Mới đây, tại thủ đô Paris nước Pháp đã tiếp tục diễn ra Kỳ họp thứ hai của Ủy ban đàm phán liên chính phủ về ô nhiễm nhựa (INC-2) - Đây là sự kiện tiếp nối của INC-1 được tổ chức vào cuối năm ngoái, nhằm đưa ra được một thỏa thuận có tính ràng buộc pháp lý về ô nhiễm nhựa (Thỏa thuận).
Các nước nhìn chung đồng thuận với phương thức thực hiện Thoả thuận bằng cách quốc gia xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia (NAP) về chấm dứt ô nhiễm nhựa cũng như Báo cáo quốc gia về việc thực hiện Kế hoạch này.
Nhựa đã xâm nhập vào chuỗi thức ăn
Với khoảng 2000 đại biểu từ các nước thành viên, trong đó đoàn Việt Nam có 13 thành viên đại diện của Văn phòng chính phủ, các Bộ: Tài nguyên và Môi trường, Ngoại giao, Công thương, Tư pháp. Việt Nam thuộc nhóm các nước Châu Á - Thái Bình Dương, trưởng và phó nhóm là đại diện của Nhật Bản và Jordan.
ảnh minh họa
Các nước đã có chung khẳng định, nhựa đã xâm nhập vào chuỗi thức ăn biển, từ động vật phù du cho đến con người là đối tượng tiêu thụ cuối cùng. Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy, nano nhựa trong máu não và nhau thai người - đây là hệ quả của ô nhiễm từ các sự cố trên biển và các hoạt động khai thác đánh bắt, khai thác tài nguyên biển. Sự đa dạng về hình dạng, kích thước, chủng loại hạt vi nhựa, khả năng hấp thụ hóa chất trên bề mặt của chúng cũng như việc loại bỏ các hóa chất có trong nhựa khiến cho việc ban hành các quy định trở thành một thách thức, trong khi các hỗ trợ nghiên cứu và phát triển để giảm vi nhựa vẫn còn hạn chế.
Vận chuyển trái phép và thải bỏ chất thải nhựa ra biển chưa được nhiều nước quan tâm và có chế tài nghiêm minh. Vấn đề rác thải nhựa chưa được quản lý chặt chẽ là vấn đề cần đặc biệt được lưu ý ở các nước đang phát triển, nơi cơ sở hạ tầng thu gom, tái sử dụng và tái chế còn hạn chế. Đáng lưu ý là việc nhập khẩu chất thải nhựa cũng đang có xu hướng gia tăng ở các nước này. Đối với các nước đang phát triển, cần có chiến lược giải quyết các thách thức đa dạng và theo bối cảnh cụ thể về công nghệ, xã hội, chính trị, sinh thái và kinh tế phù hợp. Cần thúc đẩy nghiên cứu đánh giá về ô nhiễm nhựa đối với con người và môi trường, quản lý chặt các nguồn phát sinh rác thải nhựa thông qua các kế hoạch thực hiện từ cấp trung ương đến địa phương đồng thời xây dựng hệ thống quan trắc rác nhựa đại dương.
Kêu gọi các mô hình sản xuất, tiêu dùng có trách nhiệm
Các thảo luận đều thống nhất rằng quản lý rác thải nhựa thân thiện với môi trường là một phương pháp tiếp cận quan trọng trong nỗ lực chống ô nhiễm nhựa. Để giải quyết vấn đề này một cách hiệu quả, việc phòng ngừa và giảm thiểu phải được ưu tiên, không chỉ ở giai đoạn quản lý chất thải mà còn ở nguồn phát sinh nhựa. Điều này liên quan đến việc giảm tiêu thụ nhựa, khuyến khích các lựa chọn thay thế bền vững và thúc đẩy các mô hình sản xuất và tiêu dùng có trách nhiệm. Bằng cách chủ động ngăn chặn việc tạo ra chất thải nhựa, chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể các tác động bất lợi liên quan đến vòng đời nhựa. Thu gom hiệu quả, phân loại hiệu quả và quy trình tái chế mạnh mẽ vẫn là những thành phần quan trọng của giải pháp. Hỗ trợ và khuyến khích tài chính đẩy nhanh quá trình chuyển đổi hướng tới một tương lai không có nhựa. Để đạt được mục tiêu này đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa tất cả các bên liên quan.
Các quốc gia có ngành công nghiệp dầu mỏ lớn như: Hoa Kỳ, Trung Quốc và A Rập Xê - út chú trọng vào tái chế nhựa và định hướng xây dựng các quy tắc của từng quốc gia thay vì các giới hạn chung. Liên minh tham vọng cao (HAC) do Na Uy và Rwanda dẫn đầu muốn chấm dứt ô nhiễm nhựa hoàn toàn vào năm 2040 bằng cách cắt giảm sản xuất và hạn chế một số hóa chất được sử dụng trong sản xuất nhựa. Một số chính phủ các nước đề nghị điều chỉnh mục tiêu cho phù hợp với thực tế.
