Thanh Hóa: Hàng trăm hộ dân thôn Chiềng Chanh ám ảnh “tiếng nổ” lúc chập tối

Một tiếng nổ lớn, kéo theo những tiếng nổ nhỏ như “bộc phá, mìn, sấm” vang lên phía đỉnh núi, vài phút sau, hàng triệu mét khối đất đá, cây cối lao xuống sang phẳng 2 ngôi nhà, hàng ha ruộng… trong chốc lát. Tiếng nổ ấy xảy ra vào khoảng 17h30, ngày 30/9/2025 tại cụm Chanh, thôn Chiềng Chanh, xã Cẩm Thạch, tỉnh Thanh Hóa, khiến 34 hộ dân phải sơ tán khẩn cấp trong đêm.

Tiếng nổ “lạ” trên đỉnh đồi Liêu

Khoảng 17h30 ngày 30/9/2025, ở thôn Chiềng Canh, trời mưa như trút nước, mưa đã kéo dài 2 ngày qua khiến các con suối ở thôn Chiềng Chanh, thôn Muốt đục ngầu, chảy cuồn cuộn. Nhiều khe trên núi nước dội xuống xối xả như thác, phá nát nhiều đoạn đường nhựa vừa khánh thành hồi cuối năm ngoái. Một số ta luy đường đã bị sạt lở, khiến việc đi lại của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Trong cơm mưa rất to kéo hàng khoảng 5h ấy, cả thôn giật thót mình khi nghe một tiếng nổ lớn nơi đỉnh đồi Liêu, chẳng khác gì tiếng bộc phá vậy. Tiếng nổ “lạ” khiến cả thôn rùng mình, vì không biết là tiếng nổ gì, không phải sấm, cũng không phải mìn, bộc phá… vì sau tiếng nổ lớn đó là những tiếng nổ nhỏ hơn, kèm tiếng đá lăn, nước chảy, âm thanh “lạ” chưa từng xảy ra ở một thôn quê miền núi, vốn dĩ bình yên, mộc mạc này.

Khoảng 30 phút sau khi cơm mưa ngớt, cả thôn như “chết lặng” khi hay tin ngôi nhà của gia đình ông Phạm Văn Hoàn và bà Bùi Thị Lượng đã bị đất đá sạt lở trân đỉnh đồi Liêu chảy xuống san phẳng, đẩy phăng ra cánh đồng hàng ki lô mét. Nhiều người như không tin vào mắt mình, khi chỉ cánh đó vài chục phút vẫn còn đó 2 ngôi nhà và cánh đồng lúa, chỉ trong chốc lát đã bị san phẳng hoàn toàn. Cảnh tượng chẳng khác nào “Làng Nủ”, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai (cũ), ngôi làng “nổi tiếng” với trận lũ quét, sạt lở đất lịch sử khiến 58 người tử vong và 9 người mất tích, cùng rất nhiều tài sản, vật nuôi… hồi đầu tháng 9 năm 2024.

Thôn Chiềng Chanh, nằm ở phía Tây của xã Cẩm Thạch, dọc theo quốc lộ 217, trong đó cụm Chanh nằm men theo chân đồi Liêu, một ngọn đồi cao, dốc, với những rừng nứa, luồng, dẻ xanh bạt ngàn. Người dân nơi đây thường gọi là đồi Liêu, nhưng với độ cao, to, rộng của nó, thì đồi Liêu phải gọi là núi mới phải. Đã bao đời nay, đồi Liêu chính là nơi cung cấp tre, nứa, luồng, vật liệu cho người dân nơi đây làm nhà, cửa. Không chỉ vậy, trước đây, đồi Liêu còn là “vựa sắn” nuôi sống biết bao hộ dân,… Khoảng 25 năm trở lại đây, khi nhà nước giao rừng cho người dân quản lý, rừng ngày càng xanh, độ che phủ cao, là nơi dự trữ nguồn nước, không khí cho người dân. Việc xảy ra lũ quét, sạt lở đất là sự việc hy hữu, chưa từng xảy ra ở nơi đây, khiến người dân vô cùng lo lắng, bàng hoàng.

