Bụi và tiếng ồn phát sinh từ hoạt động xây dựng với nhiều tác động nguy hại đến sức khỏe và môi trường đã được quy định rõ trong hệ thống pháp luật và được nghiên cứu để đưa ra các giải pháp phòng chống, kiểm soát ở nhiều nước trên thế giới. Đối với bụi và tiếng ồn, nhiều nước trên thế giới và cả Việt Nam đã thiết lập các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, thực hiện các giải pháp nhằm kiểm soát ô nhiễm. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, ô nhiễm bụi và tiếng ồn chưa được quan trắc, đánh giá thực trạng đầy đủ nên chưa có bộ cơ sở dữ liệu để phục vụ công tác quản lý, do đó việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp can thiệp chỉ dừng ở mức độ đánh giá chung và định tính. Bài báo này tổng hợp kinh nghiệm của một số quốc gia trong quản lý ô nhiễm bụi, tiếng ồn từ hoạt động xây dựng.
Ở Vương quốc Anh, Luật Kiểm soát ô nhiễm 1974 và Luật Bảo vệ môi trường 1990 đã quy định trách nhiệm cụ thể của các nhà thầu xây dựng trong việc đảm bảo tiếng ồn, khói và bụi ở mức thấp nhất. Chương Sức khỏe môi trường xác định các điều kiện và hạn chế nhất định về giờ làm việc, phương pháp làm việc và loại thiết bị được sử dụng để đảm bảo mức ồn được giữ ở mức chấp nhận được. Anh cũng đã ban hành tiêu chuẩn về kiểm soát tiếng ồn và độ rung về các công trường xây dựng và lộ thiên. Tiêu chuẩn này đưa ra hướng dẫn chi tiết về thực tiễn kiểm soát phát sinh tiếng ồn từ các công trường xây dựng; phương pháp tính toán và đo đạc tiếng ồn; các yếu tố xem xét khi thiết lập mục tiêu hay giới hạn tiếng ồn; bảo vệ người làm việc tại hiện trường khỏi tiếng ồn; tầm quan trọng của việc thúc đẩy mối quan hệ tốt giữa công trường xây dựng và khu vực xung quanh. Tài liệu này cũng xác định các nguồn gây tiếng ồn tại một công trường xây dựng. Tiếng ồn tệ nhất đến từ nhà máy của các nhà thầu và các máy móc sử dụng để tháo dỡ, đóng cọc và đào đất. Tiếng ồn từ hoạt động phối trộn bê tông cũng là vấn đề nan giải. Đập búa, cắt kim loại và khoan cũng gây ồn, không chỉ ở các tòa nhà mới mà còn khi mở rộng các tòa nhà hiện có, bởi vì tiếng ồn có thể lan truyền theo cấu trúc tới các căn phòng cách xa nguồn phát sinh tiếng ồn. Sự phiền toái gây ra bởi tiếng ồn phụ thuộc vào loại tiếng ồn cũng như mức độ ồn. Tiếng ồn ngắt quãng thường gây khó chịu hơn tiếng ồn liên tục. Tiếng ồn có tần số cao đáng lo ngại hơn tiếng ồn có tần số thấp. Ví dụ: tiếng ồn âm vực cao của cưa có nhiều vấn đề hơn so với tiếng ồn cùng mức độ của máy xúc.
.jpg)
Các công trình ở Nhật Bản phải gửi thông báo đến chính quyền địa phương trước khi tiến hành xây dựng.
Nhật Bản đưa ra các quy định pháp luật chặt chẽ về kiểm soát tiếng ồn và bụi. Đạo luật Ô nhiễm Không khí yêu cầu các công ty xây dựng thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn chặn sự phát tán của amiăng hoặc bụi tại các công trường xây dựng. Đạo luật Quy định Tiếng ồn cấm các công ty xây dựng tiến hành một số công trình xây dựng tạo ra tiếng ồn trong một số khu vực nhất định được quy định trong đạo luật. Cường độ tiếng ồn do công trình xây dựng gây ra trong khu dân cư không được vượt quá 85 dB khi đo đạc tại mép công trường. Đạo luật cũng giới hạn nghiêm ngặt thời gian có thể phát ra tiếng ồn trong ngày và không được phép thi công vào ngày lễ, ngày nghỉ, không được thi công quá 6 ngày liên tiếp. Đạo luật quy định về rung động cấm các công ty xây dựng tiến hành các công trình xây dựng tạo ra rung động nhất định trong các khu vực nhất định được quy định trong đạo luật. Các công ty xây dựng cũng phải gửi thông báo cho chính quyền địa phương liên quan trước khi tiến hành bất kỳ công việc xây dựng nào sử dụng máy móc lớn, máy đóng cọc.
