Đô thị biển ở nước ta có các đặc trưng riêng mang nhiều màu sắc và tiềm năng phát triển. Tuy nhiên, để phát triển một cách bền vững và có bản sắc, các đô thị biển cần có một chiến lược, định hướng phát triển cụ thể; cách làm, quản lý phải chặt chẽ, đồng bộ. Không vì phát triển bằng mọi giá mà hy sinh các giá trị bản sắc sinh thái, môi trường của đô thị biển. Một hướng đi bền vững, sử dụng tối ưu các nguồn lực trong phát triển kiến trúc đô thị biển là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết ngay lúc này.
Hệ lụy từ sự buông lỏng quản lý
Các chuyên gia về biển đã nhận định: Với xu hướng phát triển như hiện nay, các thành phố và thị trấn ven biển đang phải đối mặt với những thách thức phát triển cân bằng khi mà môi trường tự nhiên ven biển, rừng ngập mặn ven biển, những cánh rừng phòng hộ quan trọng bị hủy hoại dưới tác động của các hoạt động kinh tế và đô thị hóa. Ngoài ra, những biến động ở điều kiện tự nhiên và môi trường, BĐKH&NBD, lũ lụt... cũng đang là những thách thức lớn cho các đô thị ven biển phải đối mặt.
Nhiều dự án tập trung ven biển dẫn đến thiếu không gian, cự ly cần thiết để tạo không gian công cộng dành cho cộng đồng. Tình trạng ONMT sinh thái còn trầm trọng. Quy hoạch sử dụng đất chưa sát thực tế dẫn tới tình trạng dự án treo, gây lãng phí tài nguyên đất. Không những thế, hàng loạt hạn chế tại các đô thị ven biển được chỉ ra như, việc lập quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc khu vực ven biển và thực hiện theo quy chế chưa nghiêm túc. Thực tế đã có nhiều dự án chậm hoặc không triển khai được do vướng mắc trong thủ tục cấp phép xây dựng, giao đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng. Điều này đang gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng xấu đến cảnh quan kiến trúc quy hoạch đô thị và đời sống của người dân ở địa phương, đặc biệt là các đô thị du lịch ven biển. Những thách thức này đòi hỏi sự phát triển của đô thị biển phải được quy hoạch và quản lý tốt. Các đô thị ven biển không nên chạy theo “hiệu quả và kinh tế” mà cần phải bảo đảm được “đặc trưng riêng và thúc đẩy bản sắc” của từng khu vực, từng đô thị trong chiến lược cạnh tranh quốc gia và quốc tế, tránh cạnh tranh lẫn nhau.
Một thực tế hiện nay đã xảy ra trong nhiều dự án du lịch, đó là đề xuất mật độ dân cư tương đối cao tại những khu vực ven biển hoặc có nhiều diện tích cây xanh được chuyển đổi thành những toà nhà cao tầng tại nhiều vị trí không hợp lý.
Các đô thị biển có thể phát triển chức năng chủ đạo đem lại bản sắc khác biệt như: Sinh thái, nghỉ dưỡng, đô thị đại học, kinh tế tài chính, ngư nghiệp, cảng biển hay giao thương quốc tế... Nó có thể tạo thành một mạng lưới đô thị biển quốc gia đa dạng, kết nối với nhau qua hệ thống đường thủy cũng như đường bộ ven biển.
Cũng bởi đổ xô đầu tư vào các đô thị biển thành đô thị nghỉ dưỡng nên tại nhiều khu vực ven biển, nhà cao tầng phát triển ồ ạt và chính điều này đã đánh mất đi rất nhiều vẻ đẹp lợi thế. Tại TP. Hạ Long (Quảng Ninh), tầm nhìn ra vịnh là vốn quý nhất của đô thị biển này. Nếu địa phương cấp phép cho các chủ đầu tư xây dựng các công trình sát biển, đặc biệt nhà cao tầng án ngữ tầm nhìn ra vịnh, sẽ tạo cảm giác mất tỷ lệ hài hòa về quy mô, khi so sánh với các hòn đảo lớn nhỏ trong vịnh. Do đó, thay vì chỉ tập trung bám dọc theo tuyến bờ biển, cần phát trỉển các cụm đô thị tập trung nằm sâu hơn trong đất liền nhưng vẫn kết nối tốt với nhau và với bờ biển.
