Qua hơn 7 năm tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2013, huyện Hà Quảng (tỉnh Cao Bằng) đã đạt được gì trong công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn?
.jpg)
Những dấu ấn đạt được
Về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (QH, KHSDĐ): Công tác QH, KHSDĐ là một trong những nội dung quan trọng trong công tác QLNN về đất đai, là căn cứ để giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích SDĐ. Trong những năm qua, UBND huyện đã tích cực chỉ đạo Phòng TN&MT, các ngành, UBND các xã, thị trấn tập trung các nguồn lực đẩy mạnh công tác lập QH, KHSDĐ cấp huyện làm cơ sở cho công tác quản lý, SDĐ đai theo quy hoạch, kế hoạch.
Các quyết định phê duyệt quy hoạch, điều chỉnh QH, KHSDĐ hằng năm là căn cứ pháp lý quan trọng để thực hiện công tác QLNN về đất đai của huyện. UBND huyện đã tiến hành công bố công khai và tổ chức thực hiện việc quản lý, SDĐ trên địa bàn đúng quy hoạch, kế hoạch được duyệt. Đây là cơ sở để thực hiện việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích SDĐ và cấp GCN QSDĐ cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Đồng thời, triển khai thực hiện các công trình dự án có trong quy hoạch, kế hoạch, xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội phục vụ phát triển KT-XH và nâng cao thu nhập cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Việc kiểm tra, giám sát thực hiện quy hoạch, điều chỉnh QH, KHSDĐ hàng năm được UBND tỉnh phê duyệt, UBND huyện đã chỉ đạo, điều hành công tác QLNN về đất đai theo quy hoạch và kế hoạch được duyệt, đạt được các mục tiêu: Xác định, khoanh định bảo vệ các vùng chuyên trồng lúa. Đảm bảo thực hiện theo quy hoạch 3 loại rừng hạn chế việc chuyển mục đích đất rừng phòng hộ theo quy định của Luật Đất đai năm 2013 (LĐĐ). Khuyến khích nhân dân trồng mới rừng sản xuất, trồng rừng thay thế những khu vực rừng không có khả năng tái sinh rừng. Đảm bảo việc SDĐ cho phát triển đô thị, tại thị trấn Xuân Hòa và thị trấn Thông Nông đúng theo quy hoạch chung xây dựng đã được phê duyệt. Thường xuyên kiểm tra, thanh tra việc sử dụng đất, có phương án xử lý kịp thời theo quy định của LĐĐ và các Luật có liên quan. Tạo niềm tin cho nhân dân và các tổ chức yên tâm đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn.
Luật Đất đai năm 2013 ra đời, giúp cho công tác QLNN về đất đai có những chuyển biến rất tích cực. Đặt biệt, KHSDĐ cấp huyện được lập và phê duyệt (KHSDĐ hàng năm đã xác định cụ thể, chi tiết các công trình, dự án, nguồn vốn thực hiện,… Diện tích các loại đất cần chuyển mục đích, diện tích cần thu hồi). Việc xây dựng KHSDĐ hàng năm, giúp cho công tác QLNN về đất đai được thực hiện cụ thể, đồng bộ và chặt chẽ, góp phần tích cực vào việc SDĐ hiệu quả.
Việc lập, điều chỉnh QH, KHSDĐ đã khoanh định được quỹ đất sản xuất nông nghiệp, đất trồng lúa, đất trồng rừng, đất trồng cây lâu năm có hiệu quả kinh tế cao; ưu tiên bố trí đủ quỹ đất cho phát triển công nghiệp và các mục đích kinh doanh khác; tạo nguồn lực quan trọng cho việc phát triển KT-XH của huyện thông qua giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích SDĐ; góp phần cân bằng quỹ đất sử dụng vào mục đích theo yêu cầu phát triển các mục tiêu của địa phương.
