nam Bộ có mưa vừa và dông với lượng mưa 20-40mm, cục bộ có nơi mưa to đến rất to trên 100mm.