Bà Bùi Thị Sen, ở cụm Chanh, thôn Chiềng Chanh, xã Cẩm Thành, năm nay 88 tuổi cho biết, bà đã ở đây từ bé, đồi Liêu bà thuộc như trong vườn. Mặc dù đồi Liêu cao, nhưng có kết cấu đá lẫn đất rất chắc, nên dường như chưa bao giờ xảy ra sạt lở đất.

“Có nhiều năm mưa to, kéo dài, nhưng chưa bao giờ thấy đồi Liêu bị sạt lở đất cả. Có chăng ở khu khe Đá Mài, đường đi vào thôn Muốt, do vách ta luy đường dốc, nên thi thoảng có sạt lở nhỏ xuống đường. Sự việc xảy ra rất nhanh, lại lúc nhập nhoạng tối, kèm trời mưa to, khiến người dân rất hoang mang, việc di tản gặp rất nhiều khó khăn”, bà Sen vẻ mặt đầy lo âu cho biết.

Cháu gái lớp 8 thoát chết kỳ diệu và giây phút sinh tử

Ông Phạm Văn Hoàn, một trong 2 hộ bị lũ quét, sạt lở đất san phẳng hoàn toàn ngôi nhà, đến hôm nay vẫn còn bàng hoàng, không tin đó sự thật đã từng xảy ra với ông, gia đình và người dân thôn Chiềng Chanh. Ông Hoàn cho biết, vì mấy hôm mưa liên tiếp, nên mực nước các khe, suối dâng cao, khiến nhiều ao nuôi cá trong thôn và gia đình ông có nguy cơ tràn và vỡ bờ bất cứ lúc nào, nên ông và vợ vội ra ao để “cứu” cá. 

“Hai vợ chồng đang be bờ ngoài ao thì nghe tiếng nổ lớn trên đỉnh đồi Liêu, sau đó là tiếng đá lăn, nước chảy réo rất lớn. Nhưng vì mưa to, trời mù mịt nên không thể nhìn lên ngọn đồi xem có điều gì xảy ra. Linh cảm có điều chẳng lành, tôi vội chạy về nhà, cách đó khoảng 300m, vì đứa con gái đang ở nhà. Nhưng khi còn cách nhà 30m, tôi không thấy nhà nữa nên khự lại. Lúc đó nước, đất đá dội xuống rất mạnh, tôi vội nhìn quanh, không thấy con gái đâu, khiến lòng như lửa đốt. Nhưng mưa và nước quá lớn, tôi không còn cách nào khác, nên định chạy trở lại, nhưng đã không kịp. Vì phía sau ngôi mà của bà Bùi Thị Lượng, cách nhà tôi khoảng 50m cũng vừa bị lũ cuốn trôi. Không còn cách nào khác, tôi đành nấp sau bụi tre, hy vọng lũ không xối tung bụi tre, cầu mong thoát nạn”, ông Hoàn bàng hoàng kể lại.

Ông Hoàn cho biết, khoảng 30 phút nấp dưới bụi tre và khoảng thời gian ông không bao giờ quê được. Ở đó sự sống và cái chết, chỉ cách nhau trong “gang – tấc”. Ông Hoàn tay víu chặt vào thân tre, mắt cố nhìn về phía ngôi nhà xem có thấy đứa con gái của mình đâu không? Nhưng trước mắt chỉ là những cục đá, trộn với bùn, nước thi nhau tuôn xuống…

“Khi đó, tôi không chắc là mình còn sống, vì nước lũ, đất đá, cây cối dội xuống rất khủng khiếp. Chỉ một hòn đá lăn trúng, hoặc bụi tre bị bật gốc, thì tính mạng tôi khó đảm bảo. Nhưng điều tôi lo lắng nhất là tính mạng của đứa con gái út của mình, không biêt cháu có kịp chạy không, vì ngôi nhà đã bị san phẳng rồi, nếu không kịp chạy thì…”, ông Hoàn mắt đỏ hoe không nói nên lời.

