Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản

Thứ sáu, 10/10/2025, 08:53 (GMT+7)
logo Đại diện các hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp kiến nghị cần đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hoàn thuế, đồng thời ban hành hướng dẫn chi tiết, thống nhất để đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các địa phương, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”.

Sáng ngày 09/10/2025, tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với 8 hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp, tổ chức Hội thảo “Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản”.

Hội thảo góp phần nhận diện rõ những khó khăn trong thực tiễn thực hiện luật, đồng thời đề xuất các giải pháp điều chỉnh chính sách phù hợp và kịp thời, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững.

1---toan-canh-6_1760002584.jpg
Quang cảnh hội thảo.

Tác động của thuế giá trị gia tăng đến các ngành nông nghiệp 

Tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho biết: “Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh Luật Thuế Giá trị gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đang được triển khai trên thực tế. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cho thấy có nhiều vướng mắc, bất cập, đặc biệt là trong cách áp dụng quy định thuế đối với các sản phẩm nông sản, lâm sản và thủy sản - những lĩnh vực đóng vai trò chiến lược trong xuất khẩu và an sinh xã hội của Việt Nam”.

Ông Tuấn nhấn mạnh, các ngành hàng nông nghiệp hiện giữ vai trò trụ cột trong nền kinh tế quốc dân, không chỉ đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu mà còn đảm bảo sinh kế cho hàng triệu nông dân và người lao động. 

2---dau-anh-tuan-2_1760002584.jpg
ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI

Với mục tiêu tạo ra một diễn đàn đối thoại đa chiều, cởi mở và trách nhiệm giữa doanh nghiệp - hiệp hội ngành hàng - chuyên gia và cơ quan quản lý nhà nước, hội thảo tập trung nhận diện, tháo gỡ các khó khăn như: xác định đối tượng không chịu thuế chưa rõ ràng, dẫn đến tình trạng cùng một loại sản phẩm nhưng áp dụng hai mức thuế khác nhau, thủ tục hoàn thuế kéo dài, phức tạp; rủi ro pháp lý từ hóa đơn đầu vào; bất khả thi trong yêu cầu truy xuất đến từng hộ nông dân; mức xử phạt hành chính cao với những sai sót nhỏ, gây áp lực không đáng có cho các doanh nghiệp và hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Ông Đậu Anh Tuấn khẳng định, những vướng mắc trên không chỉ là vấn đề kỹ thuật pháp lý, mà còn là vấn đề phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam, là bài toán về dòng tiền, về năng lực cạnh tranh và về khả năng duy trì chuỗi xuất khẩu nông sản vốn đang đứng trước nhiều thách thức từ các yêu cầu quốc tế ngày càng khắt khe.

Gặp khó khi áp dụng quy định thuế GTGT mới

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Tấn Hiên - Phó Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam cho biết, nhiều doanh nghiệp trong ngành chưa được hoàn thuế GTGT dù đã nộp đủ hồ sơ, khiến vốn bị ứ đọng, rủi ro tài chính gia tăng, buộc một số đơn vị phải thu hẹp hoạt động hoặc tạm ngừng thu mua. Quy trình hoàn thuế kéo dài và quy định giới hạn không vượt quá 10% doanh thu được đánh giá là chưa phù hợp với đặc thù mùa vụ, ảnh hưởng đến tính thanh khoản và năng lực cạnh tranh của ngành hồ tiêu. 

Trong việc hoàn thuế GTGT đầu vào, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam phản ánh, dù đã có nhiều chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính về việc đẩy mạnh hoàn thuế GTGT, nhưng trên thực tế, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa được giải quyết hoàn thuế kịp thời. Nguyên nhân của tình trạng này là do gỗ bị xếp vào mặt hàng rủi ro cao và chuyển tiền kiểm. Việc chưa có hướng dẫn cụ thể về định nghĩa “gỗ sơ chế thông thường” (ví dụ: xẻ phôi, bóc vỏ, băm dăm) đang khiến doanh nghiệp lúng túng trong kê khai thuế, dẫn đến chậm trễ trong việc hoàn thuế GTGT đầu vào. Tình trạng này khiến hàng nghìn tỷ đồng bị ứ đọng, làm giảm nguồn vốn lưu động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ sản xuất, giao hàng và xuất khẩu. 

