Thứ trưởng Lê Công Thành: ASOEN Việt Nam phải chuyển từ “tham gia” sang “dẫn dắt” hợp tác môi trường ASEAN

Ngày 26/12, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025, triển khai nhiệm vụ năm 2026 của ASOEN Việt Nam. Thứ trưởng Lê Công Thành tham dự và chủ trì Hội nghị. 

Chủ động, trách nhiệm và có chiều sâu hơn

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, năm 2025, ASOEN Việt Nam đã phát huy tốt vai trò là đầu mối quốc gia trong hợp tác môi trường ASEAN, tham gia tích cực, chủ động và có trách nhiệm vào các cơ chế, chương trình, sáng kiến hợp tác khu vực. Qua đó, Việt Nam đóng góp thiết thực vào việc triển khai các mục tiêu hợp tác môi trường trong ASEAN, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho việc thực hiện các chiến lược, chính sách quốc gia về môi trường, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. 

Năm 2025 ghi dấu thành tựu nổi bật của ASOEN Việt Nam khi Việt Nam hoàn tất các thủ tục trong nước để phê duyệt Thỏa thuận thành lập Trung tâm ASEAN về Biến đổi khí hậu và Trung tâm Điều phối ASEAN về kiểm soát ô nhiễm khói mù xuyên biên giới. Cùng với đó, Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò và tiếng nói trong các cơ chế hợp tác môi trường ASEAN, thông qua việc tham gia tích cực, đóng góp nội dung tại các Hội nghị Quan chức cao cấp ASEAN về môi trường, Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN và các Nhóm công tác chuyên ngành.

Đặc biệt, Việt Nam đã hoàn thành tốt vai trò Trưởng nhóm khu vực Nhóm công tác ASEAN về các thành phố bền vững môi trường giai đoạn 2023-2025, góp phần thúc đẩy các sáng kiến hợp tác và nâng cao uy tín của Việt Nam trong khu vực.

Báo cáo cập nhật kết quả hoạt động của Nhóm công tác ASEAN về các thành phố bền vững môi trường (AWGESC) năm 2025, ông Nguyễn Minh Cường, Phó Trưởng phòng Quản lý chất thải, Cục Môi trường khẳng định, trong năm qua, AWGESC đã triển khai hiệu quả các chương trình hợp tác trọng tâm, tập trung vào quản lý chất thải rắn đô thị, cải thiện chất lượng môi trường không khí, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và phát triển đô thị bền vững. Việt Nam hoàn thành tốt vai trò Trưởng nhóm khu vực Nhóm công tác ASEAN về các thành phố bền vững về môi trường giai đoạn 2023 - 2025; tham gia quá trình xét duyệt và thông qua kết quả Giải thưởng Thành phố bền vững về môi trường ASEAN lần thứ 6. Trong đó, Việt Nam vinh dự có thành phố Hoa Lư (tỉnh Ninh Bình trước sáp nhập) là 1 trong số 10 thành phố được nhận giải thưởng.

Về công tác phối hợp xử lý ô nhiễm khói mù xuyên biên giới, ông Nguyễn Hữu Thiện, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cho biết, thời gian qua Việt Nam đã cơ bản triển khai hiệu quả các hoạt động liên quan đến Hiệp định ASEAN về ô nhiễm khói mù xuyên biên giới, bảo đảm tuân thủ các cam kết khu vực. Việt Nam tham gia đầy đủ các cuộc họp chuyên môn, đồng thời phối hợp chặt chẽ trong việc cập nhật, chia sẻ thông tin về tình hình ô nhiễm không khí và khói mù, góp phần nâng cao hiệu quả cảnh báo và ứng phó sớm.

Bà Chu Thanh Hương, đại diện Cục Biến đổi khí hậu cho biết, trong năm 2025, Việt Nam tham gia thảo luận, xây dựng Tuyên bố chung ASEAN về biến đổi khí hậu trình Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30 UNFCCC). Mục đích của Tuyên bố chung ASEAN nhằm tăng cường quan hệ hợp tác giữa ASEAN, trình bày những ưu tiên chiến lược và hành động của ASEAN về biến đổi khí hậu, kêu gọi các nước phát triển cung cấp hỗ trợ để các nước ASEAN triển khai các ưu tiên quốc gia.

Chia sẻ tại Hội nghị, bà Trương Quỳnh Trang, đại diện Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học thông tin, Việt Nam đã hoàn tất các thủ tục công nhận Danh hiệu Vườn di sản ASEAN đối với ba khu bảo tồn gồm Vườn quốc gia Pù Mát, Khu bảo tồn thiên nhiên và văn hóa Đồng Nai và Vườn quốc gia Xuân Thủy. Đáng chú ý, Việt Nam cũng tổ chức thành công Hội nghị Vườn di sản ASEAN lần thứ 8 (AHP 8) diễn ra tại Quảng Ninh, nơi ba khu bảo tồn này chính thức được trao Chứng nhận Vườn di sản ASEAN, qua đó khẳng định nỗ lực và vai trò tích cực của Việt Nam trong công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học khu vực.