Singapore đã ban hành bộ luật thực hành hướng dẫn các cán bộ quản lý môi trường và các nhà thầu thực hiện các “công việc” tại các công trường xây dựng để đảm bảo việc tuân thủ Quy định về sức khỏe cộng đồng về môi trường 1999. “Công việc” ở đây bao gồm phá bỏ, xây dựng, thay đổi, sửa chữa hoặc bảo trì các tòa nhà, kết cấu hay đường xá; phá vỡ hoặc nạo vét công trình hoặc các hoạt động xây dựng khác. Bộ luật này quy định trách nhiệm của các cán bộ quản lý cũng như những người quản lý công trường xây dựng. Cán bộ quản lý có vai trò tư vấn cho người quản lý công trường xây dựng, chỉ ra các vấn đề của công trường xây dựng mà gây ra các vấn đề về sức khỏe môi trường cùng với các giải pháp đề xuất cần phải thực hiện để phòng ngừa. Trong khi đó, những người quản lý công trường xây dựng phải có trách nhiệm tuân thủ những lời khuyên của cán bộ quản lý để duy trì tiêu chuẩn về sức khỏe môi trường tại công trường xây dựng.
Ô nhiễm bụi ở Hồng Kông.
Hồng Kông đã ban hành Pháp lệnh Kiểm soát ô nhiễm không khí (Air Pollution Control Ordinance (APCO) nhằm kiểm soát các hoạt động gây ô nhiễm không khí. Theo APCO, phát thải ô nhiễm không khí từ các hoạt động xây dựng phải chịu sự kiểm soát của 5 quy định: (i) Quy định về bụi xây dựng; (ii) Quy định về quy trình cụ thể; (iii) Quy định về khói bụi; (iv) Quy định về hạn chế nhiên liệu; (v) Quy định về đốt lộ thiên. Hiệp hội Xây dựng Hồng Kông đã xây dựng Hướng dẫn BVMT tại các công trình xây dựng, trong đó hướng dẫn các biện pháp kiểm soát bụi từ giai đoạn lập kế hoạch dự án; các biện pháp cụ thể kiểm soát bụi đối với từng hoạt động xây dựng cụ thể như: Đào đất, giải phóng mặt bằng, trộn bê tông,… cũng như hướng dẫn các biện pháp kỹ thuật giảm nhẹ bụi. Đồng thời, Hướng dẫn đưa ra danh sách các hoạt động giảm nhẹ, kiểm soát bụi để các công trình đảm bảo thực hiện đầy đủ các biện pháp giảm nhẹ, kiểm soát bụi.
New Zealand có những hướng dẫn chi tiết để quản lý vấn đề tiếng ồn tại các công trường xây dựng như giảm tiếng ồn ngày từ quá trình thiết kế, thay thế thiết bị ít gây ồn hơn (như sử dụng máy cắt khối thủy lực thay cho cưa), không để mọi người ở gần khu vực phát sinh tiếng ồn, lựa chọn các thiết bị yên tĩnh, cung cấp các thiết bị bảo vệ tai (như bịt tai, nút tai) cho công nhân khi mức ồn vượt quá 85dB.
Nigeria thực hiện một số giải pháp kiểm soát ô nhiễm tiếng ồn tại các địa điểm xây dựng như sửa đổi các trang thiết bị hiện có; sử dụng các trang thiết bị yên tĩnh hơn; sử dụng hàng rào bảo vệ; bảo dưỡng thiết bị và sử dụng từng thành phần của máy móc. Một số kỹ thuật khác như lập kế hoạch hoạt động; sửa đổi quy trình vận hành; di dời các thiết bị hoặc vận hành thiết bị với công suất và tần suất ít hơn. Giảm ô nhiễm tiếng ồn bằng cách làm giảm tiếng ồn tại nguồn là một trong những phương pháp tốt nhất được sử dụng tại Nigeria .