Về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất: Đây là công tác luôn được quan tâm chỉ đạo tổ chức thực hiện công khai, dân chủ; đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Sau khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB đã phối hợp với UBND cấp xã nơi có đất thu hồi tổ chức lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo hình thức tổ chức họp trực tiếp. Việc tổ chức lấy ý kiến được lập thành biên bản có xác nhận của đại diện UBND cấp xã, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, đại diện những người có đất thu hồi. Được thực hiện đúng trình tự, thủ tục và phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được người dân đồng thuận nên việc thực hiện chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ thuận lợi, do đó giảm đáng kể việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của người dân.
Công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để GPMB triển khai các dự án có những chuyển biến tích cực, có sự tập trung, thống nhất cao về chủ trương và đề ra các giải pháp tổ chức thực hiện tương đối đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả, nhất là sự chỉ đạo tích cực trực tiếp và thường xuyên của UBND huyện, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức. Triển khai thực hiện nên các công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để GPMB triển khai các dự án trên địa bàn huyện đều cơ bản hoàn thành theo đúng kế hoạch đề ra.
Thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai: Công tác CCHC luôn được UBND huyện, các cấp, các ngành quan tâm, coi là nhiệm vụ quan trọng, trong đó cải cách TTHC là nhiệm vụ trọng tâm. Vì vậy, hằng năm huyện đã đề ra những mục tiêu, giải pháp cụ thể để tổ chức thực hiện công tác CCHC và đã đạt được kết quả tích cực, được UBND tỉnh đánh giá, ghi nhận qua kết quả xếp hạng chỉ số CCHC hàng năm của huyện. UBND huyện đã có công văn chỉ đạo triển khai, niêm yết công khai bộ TTHC trong lĩnh vực đất đai tại trụ sở UBND huyện, Phòng TN&MT, Văn phòng Đăng ký đất đai, trụ sở UBND xã, thị trấn và triển khai lồng ghép thường xuyên tại các xóm. Về kết quả, đã công bố bộ TTHC về đất đai theo hướng cải cách đơn giản, rút gọn quy trình, cắt giảm một số loại giấy tờ, thuận tiện trong việc nộp hồ sơ và nhận kết quả, cắt giảm thời gian, tiết kiệm được chi phí đi lại trong quá trình thực hiện thủ tục.
.jpg)
Những mặt còn vướng mắc, hạn chế
Bên cạnh những kết quả, việc triển khai thi hành LĐĐ và các văn bản hướng dẫn cho thấy, mặc dù đã có quy định, nhưng khó khả thi vì chưa phù hợp với điều kiện thực tiễn. Trong đó, khó khăn khi giải quyết đối với trường hợp phát sinh các dự án, công trình chưa có trong KHSDĐ hàng năm cấp huyện nên phải chờ điều chỉnh bổ sung kế hoạch được duyệt. Thiếu các quy định để xử lý chuyển tiếp giữa Luật cũ và Luật mới về các trường hợp giao đất, cho thuê đất, cấp GCN.
Nhiều trường hợp quy hoạch đúng, đưa ra được lộ trình thực hiện, nhưng do ngân sách của tỉnh, huyện không đảm bảo hoặc bị động về nguồn thu nên sau khi công bố triển khai quy hoạch đã phải dừng lại, nhất là các dự án quy hoạch kết cấu hạ tầng kỹ thuật. Thủ tục lập QH, KHSDĐ kéo dài (phụ thuộc vào QH, KHSDĐ cấp trên), dẫn đến khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì đã trễ, làm ảnh hưởng tính khả thi của phương án QH, KHSDĐ. KHSDĐ thường chưa tính hết khả năng về tài chính bởi phụ thuộc vào nhu cầu và khả năng đầu tư của xã hội và doanh nghiệp dẫn đến một số công trình, dự án không triển khai thực hiện được. Công tác dự báo nhu cầu xác định danh mục đầu tư đưa vào QH, KHSDĐ, nhất là các dự án sử dụng vào mục đích kinh doanh thường không thể chính xác và luôn có sự thay đổi do nhu cầu thị trường, nên QHSDĐ phải điều chỉnh, kéo dài thời gian lập và hoàn chỉnh hồ sơ. Trong thực tế, khi QHSDĐ được phê duyệt lại có nhiều dự án phát sinh thêm có tình khả thi nhưng lại không có trong QHSDĐ, nên không thể giao đất, cho thuê đất hoặc chuyển mục đích SDĐ để triển khai, mặc dù phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Sự gắn kết giữa QH, KHSDĐ với các quy hoạch khác còn nhiều bất cập và khó khăn, đặc biết là nguồn vốn đầu tư triển khai bị chậm, hoặc tiêu chí phân định đầu tư, định mức và chỉ tiêu,… trong GPMB gặp nhiều khó khăn làm chậm tiến độ xây dựng.