Yêu cầu mới đối với ASOEN Việt Nam trong hợp tác môi trường ASEAN

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh yêu cầu ASOEN Việt Nam phải thay đổi căn bản tư duy và nguyên tắc làm việc trong hợp tác môi trường ASEAN. Theo Thứ trưởng, trong bối cảnh các thách thức môi trường khu vực và toàn cầu ngày càng gia tăng, việc tham gia các cơ chế ASEAN theo hướng bị động, góp ý mang tính hình thức không còn phù hợp với vai trò, vị thế và trách nhiệm hiện nay của Việt Nam.

Thứ trưởng khẳng định, chuyển từ “tham gia” sang “dẫn dắt” không chỉ là định hướng chung, mà phải trở thành nguyên tắc xuyên suốt, được quán triệt thống nhất trong toàn bộ hệ thống ASOEN Việt Nam, từ Văn phòng điều phối đến từng nhóm, từng đầu mối công tác. Theo đó, Việt Nam cần chủ động hình thành, đề xuất các ý tưởng, sáng kiến hợp tác cụ thể gửi Ban Thư ký ASEAN tổng hợp, lấy ý kiến các quốc gia thành viên và trình ASEAN thông qua, thay vì chỉ phản hồi các kế hoạch, chiến lược có sẵn.

Trên tinh thần chủ động dẫn dắt, Thứ trưởng yêu cầu ASOEN Việt Nam tận dụng hiệu quả các cơ chế hợp tác giữa ASEAN với các đối tác như Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN+3 để đề xuất các dự án, sáng kiến giải quyết trực tiếp những vấn đề môi trường cấp bách của khu vực. Thứ trưởng gợi mở việc nghiên cứu đề xuất ASEAN đưa ra tuyên bố chung kiến nghị EU có chính sách ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và tăng cường năng lực cho các quốc gia ASEAN trong quá trình triển khai Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), qua đó hỗ trợ cả cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp thích ứng với các yêu cầu mới về phát thải và thị trường carbon.

Về nhiệm vụ cụ thể, Thứ trưởng giao rõ trách nhiệm cho từng nhóm công tác. Trong đó, Nhóm công tác về biến đổi khí hậu được giao chủ trì nghiên cứu, đề xuất các sáng kiến liên quan đến vận hành thị trường carbon trong nước và quốc tế, thuế carbon, hạn ngạch phát thải, xây dựng Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật và kiểm kê khí nhà kính. Nhóm công tác về các thành phố bền vững về môi trường và Nhóm công tác về hóa chất và chất thải được giao chủ trì xây dựng các dự án khu vực về cải thiện chất lượng môi trường không khí đô thị, tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn và chất thải nguy hại, tập trung vào thu gom, phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn, nâng cao khả năng tái chế và triển khai hiệu quả trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR).

Đối với Nhóm công tác về giáo dục môi trường, Thứ trưởng nhấn mạnh việc Việt Nam sẽ đảm nhiệm vai trò chủ trì nhóm trong thời gian tới, yêu cầu các đơn vị liên quan chủ động nghiên cứu, đề xuất và dẫn dắt các sáng kiến khu vực về phân loại rác tại nguồn, giáo dục tiêu dùng bền vững, lối sống ít phát thải. Đồng thời, Nhóm công tác về môi trường biển và đới bờ cùng Nhóm công tác về quản lý tài nguyên nước được giao chủ trì đề xuất các sáng kiến kiểm đếm, giảm thiểu rác thải nhựa đại dương, xây dựng Kế hoạch hành động ASEAN về nhựa đại dương kèm bộ chỉ số chung, hoặc thiết lập cơ chế hợp tác liên quốc gia theo lưu vực Mekong và các lưu vực xuyên biên giới.

Thứ trưởng yêu cầu ngay sau Hội nghị, các nhóm và đầu mối công tác khẩn trương rà soát, hoàn thiện các đề xuất nhiệm vụ năm 2026 gửi về Văn phòng ASOEN Việt Nam để tổng hợp. Văn phòng ASOEN được giao trách nhiệm rà soát, trình phê duyệt kế hoạch hoạt động của ASOEN Việt Nam trong tuần đầu tháng 1/2026, đồng thời thực hiện nghiêm vai trò theo dõi, đôn đốc, cập nhật tiến độ các nhiệm vụ đã được giao.

Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, năm 2026, thời điểm kỷ niệm 30 năm Việt Nam tham gia ASOEN không chỉ là dấu mốc mang ý nghĩa lịch sử, mà còn là cơ hội để ASOEN Việt Nam khẳng định vai trò dẫn dắt, nâng tầm đóng góp thực chất của Việt Nam trong giải quyết các vấn đề môi trường chung của ASEAN, qua đó góp phần củng cố vị thế và uy tín quốc gia trong hợp tác khu vực và toàn cầu.