Quốc tế đồng thuận thực hiện Thỏa thuận
Các nước nhìn chung đồng thuận với phương thức thực hiện Thoả thuận bằng cách quốc gia xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia (NAP) về chấm dứt ô nhiễm nhựa cũng như Báo cáo quốc gia về việc thực hiện Kế hoạch này. Các nước phát triển (Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, New Zealand, Nhật bản, Hàn quốc…) đề nghị NAP cần đề ra các mục tiêu và cam kết phù hợp với Thoả thuận, có các chỉ tiêu cụ thể để có thể đánh giá tiến triển ở cấp quốc gia. Một số nước đang phát triển (Trung Quốc, Ấn Độ, A-rập Xê-út…) cho rằng NAP là một tiến trình do quốc gia dẫn dắt, các nước tự đề ra mục tiêu riêng, đánh giá, cập nhật. Các nước chưa thống nhất về cơ chế đánh giá, tần suất đánh giá việc thực hiện NAP.
Một phiên làm việc trong khuôn khổ vòng đàm phán ở Paris về rác thải nhựa. Ảnh: REUTERS
Nhóm Châu Á Thái Bình Dương (APG) nhấn mạnh trong tuyên bố khu vực về tầm quan trọng của hỗ trợ tài chính, kỹ thuật và công nghệ, cũng như xây dựng năng lực, là điều kiện tiên quyết để thực hiện các mục tiêu nhằm giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của ô nhiễm nhựa, bao gồm quản lý chất thải không hiệu quả và thiếu nhận thức cộng đồng. Nhóm đã chỉ ra cách tiếp cận vòng đời nhựa là điều cần thiết. Công cụ này phải giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa trong toàn bộ vòng đời của nhựa, từ thiết kế sản phẩm đến xử lý. Phân biệt tính bắt buộc với tính tự nguyện trong các nghĩa vụ cốt lõi. Phải tính đến các hoàn cảnh và khả năng của quốc gia khi xem xét việc thực hiện và tuân thủ toàn bộ công cụ. Xây dựng, thực hiện và cập nhật định kỳ các Kế hoạch Hành động Quốc gia (NAP) là một hành động quan trọng để thực hiện nghĩa vụ cốt lõi.
Liên minh Tham vọng Cao (HAC), cũng như Liên minh Châu Âu (EU) cam kết thực hiện một tầm nhìn chính trị tổng thể nhằm chấm dứt ô nhiễm nhựa vào năm 2040 cũng như 03 mục tiêu chiến lược toàn cầu và 07 sản phẩm để đạt được thành công trong vấn đề này. Nhóm này đề xuất những nội dung trong Thỏa thuận, gồm có: Hạn chế và giảm sản xuất và tiêu thụ nhựa nguyên sinh xuống mức bền vững; loại bỏ và hạn chế các loại nhựa không cần thiết, có thể tránh được hoặc có vấn đề, cũng như các polymhe, thành phần hóa học và các sản phẩm nhựa cần quan tâm đặc biệt; tăng tính tuần hoàn an toàn của nhựa trong nền kinh tế; đảm bảo báo cáo và minh bạch về số lượng sản xuất, nguyên liệu, hóa chất và thành phần sản phẩm, truy xuất nguồn gốc và ghi nhãn trong chuỗi giá trị nhựa để cung cấp thông tin sản xuất và sản phẩm cần thiết nhằm đảm bảo trách nhiệm giải trình trong toàn chuỗi giá trị nhựa; loại bỏ xả thải nhựa, bao gồm cả hạt vi nhựa, vào không khí, nước và đất, và các biện pháp giải quyết các nguồn ô nhiễm nhựa.
Nhật Bản đồng thuận với các tuyên bố của nhóm Châu Á - Thái Bình Dương và Liên Minh Tham vọng cao. Nhật Bản cam kết mạnh mẽ trong việc đàm phán chấm dứt ô nhiễm nhựa. Cam kết Hội nghị bộ trưởng các nước phát triển G7 đã cam kết chấm dứt ô nhiễm nhựa vào năm 2040. Nhật Bản nhấn mạnh việc Thoả thuận phải đưa ra được các cơ chế ngăn chặn rò rỉ ô nhiễm nhựa ra môi trường bằng cách tăng cường tính tuần hoàn của nguyên liệu nhựa và Kế hoạch hành động quốc gia và Báo cáo quốc gia là những nghĩa vụ trọng tâm. Từ đó, yêu cầu các quốc gia cần xây dựng lộ trình và mục tiêu cụ thể với thu thập và thể hiện đầy đủ dữ liệu và bằng chứng chứng minh, thể hiện tính minh bạch và có thể so sánh nỗ lực giữa các quốc gia.
