Người nuôi tôm ở Nghệ An “sống mòn” với ao đầm

Người nuôi tôm ở Nghệ An đang phải đối mặt một vụ mùa đầy khó khăn khi dịch bệnh xuất hiện, môi trường ao nuôi ô nhiễm và bão lũ gây thiệt hại lớn,...

Chỉ trong thời gian ngắn ngủi, tỉnh Nghệ An đã phải đón nhận nhiều trận thiên tai kinh hoàng. Bão lũ tràn về cấp tập khiến địa phương này thiệt hại nghiêm trọng, ước sơ bộ mất trắng trên dưới 10.000 tỷ đồng, trong đó lĩnh vực nuôi trồng thủy sản điêu đứng thấy rõ.

Có mặt tại đầm tôm của gia đình ông Nguyễn Quốc Huy ở xóm 5, xã Trung Lộc (Nghệ An), không khí nuôi trồng những ngày này khá trầm lắng. Dù đã có hơn 25 năm kinh nghiệm nuôi tôm, nhưng trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp và thiệt hại do bão lũ, ông Huy chỉ duy trì một ao nhỏ để chuẩn bị nguồn hàng cho dịp Tết 2026.

Gia đình ông có 2 ao với tổng diện tích hơn 3.000 m². Tuy nhiên năm nay, bão lũ kéo dài cùng dịch bệnh trên tôm bùng phát khiến ông chỉ dám thả 3 vạn con ở ao nhỏ, còn ao lớn vẫn chưa thể tính đến chuyện thả con giống sau khi thu hoạch hết phần tôm còn sót lại sau lũ. Ông cho biết nếu thời tiết thuận lợi, cả hai ao có thể thả khoảng 10 vạn con. Thế nhưng trận lũ vừa rồi làm vỡ bờ ao, chưa kịp khắc phục để tái nuôi vụ mới.

“Năm nay coi như thất bát. Lũ ngập tràn ao, tôm theo dòng nước trôi đi hết. Sau khi lũ đi qua, gia đình tôi dọn dẹp, thu hoạch vớt vát chưa đầy 50 triệu đồng, trong khi chi phí đầu tư đã lên đến 150 triệu,” ông Huy chia sẻ.

Không chỉ gây thiệt hại trực tiếp, bão lũ còn khiến môi trường nuôi tôm trở nên khó khăn hơn. Các hộ nuôi tôm quanh khu vực còn gặp tình trạng mưa kéo dài khiến nguồn nước mặn khan hiếm, còn nước sông Đập Mộc (sông Kiệt) bị ngọt hóa khi lũ dâng, tràn vào ao khiến tôm bị sốc và chết hàng loạt.

Thêm vào đó, nước sông Đập Mộc bị ô nhiễm do chảy qua khu công nghiệp Nam Cấm, làm tăng nguy cơ dịch bệnh. Vì thế, mỗi lần lấy nước vào ao từ con sông này, gia đình ông phải lọc và lắng kỹ để hạn chế mầm bệnh. Ở tôm thẻ chân trắng, những bệnh thường gặp gồm bệnh đường ruột, gan, đục cơ, hồng thân… Trong đó bệnh hồng thân gần như không thể chữa, khi xuất hiện là xem như mất trắng.

Với gia đình ông Huy, chuỗi ngày tệ hại bắt đầu từ năm 2019, thời điểm ngỡ như thắng lớn thì bất ngờ phải đón nhận kết cục thảm hại: Năm đó trắng tay toàn tập. Vụ đầu dự kiến xuất bán vào tháng 6 nhưng bất thành. Vụ thứ hai tôm phát triển nhanh, kích thước đều, đẹp, tôi đã thỏa thuận miệng đâu đấy với cánh thương lái rồi, chẳng ngờ bệnh hồng thân xuất hiện chớp nhoáng và bùng phát trên diện rộng, sau 2 ngày tôm chết sạch. Biến cố quá lớn khiến kinh tế gia đình tôi tuột dốc không phanh, những năm qua duy trì hết sức khó khăn.

Đặc biệt, vấn đề dịch bệnh luôn thường trực, như mùa này tôm thường bị gan, hồng thân, trống ruột, nấm. Hiện một số tôm nhỡ sót lại từ vụ trước đang bị nấm gây hại tác động. Bệnh này không chết tức thì như bệnh hồng thân nhưng khiến người nuôi mất ăn mất ngủ triền miên. Con tôm khi nhiễm nấm sẽ kém ăn, chậm lớn thấy rõ, kéo dài lê thê thời gian nuôi tận 5 tháng/vụ, đi kèm với đó là hàng loạt vấn đề phát sinh khác.

Theo ông Huy, nấm thuộc dạng bệnh mãn tính, mỗi lần điều trị chỉ được tầm 7-10 ngày là xuất hiện trở lại, chưa kể nếu trời thiếu nắng, ẩm độ cao thì xem như công cốc. Như nhà ông đợt rồi phải sử dụng tổng cộng 4 thùng thuốc đặc trị, mỗi thùng 12 chai, mỗi chai giá 250.000 đồng, kết hợp bổ sung thêm khoáng… với tổng chi phí tầm 30 triệu đồng nhưng vẫn chưa đâu vào đâu.

Tình cảnh của ông Nguyễn Quốc Huy cũng là nỗi niềm chung của người nuôi tôm trên địa bàn Nghệ An, tứ bề khó khăn kìm hãm, người nuôi phải gồng mình gắng gượng vượt qua.
Không chỉ đối mặt với thời tiết thất thường, nguồn nước thay đổi bất ổn, mà giá giống, thức ăn, thuốc xử lý môi trường đều tăng mạnh, khiến chi phí đội lên gấp bội. Thế nhưng đầu ra lại bấp bênh, thương lái ép giá, nhiều hộ xem như “làm cả vụ chỉ để đủ tiền trả nợ”.

Nhiều gia đình lâm vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”: bỏ nghề thì tiếc công gây dựng bao năm, mà tiếp tục bám trụ thì rủi ro luôn rình rập. Những hồ tôm bỏ không ngày một nhiều, còn những hộ cố níu lại thì phải chắt chiu từng đồng, mong sao vụ tới thời tiết thuận lợi hơn, thị trường ổn định hơn để gỡ gạc lại chút vốn liếng.

Liên quan đến vấn đề này, mới đây, Chi Cục Thủy sản và Kiểm ngư Nghệ An đã ban hành Công văn số 586/CCTSKN-NTTS về việc “Hướng dẫn phòng, chống rét trong nuôi trồng thủy sản” gửi đến UBND các xã, phường để làm căn cứ hướng dẫn người dân.

Từ nhu cầu đặt ra, Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư Nghệ An đề nghị UBND các xã/phường chỉ tổ chức sản xuất, nuôi trồng thủy sản trong mùa đông đối với các cơ sở đáp ứng đủ các điều kiện, có thể chủ động các biện pháp phòng chống rét cho thủy sản nuôi (theo Khung lịch mùa vụ nuôi trồng thủy sản năm 2025 tại Thông báo số 5889/TB-SNN-TSKN ngày 31/12/2024 của Sở Nông nghiệp và Môi trường).