8---ngo-sy-hoai-2_1760002621.jpg
Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam thông tin, hiện nay, các doanh nghiệp thủy sản đang gặp khó khăn do quy định chưa thống nhất về thuế suất giá trị gia tăng (GTGT) đối với cùng một loại sản phẩm. Cụ thể, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến hoặc chỉ sơ chế thông thường đang phải áp dụng hai mức thuế khác nhau: không chịu thuế (theo Điều 5 Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15) và thuế suất 5% (theo Điều 9 Luật này). 

Bà Đỗ Kim Chi, đại diện Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi, phản ánh tình trạng một số địa phương vẫn áp thuế suất 5% đối với nguyên liệu dùng để sản xuất thức ăn chăn nuôi, dù Luật GTGT đã quy định rõ đây là đối tượng không chịu thuế. Có thể thấy, nguyên liệu nông sản như ngô, lúa mì, đậụ đỗ chiếm khoảng 70% tổng thành phần thức ăn chăn nuôi. Việc áp sai mức thuế sẽ đẩy chi phí sản xuất thức ăn chăn nuôi lên cao, làm tăng giá thành sản phẩm nội địa, giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu. 

10---do-kim-chi-2_1760002753.jpg
Bà Đỗ Kim Chi -  đại diện Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi

Kiến nghị tháo gỡ vướng mắc

Hướng tới một chính sách thuế công bằng, ổn định và minh bạch, vừa hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, nông dân yên tâm sản xuất, vừa bảo đảm nguồn thu ngân sách bền vững, hội thảo đã ghi nhận nhiều đóng góp thiết thực từ các hiệp hội, chuyên gia, doanh nghiệp. Những ý kiến này được tổng hợp thành bản kiến nghị gửi Chính phủ, Quốc hội và Bộ Tài chính, phản ánh rõ thực tế sản xuất - kinh doanh từ cơ sở.

Về xác định đối tượng không chịu thuế và áp dụng thuế suất, các hiệp hội: gỗ & lâm sản, thủy sản, chăn nuôi, lương thực, hồ tiêu & gia vị, cà phê - ca cao kiến nghị áp dụng thống nhất quy định tại Nghị định 209/2013/NĐ-CP: sản phẩm nông nghiệp sơ chế thông thường không thuộc diện chịu thuế GTGT.

Trong thủ tục hoàn thuế GTGT, các hiệp hội kiến nghị hoàn thuế tự động cho hồ sơ hợp lệ, không có dấu hiệu gian lận. Đồng thời, xây dựng hệ thống số hóa liên thông giữa Hải quan - Thuế - Doanh nghiệp, bỏ cơ chế hoàn thuế xuất khẩu; thay bằng cơ chế miễn thuế GTGT đầu vào với hàng hóa xuất khẩu.

Với việc phân bổ thuế GTGT đầu vào và khấu trừ thuế, các hiệp hội thuỷ sản (VASEP), điều, cà phê - ca cao, hồ tiêu đề xuất giữ nguyên phương pháp khấu trừ đầu vào - đầu ra đơn giản, cho phép hoàn thuế dù bán lỗ nếu giao dịch hợp pháp và thực hiện đúng nghĩa vụ thuế.

Tại hội thảo, đại diện một số hiệp hội cũng kiến nghị áp dụng thuế GTGT 0% với nguyên liệu đầu vào dùng cho xuất khẩu. Bỏ hoàn thuế, thay bằng thuế khoán xuất khẩu 0,5% giúp nhà nước thu ngân sách ngay, giảm thủ tục, khuyến khích doanh nghiệp chủ động hạch toán. Áp dụng hoàn thuế tự động sau khi hàng thông quan - như Ấn Độ đã thực hiện.

13---nguyen-thi-cuc-2_1760002621.jpg
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam đưa ra một số kiến nghị.

Sau quá trình trao đổi, các hiệp hội ngành hàng thống nhất kiến nghị Chính phủ và Bộ Tài chính:

Xem xét điều chỉnh chính sách thuế GTGT, đưa các sản phẩm nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến (bao gồm nguyên liệu sản xuất TACN) trở lại diện không phải kê khai, tính thuế, tương tự như quy định tại Nghị định số 209/2013/NĐ-CP trước đây. 

Đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hoàn thuế, đồng thời ban hành hướng dẫn chi tiết, thống nhất để đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các địa phương, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”.

VCCI cho biết sẽ tổng hợp đầy đủ các ý kiến, kiến nghị tại hội thảo để gửi tới các cơ quan chức năng, với mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ rào cản, tạo lập môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.
 

Khánh Linh - Minh Thành
Tags
Luật thuế Thuế GTGT Pháp luật