Dù đã được trấn an, nhưng cháu Phạm Thị Mai Phương, đang học lớp 8, con gái út của ông Phạm Văn Hoàn vẫn không khỏi hoang mang, hoảng loạn, bởi cháu vừa đi qua “cửa tử”, từ “cõi chết” trở về, một sự “hồi sinh” kỳ diệu đến khó tin. Cháu Mai Phương cho biết, khi cháu đang nấu cơn trong bếp thì nghe tiếng nổ lớn phía đỉnh đồi Liêu sau nhà. Do không biết là lũ quét hay sạt lở đất, mà nghĩ là sấm to nên tiếp tục nấu cơm. 

“Khoảng vài phút sau tiếng nổ lớn, cháu nghe tiếng “lạ” ầm ầm phía sau nhà, nhưng trời mưa rất to nên không ra ngoài xem được. Khi cháu từ bếp lên nhà, thì nước, đất đá ập xuống, xô đổ tường nhà, cháu chạy lên gian thờ, vài phút sau tường nhà cũng bị sập, mái nhà đổ xuống, cháu cúi xuống gầm bàn, rồi tìm cách bò ra ngoài. Vừa bò ra khỏi nhà chạy ra đường thì lũ ập xuống mạnh hơn, cuốn phăng ngôi nhà xuống ruộng, cháu sợ quá muốn hét lên mà miệng cứng đơ không hét được, chân như muốn khụy xuống, nhưng cháu vẫn cố gượng chạy. Rất may cháu chỉ bị trầy xước, thương nhẹ!”, cháu Mai Phương bàng hoàng kể lại giây phút sinh tử.

2 hộ bị lũ quét, sạt lở cuốn phăng nhà là hộ nghèo

Bà Bùi Thị Lượng, hiện đang sơ tán sang ở nhà anh em trong thôn. Bà Lượng cho biết, khi sự việc xảy ra, rất may gia đình bà không có ai ở nhà, do đang đi làm chưa về, nên đã tránh được thảm họa có thể đến với gia đình. Theo bà Lượng, bà là một trong những gia đình có hoàn cảnh khó khăn của thôn, chồng mất sớm, hiện bà sống với 2 người con trai. Cách đây vài năm, gia đình tích góp và vay mượn thêm rất vất vả mới có thể xây được ngôi nhà cấp 4 làm nơi trú ngụ.

“Gia đình tôi chẳng có tài sản gì đáng giá, ngoài ngôi nhà và vài cái xoong, nồi, vài bao thóc. Ấy vậy mà giờ lũ cũng cuốn đi hết, nhà không còn, lúa cũng trôi hết, nếu không có anh em, hàng xóm, chính quyền hỗ trợ gia đình tôi không biết sống làm sao. Rồi nay mai, các con, các cháu tôi biết ở chỗ nào, lấy gì mà sống?”, bà Lượng sụt sùi lo lắng.

Tương tự, gia đình ông Phạm Văn Hoàn cũng thuộc gia đình khó khăn của thôn. Việc bị lũ cuốn phăng nhà cửa, tài sản khiến gia đình ông rơi vào hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khi bản thân bệnh tật, ốm đau triền miên và đang phải nuôi 2 con ăn học.

Ông Phạm Văn Lệ, Bí thư, Trưởng thôn Chiềng Chanh cho biết, ngay sau khi sự việc xảy ra, thôn đã quyết định yêu cầu 34 hộ dân/141 nhân khẩu, là những hộ có nhà nằm ven chân đồi Liêu có nguy cơ chịu ảnh hưởng nếu sạt lở, lũ quét xảy ra rất cao, khẩn trương sơ tán đến các khu an toàn.

“Ngay trong chiều tối 30/9, chúng tôi đã huy động dân quân, an ninh thôn, thanh niên thông báo và đến từng hộ gia đình hỗ trợ, yêu cầu các hộ sơ tán khẩn cấp đến nơi an toàn, với tinh thần “còn người là còn của”. Trận sạt lở, lũ quét xảy ra lúc 17h30, ngày 30/9 đã san phẳng 2 ngôi nhà của gia đình ông Phạm Văn Hoàn và bà Bùi Thị Lượng, làm sập nhà bếp của gia đình ông Cao Văn Khoa và Cao Văn Dũng. Ngoài ra, lũ còn cuốn trôi, làm chết 2 con trâu của gia đình ông Dũng”, ông Phạm Văn Lệ cho biết.