Các thành viên tham dự Hội nghị INC-2 đã đồng thuận đưa ra một dự thảo ban đầu của Thoả thuận có ràng buộc pháp lý đầu tiên về ô nhiễm nhựa trước cuộc họp tiếp theo INC-3 sẽ được tổ chức tại Kenya vào tháng 11/2023. Đây cũng được coi là một bước tiến sơ bộ trong tiến trình đàm phán dự kiến kéo dài đến hết năm 2024. Các quốc gia thành viên đã cơ bản nhất trí với việc xây dựng các giải pháp trọng tâm theo suốt vòng đời của nhựa cũng như xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia và báo cáo quốc gia về việc thực hiện Thoả Thuận phù hợp với hoàn cảnh quốc gia. Tuy nhiên, vẫn còn một số quốc gia yêu cầu tập trung vào tái chế nhựa và định hướng xây dựng các quy tắc của từng quốc gia thay vì các giới hạn chung.
Việt Nam chủ động, tích cực tham gia Thỏa thuận
Đoàn đám phán Việt Nam sẽ tiếp tục tham dự các phiên họp giữa kỳ của Hội nghị các bên để cập nhật thông tin về việc xây dựng Dự thảo đầu tiên của Thoả thuận trong thời gian từ nay tới tháng 11/2023. Căn cứ vào điều kiện thực tiễn của Việt Nam (chưa có đầy đủ các số liệu tổng thể về nhựa, điều kiện cơ sở hạ tầng để giám sát, quản lý ô nhiễm nhựa chưa hoàn thiện…), Việt Nam sẽ chủ động, tích cực trao đổi bên lề với các nước cùng điều kiện cũng như trao đổi với các thành viên của nhóm để đề xuất các yêu cầu riêng cho các nước đang phát triển; kiên định đề xuất hỗ trợ về công nghệ, tài chính và lộ trình cho các nước phát triển để không làm ảnh hưởng đến phát triển kinh tế của Việt Nam. Mặc dù, nhiều nước chưa xây dựng báo cáo quốc gia về nhựa bao gồm các ô nhiễm nhựa, Việt Nam cũng có thể tiến hành phân loại nhựa, đặc biệt nhựa có nguy cơ phát thải vi nhựa đồng thời xây dựng các báo cáo về hiện trạng sản xuất, ô nhiễm nhựa bao gồm nhựa đại dương, quản lý chất thải rắn trong đó có nhựa; xây dựng lộ trình phù hợp hướng tới chấm dứt ô nhiễm nhựa tại Việt Nam. Tăng cường năng lực trong nghiên cứu, đánh giá đặc biệt vi nhựa, quản lý phát thải nhựa bao gồm rò rỉ nhựa trong môi trường, đại dương và ảnh hưởng của nhựa đến sức khoẻ con người là những mục tiêu Việt Nam đang hướng tới.
Việt Anh
Trong thế giới của những giá trị tinh hoa, Bộ sưu tập hàng hiệu của giới thượng lưu không chỉ dừng lại ở siêu xe, thời trang hay những tuyệt phẩm trang sức... Ngày nay, đỉnh cao của việc sở hữu xa xỉ chính là Bất động sản hàng hiệu - nơi mỗi không gian sống trở thành một biểu tượng quyền lực và đẳng cấp của chủ nhân.
Trong bối cảnh toàn cầu đang tìm kiếm những mô hình phát triển nông nghiệp bền vững, chuyến thăm và làm việc của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Cuba tại Việt Nam đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Cuba - quốc đảo Caribe nhỏ bé nhưng giàu nghị lực, từ lâu đã được quốc tế ghi nhận như một hình mẫu độc đáo về nông nghiệp sinh thái và nông nghiệp đô thị.
Trong tháng 8, rừng nhiệt đới Amazon trên lãnh thổ Brazil đã đối mặt với hơn 38.000 điểm cháy rải rác. Đây là con số cao nhất từng được ghi nhận trong suốt 14 năm qua.
Hàng trăm nghìn con cá chết đã dạt vào bờ biển thành phố Volvos, Hy Lạp khiến môi trường tại khu vực này trở nên ô nhiễm nghiêm trọng.
Cơ quan quản lý thiên tai và Cơ quan tìm kiếm, cứu hộ tỉnh Bắc Maluku (miền Đông Indonesia) xác nhận ít nhất 7 người thiệt mạng, 2 người bị thương và một số người mất liên lạc sau khi xảy ra lũ quét và sạt lở đất vào sáng 25/8.
Tây Ban Nha từ lâu là một trong những điểm đến hàng đầu của khách du lịch, thu hút hàng triệu khách mỗi năm. Tuy nhiên, lượng du lịch tăng đột biến gần đây đã thúc đẩy nước này đưa ra nhiều quy định mới nhằm cân bằng giữa lợi ích kinh tế từ ngành du lịch với việc bảo vệ cộng đồng địa phương.
