Nghị quyết thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại: Hỗ trợ đô thị hóa và đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân

Ngày 3/11, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức phiên họp để thảo luận về dự thảo Nghị quyết thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất. Phiên họp được điều hành bởi Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, với sự tham gia của nhiều lãnh đạo cơ quan liên quan, trong đó có Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy.

Toàn cảnh phiên họp

Đổi mới trong cơ chế thực hiện: Tạo động lực cho doanh nghiệp và người dân

Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, Nghị quyết này được xây dựng với mục đích cụ thể hóa chủ trương của Đảng về việc tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại. Việc thực hiện cơ chế này sẽ tạo ra hành lang pháp lý để quản lý thị trường quyền sử dụng đất và thị trường bất động sản phát triển ổn định, minh bạch, công khai, từ đó thúc đẩy quá trình đô thị hóa và giải quyết bài toán nhà ở cho người dân.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy trình bày Tờ trình

Nghị quyết nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người sử dụng đất và nhà đầu tư chủ động thực hiện các dự án nhà ở thương mại và phát triển đô thị mà không cần sự can thiệp quá mức của cơ quan hành chính. Việc này sẽ giảm thiểu thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, đồng thời tránh tình trạng thu hồi đất gây khiếu kiện từ người dân. Điều này không chỉ giúp đẩy nhanh tiến trình đô thị hóa mà còn đáp ứng nhu cầu đất ở và nhà ở của người dân, nhất là tại các khu vực đô thị đang ngày càng phát triển.

Điểm nổi bật của Nghị quyết là việc thí điểm dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất, thay vì sử dụng cơ chế thu hồi đất truyền thống. Điều này sẽ giảm thiểu sự can thiệp của cơ quan hành chính, hạn chế khiếu kiện từ người dân và giảm thiểu các thủ tục hành chính không cần thiết. Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, quy định mới này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức kinh doanh bất động sản chủ động triển khai dự án trên các loại đất đã được quy hoạch hoặc đang trong quá trình thỏa thuận.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Bên cạnh đó, Nghị quyết còn mở ra cơ hội để sử dụng hiệu quả hơn nguồn tài nguyên đất tại các khu vực đô thị hóa nhanh. Tuy nhiên, sự thay đổi này đòi hỏi các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định pháp luật, đảm bảo không xảy ra tình trạng đầu cơ đất đai hay lạm dụng cơ chế xin-cho trong việc triển khai dự án.

Cân nhắc kỹ lưỡng và đảm bảo tính khả thi

Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, Nghị quyết sẽ áp dụng đối với các dự án nhà ở thương mại thực hiện thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất trên phạm vi toàn quốc. Cụ thể, các tổ chức kinh doanh bất động sản có thể thực hiện các dự án này trong các trường hợp như: nhận quyền sử dụng đất, đang có quyền sử dụng đất, hoặc là các tổ chức nhận đất từ những cơ sở phải di dời do ô nhiễm môi trường hay theo quy hoạch đô thị. Đối tượng áp dụng của Nghị quyết bao gồm cơ quan nhà nước, các tổ chức kinh doanh bất động sản và người sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai.

Nghị quyết cũng đưa ra các nguyên tắc để thực hiện thí điểm, trong đó đặc biệt nhấn mạnh việc xây dựng các cơ chế thỏa thuận đất đai giữa doanh nghiệp và người dân, từ đó giúp quản lý và điều phối thị trường đất đai phát triển bền vững. Các cơ chế này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng đầu cơ đất đai, đồng thời thúc đẩy việc phát triển các dự án nhà ở thương mại có giá trị thực tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra

Mặc dù được kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích, Nghị quyết vẫn đối diện với một số thách thức đáng kể. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, việc áp dụng cơ chế thí điểm này cần được nghiên cứu toàn diện và cụ thể hơn, đặc biệt trong bối cảnh Luật Đất đai hiện hành đã có những quy định rất chặt chẽ về chuyển quyền sử dụng đất. Việc triển khai song song hai cơ chế pháp lý có nguy cơ gây chồng chéo và xung đột giữa các quy định hiện hành về đất lâm nghiệp, quốc phòng, tín ngưỡng, và các loại đất khác. Do vậy, cần phải có một quy trình rà soát cụ thể và xác định rõ các loại đất thực hiện các dự án nhà ở thương mại, làm sao để không vi phạm các quy định bảo vệ tài nguyên đất, cũng như bảo vệ lợi ích cộng đồng.

Các thành viên trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất rằng, Chính phủ cần bổ sung thêm các thông tin và đánh giá rõ ràng về tình hình triển khai các dự án nhà ở thương mại hiện nay, để có thể xác định rõ hơn những vướng mắc tại các địa phương, từ đó đưa ra phương án thí điểm phù hợp. Một số ý kiến cũng cho rằng, không phải tất cả các địa phương đều gặp phải khó khăn trong vấn đề đất đai và phát triển nhà ở, do vậy việc áp dụng thí điểm trên toàn quốc có thể gây khó khăn trong việc quản lý và xử lý các tác động chính sách.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Giải pháp và định hướng trong tương lai

Để đảm bảo tính hiệu quả, Chính phủ cần bổ sung thêm các thông tin chi tiết về hiện trạng thị trường nhà ở thương mại, đánh giá tác động của chính sách mới và dự báo rủi ro. Đồng thời, cơ chế thí điểm phải được thiết kế sao cho không làm suy giảm diện tích đất lúa (3,5 triệu ha) và tỷ lệ che phủ rừng (42%), hai chỉ tiêu quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.

Ngoài ra, việc kiểm soát chặt chẽ quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và các khu vực thực hiện dự án cũng cần được quan tâm đặc biệt. Chính phủ và các cấp chính quyền địa phương phải chịu trách nhiệm trong việc giám sát, xử lý các hành vi trục lợi chính sách, tránh để xảy ra tình trạng xây dựng tràn lan hoặc bỏ hoang đất.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận

Kết thúc cuộc họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét và quyết định việc thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại theo cơ chế thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất. Việc này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, giúp khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai, phát triển kinh tế xã hội, đồng thời giải quyết vấn đề nhà ở cho người dân. Tuy nhiên, Chính phủ cần tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, làm rõ các căn cứ, điều kiện và phạm vi thí điểm để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của chính sách.

Những thảo luận và góp ý tại phiên họp Quốc hội cho thấy việc thí điểm thực hiện các dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận quyền sử dụng đất là một bước đi quan trọng trong việc thúc đẩy tiến trình đô thị hóa và giải quyết vấn đề nhà ở cho người dân. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả, chính sách này cần được triển khai cẩn trọng, với sự kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng đầu cơ đất đai, trục lợi chính sách, đồng thời bảo vệ các diện tích đất quan trọng như đất lúa và rừng. Khi được triển khai đúng cách, Nghị quyết này có thể là một công cụ hiệu quả để giải quyết nhu cầu đất ở, nhà ở, đồng thời phát triển bền vững thị trường bất động sản tại Việt Nam.

PV