Theo ông Lệ, sáng 1/10/2025 lãnh đạo UBND xã Cẩm Thạch và các ban, ngành đã đến hiện trường nắm tình hình, đồng thời động viên người dân, phát huy tinh thần tương thân, tương ái, hỗ trợ lẫn nhau nơi ăn, chốn ngủ. Kịp thời khắc phục hậu quả, đồng thời nêu cao cảnh giác trước nguy cơ sạt lở, lũ quét trên diện rộng, nếu thời tiết tiếp tục mưa lớn kéo dài.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Hùng Vui, Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Thạch cho biết, do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10, trên địa bàn xã Cẩm Thạch nói chung và thôn Chiềng Chanh, thôn Muốt nói riêng trong ngày 30/9 lượng mưa cục bộ rất lớn, kéo dài trong nhiều giờ đồng hồ. Đây là một trong những nguyên nhân khiến đất trên một số quả đồi “no nước”, dẫn đến mất chân, tụt, trượt, gây ra lũ quét.

“Nhiều thôn trên địa bàn xã Cẩm Thạch bị ngập lụt như: thôn Chiềng Đông, Xăm, Bình Hòa, Thành Long… có nơi ngập sâu gần 1m, khiến tài sản của người dân bị hư hỏng rất nặng. Hiện chưa có thống kê toàn diện về thiệt hai, nhưng hậu quả mà cơn bão số 10 để lại là rất nặng nề. Rất may trên địa bàn không có thiệt hại về người. Hiện chúng tôi đang tích cực phối hợp với các ban, ngành, các mạnh thường quân kịp thời hỗ trợ, sớm ổn định đời sống của nhân dân. Trong đó, cụm Chanh vẫn tiếp tục sơ tán, khi nào có quyết định của UBND xã, người dân mới được phép trở lại nhà, tiếp tục cuộc sống hàng ngày”, ông Lê Hùng Vui, Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Thạch cho biết.

Theo ông Hà Thanh Sơn, Chủ tịch UBND xã Cẩm Thạch, tỉnh Thanh Hóa, tính đến 16h30, ngày 1/10/2025 do ảnh hưởng của cơn bão số 10 – Bualoi, xã Cẩm Thạch có 1 người bị thương gãy chân do dọn cây đổ; 500 ngôi nhà bị ngập; 2 nhà ở chính bị sập hoàn toàn. Trong đó, 7 nhà bị hư hỏng một phần (1 gia đình chính sách, 1 hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác). Về nông – lâm – ngư nghiệp: 23 ha lúa mùa chưa kịp gặt bị ngập; 85 ha ngô, màu bị đổ, ngập (ngô đông khoảng 23 ha); 80 ha mía bị ngập; 24 ha keo bị đổ gãy; 80 ha diện tích ao nuôi trông thuỷ sản bị ngập sâu khoảng 1 - 3m; 2 con trâu bị chết do sạt lở; trôi 50 lợn, chết 1.500 con gà. Về y tế: 2 trường bị đổ tường rào, 4 trường bị ngập. Các điểm sạt lở: Thôn Chiềng Chanh sạt lở núi khoảng 3,5 ha với chiều cao 220m, vùi lấp 1 nhà hộ Bùi Thị Lượng (5 nhân khẩu) và 1 nhà là hộ Lê Thị Nga (5 nhân khẩu); phải di dời khẩn cấp 34 hộ với 141 nhân khẩu đến nơi an toàn, hiện tại diễn biến sạt lở đang tiếp diễn và đã làm chia cắt giao thông liên xã từ quốc lộ 217 đi thôn Muốt và xã điền Hạ Bá Thước cũ. Sạt lở đất tại khu dân cư thôn Nâm trẹn (có 03 hộ và 9 nhân khẩu phải di dời khẩn cấp). Sạt lở đất tại thôn Bình Yên ảnh hưởng đến 9 hộ dân với 80 nhân khẩu phải di dời đến nơi an toàn. Sạt lở đất tại thôn Cánh Én, nguy cơ cao sạt cả quả đồi với diện tích khoảng 2 ha và chiều cao khoảng 50m, ảnh hưởng đến 13 hộ dân với 55 nhân khẩu phải di dời khẩn cấp đến nơí an toàn…