Cơn lốc phát triển bất động sản cùng những công trình kiến trúc nhà ở, thương mại đã phát triển ồ ạt tại các đô thị lớn tại Việt Nam trong 20 năm qua để rồi hiện nay đang lan tỏa mạnh mẽ đến dòng bất động sản nghỉ dưỡng du lịch tại các đô thị ven biển. Việc xây dựng “bức tường thành” gồm những nhà cao tầng chạy suốt mặt tiền biển hay xu hướng tư nhân hóa bãi biển... Việc phát triển nhà cao tầng thiếu cẩn trọng tiềm ẩn nguy cơ kìm hãm và làm tổn hại cơ hội phát triển trong tương lai của đô thị.
Cần chuẩn theo quy hoạch
.jpeg)
Ảnh minh họa
Có thể thấy quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng, đất đai dự án ven biển hiện đã không còn là chuyện riêng của địa phương mà để khắc phục tình trạng này còn cần cả sự chung của các bộ, ngành và sự chỉ đạo nghiêm khắc từ Chính phủ.
Tất cả các loại đất ven biển đều phải thực hiện theo quy hoạch và tất cả các chính sách của Nhà nước liên quan đến vấn đề này cũng phải xem xét đưa vào quy hoạch. Ví dụ, vùng đất nào ưu tiên cho người dân phát triển ngành nghề truyền thống, chủ yếu là nuôi trồng thuỷ sản, du lịch, trước hết phải giữ được các ngành nghề truyền thống của người dân và không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu chỉ giữ ngành nghề đó mà không phát triển thì người dân vẫn cứ nghèo suốt. Trong khi đó, tiềm năng về bãi biển đẹp để khai thác du lịch lại không phát huy được. Nếu nhà đầu tư muốn xây dựng resort ven biển thì phải công bố chi tiết quy hoạch và không làm ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường, cuộc sống của người dân xung quanh. Cần phải quy hoạch lại để phát triển du lịch nhưng phải bảo đảm lợi ích của người dân tại khu vực đó, cũng như lợi ích của nhà đầu tư và Nhà nước. Nghĩa là phải giải được bài toán hài hoà lợi ích của 3 bên.
Giải pháp quan trọng nhất là phải thực hiện theo quy hoạch, dành khoảng không gian công cộng cho người dân, khu dân cư tại các bãi biển. Bên cạnh đó, khi thực hiện quy hoạch phải lấy ý kiến đóng góp của người dân. Mặc dù đất cho dự án cũng cần nhưng phải bảo đảm không gian công cộng, bảo đảm sinh kế lâu dài cho người dân tại khu vực/ địa phương đó.
Để thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển Bộ TN&MT đã ban hành Thông tư số 29/2016/TT-BTNMT ngày 12/10/2017 quy định kỹ thuật thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển; trong đó các khu vực được xem xét, đánh giá về yêu cầu bảo đảm quyền tiếp cận của người dân với biển phải dựa trên các yếu tố: Mật độ dân số tại vùng đất ven biển; Thực trạng các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên của người dân (du lịch, nuôi trồng, đánh bắt hải sản và các hoạt động khác của người dân) diễn ra tại vùng bờ…
Tuy nhiên, theo Viện Nghiên cứu biển và Hải đảo, việc thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển rất chậm, mới chỉ có một số ít tỉnh là phê duyệt được Danh mục các khu vực phải thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển. Một số tỉnh đang tiến hành nhiệm vụ xác định khu vực phải thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển. Các tỉnh còn lại mới đang trình phê duyệt nhiệm vụ thiết lập hành lang bảo vệ bờ biển.
Tại Chỉ thị số 20/CT-TTg về tăng cường quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng và quản lý đất đai các dự án ven biển, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có bờ biển rà soát việc lập và phê duyệt quy hoạch xây dựng để kịp thời kiến nghị điều chỉnh các văn bản pháp luật, bổ sung các quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế quy hoạch xây dựng, đáp ứng yêu cầu phát triển dài hạn của khu vực ven biển.
Đồng thời, Bộ Xây dựng kiểm tra, giám sát, đôn đốc các địa phương trong việc quản lý quy hoạch xây dựng khu vực ven biển, quản lý đầu tư xây dựng tại các dự án ven biển, đặc biệt là công khai và cung cấp thông tin về quy hoạch xây dựng để người dân địa phương cùng tham gia kiểm tra, giám sát.
