Để đưa Luật Đất đai năm 2024 vào cuộc sống, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 88/ 2024/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Những quy định mới tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong quản lý, sử dụng đất trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
Bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người sử dụng đất
Theo số liệu thống kê, tính cho đến nay trên địa bàn TP. Hà Nội, tỉ lệ cấp GCN lần đầu và kê khai đăng ký đất đai cho các hộ gia đình, cá nhân đạt 99,6%; cấp GCN cho người mua nhà tại dự án phát triển nhà ở đạt 86,28%, cấp cho người mua nhà tái định cư đạt 94,11%; cấp GCN và đăng ký kê khai đất đai lần đầu cho các cơ sở tôn giáo đạt 72,1%, cho các cơ sở tín ngưỡng đạt 62,17%.
Thành ủy Hà Nội cũng đã chỉ đạo các sở, ban, ngành thành phố, UBND các quận, huyện, thị xã và đơn vị liên quan tập trung thực hiện các giải pháp, nhiệm vụ để đón đầu thực hiện khi Luật Đất đai sửa đổi bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8/2024. Bên cạnh đó, các cấp, ngành tiếp tục rà soát, phân loại, nghiên cứu, hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các trường hợp chưa đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận; chỉ đạo, triển khai thi hành Luật Nhà ở năm 2023, Luật Đất đai năm 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, bảo đảm tinh thần cải cách hành chính, phù hợp với các quy định của pháp luật.
Các đơn vị tiếp tục chỉ đạo thực hiện hoàn thành Dự án tổng thể xây dựng hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu quản lý đất đai đã được UBND thành phố phê duyệt, để làm cơ sở kê khai, cấp GCN cho các trường hợp còn lại.
Đối với UBND các quận, huyện, thị xã, Thành ủy Hà Nội yêu cầu kịp thời triển khai Dự án xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu quản lý đất đai, phối hợp chặt chẽ với Sở TN&MT, đơn vị thi công, đơn vị kiểm tra nghiệm thu của Dự án và các Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai cập nhật những sai sót, phát sinh để kịp thời lên phương án giải quyết, không làm ảnh hưởng đến quá trình giải quyết thủ tục hành chính của hệ thống Văn phòng đăng ký đất đai. UBND cấp xã phối hợp với đơn vị tư vấn rà soát kết quả đo đạc bản đồ địa chính của xã để thông báo cho người SDĐ thực hiện việc kê khai, đăng ký, bảo đảm 100% các thửa đất trên địa bàn được kê khai, đăng ký. Đồng thời, xử lý nghiêm những tiêu cực liên quan đến nội dung cấp giấy chứng nhận; tiếp tục nghiên cứu, tham gia góp ý đối với các dự thảo Quyết định của UBND thành phố quy định một số nội dung thuộc thẩm quyền của về lĩnh vực đất đai trên địa bàn để ban hành theo quy định của pháp luật.
Thực tế, hiện nay nhiều vùng ở TP. Hà Nội còn nhiều thửa đất được người dân khai thác, sử dụng từ lâu đời. Tuy nhiên, do vướng mắc trong công tác quy hoạch hoặc do các huyện chưa đẩy nhanh công tác cấp GCN QSDĐ cho người dân dẫn tới nhiều thửa chưa được cấp GCN, gây khó khăn trong quản lý SDĐ, trật tự xây dựng. Bên cạnh đó, công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng vẫn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Điển hình, tại Hà Đông, công tác giải phóng mặt bằng dự án kênh tiêu La Khê bị chậm trễ, kéo dài, nguyên nhân là do đơn giá đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng thấp hơn giá thị trường,... Các hộ dân có ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ về đất, công trình trên đất và chính sách bồi thường cần sát với tình hình thực tế, bảo đảm quyền lợi của người dân. Tại huyện Phú Xuyên, công tác giải phóng mặt bằng cũng gặp khó khăn tương tự, nhất là việc bồi thường cho các hộ dân có đất giao trái thẩm quyền. Điều này dẫn đến khiếu kiện kéo dài, gây cản trở tiến độ các dự án.