Trong thời qua, nhiều xã vẫn còn theo cách làm cũ, đặc biệt cấp GCN theo nhu cầu, thường là chờ người SDĐ đến liên hệ lập thủ tục đề nghị cấp GCN, chưa tập trung chỉ đạo, tuyên truyền để người SDĐ thực hiện đăng ký đất đai, công tác cấp giấy, công chức đại chính cấp xã thực hiện có tâm lý e ngại, né tránh trách nhiệm do lo sợ xảy ra sai sót trong quá trình giải quyết hồ sơ.
Công chức địa chính xã, thị trấn do thay đổi cán bộ hoặc phải luân chuyển giữa các xã nên có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, thời gian giải quyết thủ tục cấp GCN. Người SDĐ chưa quan tâm đến quyền và trách nhiệm của mình trong việc đăng ký, đề nghị cấp GCN.
Luật Đất đai năm 2013 quy định việc đăng ký là bắt buộc, song việc cấp GCN lại theo nhu cầu của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình. Do vậy, chỉ khi có phát sinh giao dịch, tranh chấp thì tổ chức, cá nhân, hộ gia đình mới đến đăng ký và làm thủ tục xin cấp GCN. Do nhận thức của người dân còn hạn chế, nên một số hộ dân SDĐ không đăng ký kê khai SDĐ, cấp giấy; cấp đổi; thủ tục chuyển GCN quản lý SDĐ theo thỏa thuận bằng miệng giữa các bên không thực hiện giao dịch theo quy định, khi xảy ra tranh chấp mới đến cấp có thẩm quyền để giải quyết. Một số hộ được cấp GCN đã chuyển đi nơi khác sinh sống, đã chuyển nhượng QSDĐ cho hộ khác nhưng không làm thủ tục chuyển nhượng. GCN cấp bổ sung, thường xuyên đơn lẻ, cấp theo nhu cầu cho các hộ gia đình, nhưng sau khi cấp có thông báo thu phí, lệ phí thì không đến nhận.
Hồ sơ địa chính được lập qua các thời kỳ không được cập nhật biến động thường xuyên, đặc biệt là việc cấp GCN theo LĐĐ năm 1993 từ năm 1993 đến năm 2004 hồ sơ không được lưu trữ đầy đủ, có trường hợp GCN được cấp trên cơ sở kê khai của người SDĐ dựa trên tất cả các loại bản đồ, thậm chí chỉ là sơ đồ hiện có tại thời điểm cấp giấy, dẫn đến sai số; nhiều trường hợp người SDĐ tự ý chuyển đổi, chuyển mục đích không đúng ranh giới,… dẫn đến sự sai lệch giữa hồ sơ pháp lý và thực tế sử dụng; tài liệu hồ sơ lưu trữ ở các xã, thị trấn, bàn giao cho Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai, không đầy đủ; sổ địa chính, sổ cấp giấy nhiều quyển bị ố nhòe, rách nát, mất thông tin về thửa đất,… gây khó khăn cho việc giải quyết các hồ sơ đăng ký biến động đất đai.
Đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai
Để chính sách, pháp luật đất đai phù hợp với tình hình thực tế, đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới, xuất phát từ thực tế địa phương, huyện Hà Quảng đã đề xuất một số nội dung:
Thứ nhất, tiếp tục đổi mới chính sách đất đai, có cơ chế theo hướng tăng cường tích tụ ruộng đất để góp phần thúc đẩy phát triển nền nông nghiệp hàng hoá; đẩy mạnh công tác dồn điền đổi thửa, khuyến khích người dân chuyển đổi, góp vốn bằng QSDĐ để hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, chuyên sâu, nhằm phát huy giá trị kinh tế đất.
Thứ hai, về GPMB, giá đất: LĐĐ 2013 đã có nhiều sửa đổi theo hướng có lợi cho người bị thu hồi đất, tuy vậy, việc quy định nhiều loại chính sách hỗ trợ, nhiều đối tượng và giao cho địa phương thực hiện dẫn đến không có sự thống nhất giữa các địa phương, người dân khó hiểu, khiếu kiện, làm chậm tiến độ GPMB. Do đó, để bảo đảm thống nhất, dễ thực hiện, Luật cần sửa đổi, bổ sung theo hướng chỉ quy định khung hình thức hỗ trợ do bị thu hồi cho từng loại đất để áp dụng chung cả nước, còn giao UBND cấp tỉnh quy định hình thức hỗ trợ khác cho phù hợp với điều kiện kiện cụ thể của từng địa phương, tính chất từng dự án.
Thứ ba, thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW ngày 12/01/2017 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Do đó, để bảo đảm tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, sử dụng đất rừng, đồng thời thống nhất giữa LĐĐ và Luật Bảo vệ rừng, đề nghị luật hóa các chủ trương của Ban Bí thư nêu tại Chỉ thị; đồng thời, quy định rõ đất rừng tự nhiên và đất rừng trồng để áp dụng chung trong cả nước.
THANH BÌNH
Chiều ngày 22/9, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo "Nhận diện "điểm nghẽn" và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến lĩnh vực đất đai" nhằm nhận diện những "điểm nghẽn" về chính sách, thể chế và khó khăn vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành của lĩnh vực pháp luật về đất đai, từ đó đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, bảo đảm pháp luật đất đai ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, thông suốt, khả thi, hiệu lực, hiệu quả.
Sau gần một năm thi hành, Luật Đất đai 2024 đã mở ra nhiều đổi mới, góp phần khơi thông nguồn lực đất đai, nhưng cũng phát sinh không ít vướng mắc, nhất là trong tính tiền chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở. Quan tâm tới dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về vấn đề này, các chuyên gia đánh giá cao giải pháp của Chính phủ và cho rằng chính sách cần bảo đảm công bằng, tránh xảy ra tình trạng có thể làm gia tăng đơn thư khiếu nại của các cá nhân, hộ gia đình.
Chính phủ mới ban hành Nghị quyết tháo gỡ, xử lý vướng mắc để triển khai các dự án trong thời gian chưa được phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia; trong đó yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để trình cấp có thẩm quyền quyết định, phù hợp với đơn vị hành chính mới sau sắp xếp, sáp nhập.
Mới đây, UBND TP. Hồ Chí Minh đã ký Quyết định số 1358/QĐ-UBND phê duyệt Dự án xây dựng Bảng giá đất lần đầu trên địa bàn Thành phố, áp dụng từ ngày 01/01/2026.
Từ 01/9- 30/11, cả nước sẽ tiến hành rà soát, làm sạch toàn bộ cơ sở dữ liệu đất đai đã được xây dựng qua các thời kỳ tại 2.342/3.321 đơn vị cấp xã; thu thập, số hóa, tạo lập dữ liệu đối với Giấy chứng nhận (đất ở, nhà ở) đã cấp nhưng chưa xây dựng cơ sở dữ liệu. Trên cơ sở đó, Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.
Từ ngày 01/9 đến 30/11/2025, cả nước sẽ triển khai Chiến dịch rà soát, chuẩn hóa, đồng bộ dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu dân cư và hệ thống Quốc gia.