Australia ban hành Hướng dẫn quản lý các tác động của bụi và các chất ô nhiễm liên quan phát sinh từ các khu vực phát triển đất, khắc phục các khu vực ô nhiễm và các hoạt động liên quan khác. Hướng dẫn này chủ yếu đề cập đến việc quản lý bụi phát sinh từ các nguồn lan truyền như các hoạt động dọn đất, đào đắp trong xây dựng, khắc phục các địa điểm bị ô nhiễm, phá dỡ công trình, số lượng lớn các hoạt động xử lý vật liệu, khai thác và khai thác đá bao gồm cả kho chứa, vận chuyển và dự trữ đất hoặc vật liệu khác tại chỗ. Mục đích của tài liệu hướng dẫn này là hỗ trợ những người đề xuất, tư vấn và cơ quan quản lý trong việc xây dựng và thực hiện các chương trình quản lý bụi. Hướng dẫn cũng đề cập về công tác quản lý bụi đối với việc khắc phục các địa điểm bị ô nhiễm mà ở đó các chất ô nhiễm khác có thể cần được xem xét. Đó là kim loại nặng, hydrocacbon thơm đa vòng (PAHs), amiăng và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC).
Ô nhiễm bụi từ hoạt động xây dựng ở Trung Quốc.
Trung Quốc ban hành Luật Phòng chống và Kiểm soát Ô nhiễm Khí quyển [32] trong đó đưa ra cam kết không có bụi tại khoản 2 Điều 43. Theo Luật này, lĩnh vực xây dựng cần được giám sát chặt chẽ và vai trò của chính quyền địa phương trong vấn đề này là xây dựng các tiêu chuẩn và thông số kỹ thuật. Chính phủ ban hành Hướng dẫn về Xây dựng Xanh chỉ rõ các lĩnh vực phù hợp để áp dụng các công nghệ giảm thiểu ô nhiễm bụi. Sự ra đời của các phương tiện công nghệ hiện đại cho phép các nhà thầu duy trì tính linh hoạt trong việc lựa chọn các biện pháp tiên tiến để giảm thiểu ô nhiễm bụi xây dựng. Thông thường, che chắn công trường, che phủ vật liệu, làm sạch bằng nước, vận chuyển chặt chẽ và trồng cây được áp dụng rộng rãi trên các công trường xây dựng. Đối với tiếng ồn, Trung Quốc đã ban hành Luật Phòng chống và Kiểm soát Ô nhiễm Tiếng ồn Môi trường năm 1997. Theo đó, đơn vị thi công xây dựng công trình có nguy cơ gây ô nhiễm tiếng ồn môi trường do sử dụng máy móc, thiết bị phải báo cáo cơ quan bảo vệ môi trường của chính quyền địa phương cấp quận hoặc huyện nơi có công trình xây dựng 15 ngày trước khi khởi công xây dựng công trình về tên và địa điểm xây dựng, thời hạn, mức độ tiếng ồn môi trường có thể xảy ra và các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm.n
ThS. NGUYỄN THỊ NGỌC ÁNH
Viện Chiến lược, chính sách Tài nguyên và Môi trường
Những thách thức và hạn chế trong công tác phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường đã cho thấy sự cần thiết của các giải pháp thực tiễn, hiệu quả và phù hợp với đặc thù Việt Nam. Kỳ 2 sẽ giới thiệu các mô hình ứng phó hiệu quả, các trang thiết bị chuyên dụng, mạng lưới trạm ứng phó và chương trình đào tạo nhân lực do Trung tâm SOS Môi trường triển khai, giúp doanh nghiệp và địa phương chủ động hơn trong việc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Tác động tiêu cực của tình trạng nước biển dâng đang ngày càng rõ rệt, khi nhiều hòn đảo trên thế giới dần bị nhấn chìm, người dân buộc phải rời bỏ quê hương do nhà của họ không còn là nơi trú ngụ an toàn. Cộng đồng quốc tế chưa thể giải bài toán này.
Theo một nghiên cứu mới công bố của Đại học Monash (Australia), việc tăng độ phủ cây xanh tại các đô thị lên 30% có thể giúp ngăn chặn hơn 1,1 triệu ca tử vong do nắng nóng trên toàn cầu trong giai đoạn 2000-2019.
Theo các chuyên gia, các mô hình kinh tế trước đây đã đánh giá thấp tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu, với một nghiên cứu mới cho thấy nếu thế giới nóng lên 4 độ C sẽ khiến một người trung bình nghèo hơn 40% - tức tăng gần gấp 4 lần so với một số ước tính trước đó.
Cơ quan Giám sát Sông băng thế giới ước tính rằng, kể từ năm 2020, lượng băng tan hằng năm tương đương với lượng nước tiêu thụ trên toàn cầu trong 30 năm.
Tình trạng ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề nhức nhối tại các thành phố lớn trên thế giới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường. Mức độ bụi mịn và khí thải từ phương tiện giao thông ngày càng gia tăng, khiến nhiều người phải đối mặt với các bệnh hô hấp và suy giảm chất lượng cuộc sống.