Trước thực trạng nêu trên, ngày 13/7/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 88/2024/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Nghị định số 88/2024/NĐ-CP quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Khoản 3 Điều 87, Điều 92, Điều 94, Điều 95, Điều 96, Điều 98, Điều 99, Điều 100, Điều 102, Điều 106, Điều 107, Điều 108, Điều 109 và Điều 111 của Luật Đất đai (sửa đổi) về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
Nghị định quy định việc bồi thường cho các thửa đất chưa được cấp giấy chứng nhận QSDĐ và đất giao trái thẩm quyền. Cụ thể, hộ gia đình, cá nhân SDĐ không có giấy tờ, nhưng đủ điều kiện cấp GCN QSDĐ sẽ được bồi thường. Đối với diện tích đo đạc thực tế khác với diện tích ghi trên giấy tờ, bồi thường sẽ dựa trên số liệu đo đạc thực tế, nếu không có tranh chấp với người SDĐ liền kề,...
Việc cấp GCN đối với các trường hợp đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng sẽ giúp tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai và thúc đẩy tiến độ giải phóng mặt bằng, đặc biệt đối với các dự án giao thông trọng điểm, việc giải quyết các vướng mắc về đất đai, giúp các dự án triển khai thuận lợi hơn.
Những quy định tại Nghị định số 88/2024/NĐ-CP của Chính phủ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác giải phóng mặt bằng, giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án phát triển hạ tầng kỹ thuật, giao thông và các dự án phát triển KT-XH khác. Điều quan trọng, Nghị định số 88/2024/NĐ-CP còn tăng cường sự minh bạch và công bằng trong quy trình bồi thường, hỗ trợ và công tác tái định cư.
Tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý đất đai tại địa phương
Để cụ thể hóa một trong những nội dung quan trọng trong Luật Đất đai năm 2024, Chính phủ đang lấy ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương vào dự thảo Nghị định quy định về điều tra cơ bản đất đai; đăng ký, cấp GCN QSDĐ, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai.
Điểm đáng chú ý trong dự thảo nghị định là quy định việc cấp sổ đỏ cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang SDĐ có giấy tờ về QSDĐ. Theo đó, các trường hợp sau sẽ được cấp sổ đỏ mà không phải nộp tiền SDĐ: Hộ gia đình, cá nhân đang SDĐ ổn định có giấy tờ về QSDĐ được lập trước ngày 15/10/1993, bao gồm giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước, giấy tờ của chế độ cũ như: Bằng khoán điền thổ, văn tự đoạn mãi, sổ đỏ tạm thời hoặc có tên trong các sổ đăng ký ruộng đất, sổ địa chính, sổ mục kê... lập trước ngày 18/12/1980. Đối với các hộ dân SDĐ có nguồn gốc đất nông, lâm trường cũng sẽ được xem xét, tháo gỡ,... Trong dự thảo nghị định cũng đưa ra quy định mới về việc cấp sổ đỏ cho các hộ gia đình, cá nhân SDĐ không có giấy tờ về QSDĐ nhưng không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền, được UBND cấp xã xác nhận không có tranh chấp,...
Đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân SDĐ có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1/7/2014, nếu không thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng, lấn chiếm đất sử dụng cho mục đích xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp, SDĐ ổn định, phù hợp quy hoạch SDĐ cấp huyện hoặc quy hoạch khác... sẽ được xem xét cấp sổ đỏ nhưng phải thực hiện nghĩa vụ tài chính. Ngoài ra, dự thảo nghị định cũng nêu việc cấp sổ đỏ cho diện tích đất tăng thêm không có giấy tờ về QSDĐ hoặc do nhận chuyển nhượng, thừa kế, tặng/cho QSDĐ có giấy tờ về QSDĐ sẽ thực hiện cấp giấy chứng nhận lần đầu đối với toàn bộ diện tích đất đang sử dụng,...