Bộ TN&MT tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, đặc biệt chú trọng các quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc các địa phương quản lý các dự án, BVTN&MT đất đai ven biển…
Đối với UBND các tỉnh, thành phố có biển tăng cường kiểm tra việc thực hiện dự án đầu tư xây dựng và công trình xây dựng theo quy hoạch xây dựng được duyệt, Giấy phép xây dựng bảo đảm chất lượng kiến trúc, cảnh quan và môi trường.
Lựa chọn hướng đi, tìm giải pháp trong quy hoạch đất, kiến trúc nào cho không gian khu vực mặt tiền ven biển của đô thị cần xuất phát từ chính các điều kiện về tự nhiên xã hội và nhu cầu thực tế đặt ra.
Tài liệu tham khảo
1. Giáo trình quy hoạch xây dựng đô thị và điểm dân cư nông thôn.
Ths. Nguyễn Thị Hải Yến- Trường Đại học TN&MT Hà Nội.
2. Giáo trình Quy hoạch không gian biển.
PGS.TS Chu Hồi- Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam.
3. Nghiên cứu, hướng dẫn quy hoạch xây dựng các đô thị ven biển theo hướng phát triển bền vững (RD 23-08)- Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn Quốc gia (VIUP).
BÙI THỊ THEN
Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội
Tóm tắt: Bài báo nghiên cứu giải pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) bền vững cho Việt Nam thông qua tích hợp công nghệ vi sinh (phân hủy sinh học) và nhiệt phân. Trước áp lực gia tăng rác đô thị và yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn, phương pháp này được đề xuất nhằm tận dụng tài nguyên từ rác, giảm chôn lấp và phát thải.
Nếu ở Kỳ 1, độc giả đã thấy những định hướng chiến lược và công nghệ xanh mở ra lối đi mới cho nông nghiệp Việt, thì đến Kỳ 2, điểm nhấn lại nằm ở những giải pháp cụ thể. Từ phòng thí nghiệm, nhiều nghiên cứu khoa học đã bước ra thực tiễn, đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo nên các mô hình thành công: từ công nghệ bảo quản mới, chế biến cà phê hiện đại, đến kinh tế tuần hoàn phụ phẩm tôm và nâng tầm sản phẩm truyền thống như nước mắm. Đây chính là những hạt nhân giúp nông sản Việt gia tăng giá trị và chinh phục thị trường quốc tế.
Cao chloroform của Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack.) được sắc ký cột với các hệ dung môi có độ phân cực khác nhau và kết hợp với kỹ thuật sắc ký lớp mỏng để thực hiện quá trình phân lập và tinh sạch các hợp chất. Cấu trúc của các hợp chất được xác định bằng phương pháp phổ cộng hưởng từ hạt nhân và kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Ba hợp chất được tinh sạch và xác định cấu trúc bao gồm luteolin (1), quercetin (2) và quercitrin (3).
Hoạt tính xua đuổi hiệu quả của p-menthan-3,8-diol (PMD) đã được chứng minh là hiệu quả an toàn cho sức khỏe, tuy nhiên, hợp chất này vẫn chưa được sử dụng phổ biến ở Việt Nam. Đã có một số công trình nghiên cứu khảo sát tổng hợp PMD chủ yếu sử dụng xúc tác acid H2SO4 loãng với các điều kiện phản ứng khác nhau về thời gian và nhiệt độ.
Cháy nổ trong sinh hoạt dân dụng vẫn là một vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, gây ra những thiệt hại nặng nề về người và tài sản do sự bất cẩn hoặc lỗi thiết bị điện. Các hệ thống cảnh báo cháy truyền thống thường có độ trễ cao, chỉ phản ứng khi cháy đã xảy ra rõ ràng, dễ gây báo động giả và thiếu khả năng cảnh báo từ xa.
Khu vực đảo Palawan (Philippine), Sempoma SABAH (Malaysia) nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa với hai mùa mưa, mùa khô rõ rệt. Tại Palawan, trung bình năm nhiệt độ không khí 28,50C, độ ẩm trung bình 58,4%, tổng lượng mưa 2.920 mm, tổng số giờ nắng trong khoảng 2,180 - 2,307h, nhiệt độ nước biển 29,30C và độ muối nước biển 33,3‰.