Nhiều chuyên gia cho rằng, những điểm mới trong Luật Đất đai năm 2024; đặc biệt là những quy định tại dự thảo nghị định nêu trên đã thể hiện nỗ lực của Chính phủ trong việc tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người SDĐ, góp phần minh bạch, tăng hiệu quả sử dụng, quản lý đất đai.
Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới BĐS Việt Nam cho rằng, Luật Đất đai là khung luật lớn, nội dung rộng. Tuy nhiên, trình độ nhận thức tính chất pháp luật về đất đai, của các địa phương không đồng đều và giống nhau. Vì vậy, cần có những văn bản mang tính chỉ dẫn, để các đơn vị có trách nhiệm và nhiệm vụ thực thi triển khai thông qua thông tư, nghị định hướng dẫn từng nhóm vấn đề, từng chương, từng mục. Do đó, khi có các thông tư, nghị định hướng dẫn cụ thể và chi tiết thì các địa phương sẽ có sự yên tâm, hạn chế tâm lý sợ sai trong quá trình xử lý dự án. Bên cạnh đó, các luật mới lần này cũng giúp cho các doanh nghiệp có sự chuẩn bị, cho quá trình xử lý thủ tục hồ sơ dự án đúng và phù hợp, tránh việc làm sai, dễ bị hiểu nhầm và không thể phê duyệt được. Nhờ đó, bản thân các doanh nghiệp sẽ tuân thủ đúng hơn, đầy đủ và kịp thời hơn các nội dung của pháp luật. Như vậy thị trường sẽ đi theo hướng rõ ràng, công khai, công bằng, thực chất, phát triển bền vững và ổn định.
TRẦN TIẾN
Văn phòng Đăng ký đất đai Hà Nội
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 21 (Kỳ 1 tháng 11) năm 2024
Chiều ngày 22/9, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo "Nhận diện "điểm nghẽn" và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến lĩnh vực đất đai" nhằm nhận diện những "điểm nghẽn" về chính sách, thể chế và khó khăn vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành của lĩnh vực pháp luật về đất đai, từ đó đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, bảo đảm pháp luật đất đai ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, thông suốt, khả thi, hiệu lực, hiệu quả.
Sau gần một năm thi hành, Luật Đất đai 2024 đã mở ra nhiều đổi mới, góp phần khơi thông nguồn lực đất đai, nhưng cũng phát sinh không ít vướng mắc, nhất là trong tính tiền chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở. Quan tâm tới dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về vấn đề này, các chuyên gia đánh giá cao giải pháp của Chính phủ và cho rằng chính sách cần bảo đảm công bằng, tránh xảy ra tình trạng có thể làm gia tăng đơn thư khiếu nại của các cá nhân, hộ gia đình.
Chính phủ mới ban hành Nghị quyết tháo gỡ, xử lý vướng mắc để triển khai các dự án trong thời gian chưa được phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia; trong đó yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để trình cấp có thẩm quyền quyết định, phù hợp với đơn vị hành chính mới sau sắp xếp, sáp nhập.
Mới đây, UBND TP. Hồ Chí Minh đã ký Quyết định số 1358/QĐ-UBND phê duyệt Dự án xây dựng Bảng giá đất lần đầu trên địa bàn Thành phố, áp dụng từ ngày 01/01/2026.
Từ 01/9- 30/11, cả nước sẽ tiến hành rà soát, làm sạch toàn bộ cơ sở dữ liệu đất đai đã được xây dựng qua các thời kỳ tại 2.342/3.321 đơn vị cấp xã; thu thập, số hóa, tạo lập dữ liệu đối với Giấy chứng nhận (đất ở, nhà ở) đã cấp nhưng chưa xây dựng cơ sở dữ liệu. Trên cơ sở đó, Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.
Từ ngày 01/9 đến 30/11/2025, cả nước sẽ triển khai Chiến dịch rà soát, chuẩn hóa, đồng bộ dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu dân cư và hệ thống Quốc gia.
